Piotr Szczęsny

Piotr Szczęsny
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 lipca 1963
Kraków

Data i miejsce śmierci

29 października 2017
Warszawa

Zawód, zajęcie

chemik, szkoleniowiec

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Miejsce samopodpalenia (2017)
Upamiętnienie Piotra Szczęsnego (2017)
Tablica na placu Defilad

Piotr Paweł Szczęsny (ur. 6 lipca 1963 w Krakowie, zm. 29 października 2017 w Warszawie) – polski chemik i szkoleniowiec, który dokonał aktu demonstracyjnego samopodpalenia się w proteście przeciwko polityce Prawa i Sprawiedliwości oraz inspirowanej politycznie dyskryminacji (rasizmowi, homofobii i innym jej formom) w polskim życiu społecznym.

Życiorys

Urodził się 6 lipca[1] 1963[2][3] w Krakowie, a dzieciństwo spędził w Białymstoku[4][5]. Jako licealista założył opozycyjne stowarzyszenie uczniowskie[4]. W latach osiemdziesiątych był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów[6], działał w Solidarności[7][8].

Ukończył studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach został asystentem na Wydziale Chemii UJ[9], rozpoczął także studia doktoranckie[6]. Po 1989 odszedł z uczelni i był współzałożycielem wydawnictwa publikującego książki m.in. z dziedziny chemii[4][10]. Następnie pracował jako specjalista IT i DTP w międzynarodowym projekcie Local Enviromental Managment Project realizowanym przez USAID[9][11]. Od 1994 zajmował się szkoleniami, zwłaszcza w sektorze pozarządowym[4][12]. W latach 2000–2016 był prezesem zarządu spółki LEM Projekt z branży edukacyjnej[4][13]. Ukończył studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim i Wyższej Szkole Europejskiej w Krakowie oraz kursy i szkolenia związane z doradztwem zawodowym. Pracował jako trener, doradca i konsultant biznesu, samorządów oraz organizacji pozarządowych[9][14]. Był autorem publikacji na temat zarządzania relacjami z klientem urzędu, budowania zespołu czy motywowania[15][16]. W 2016 zamknął swoją firmę[4].

Był członkiem stowarzyszenia Mensa Polska[17] oraz dwóch stowarzyszeń branżowych[9].

Samopodpalenie

19 października 2017 pojawił się na warszawskim placu Defilad, puścił z głośnika piosenkę Kocham wolność zespołu Chłopcy z Placu Broni, rozsypał wokół siebie ulotki ze swoim manifestem, przez megafon informował, że protestuje przeciwko łamaniu przez rząd wolności obywatelskich. Następnie oblał się substancją łatwopalną i podpalił się krzycząc: „Protestuję!”. Został ugaszony przez przechodniów i zabrany do szpitala[2][8]. Początkowo w mediach był określany jako Piotr S. lub Szary Człowiek[8].

Manifest

Prace nad swoim manifestem rozpoczął w marcu 2017[4][18]. Krytycznie odniósł się w nim do rządów Prawa i Sprawiedliwości, protestował m.in. przeciwko ograniczaniu wolności obywatelskich, łamaniu konstytucji i zasad demokracji, niszczeniu przyrody, a także dyskryminacji mniejszości, marginalizacji roli Polski na arenie międzynarodowej oraz używaniu w debacie publicznej języka nienawiści. Określił siebie jako „szary człowiek”, podobnie jak w swym ostatnim liście filozof Ryszard Siwiec, który podpalił się podczas uroczystości dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968[19][20]. Zostawił również „list do mediów”, który po samopodpaleniu jego rodzina przekazała redaktorom portalu oko.press[18].

Śmierć i pogrzeb

Pogrzeb Piotra Szczęsnego na cmentarzu salwatorskim w Krakowie

W wyniku samopodpalenia znalazł się w stanie krytycznym w szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. Miał poparzone 60% powierzchni ciała. Zmarł po południu 29 października[2][8][20], nie odzyskawszy przytomności[4]. Został pochowany 14 listopada na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie, mszę świętą koncelebrowali bp Tadeusz Pieronek i ks. Adam Boniecki, a ks. Wojciech Lemański odczytał fragment Ewangelii. W pogrzebie wzięło udział kilka tysięcy osób[21].

Życie prywatne

Miał dwóch braci: Artura[5][18] oraz Mariusza[5]. Od studiów mieszkał w Krakowie, następnie w Niepołomicach[2][6]. W 1985 ożenił się z koleżanką ze studiów Ewą, z domu Negrusz[4], wnuczką Romana Negrusza[22]. Mieli dwoje dzieci: Krzysztofa i Zofię[8] (ur. 1989)[17]. Od ok. 2009 chorował na depresję, jednak w swoich listach prosił, aby nie łączyć jego czynu z tą chorobą[4][2].

Oddźwięk i upamiętnienie

Tablica na placu Wolności w Poznaniu

Czyn Piotra Szczęsnego i jego manifest były szeroko komentowane w mediach polskich i międzynarodowych przez polityków, dziennikarzy, duchownych i inne osoby życia publicznego[23][24][25][26][27][28][29][30][31].

19 października wieczorem odbyła się na placu Defilad spontaniczna manifestacja, na której odczytano list Piotra Szczęsnego[19]. Wkrótce po samopodpaleniu, w różnych miejscach Warszawy (m.in. na placu Defilad, przed siedzibą PiS na ul. Nowogrodzkiej oraz przed domem Jarosława Kaczyńskiego) pojawiały się na murach i chodnikach cytaty z listu Piotra Szczęsnego bądź napisy 19 X 2017. Pamiętamy[2]. 2 listopada, w Zaduszki, na placu Defilad odbyło się spotkanie upamiętniające Piotra Szczęsnego, na które zapraszali m.in. Maja Komorowska, prof. Maria Janion oraz ks. Wojciech Lemański, zaś fragmenty jego listu odczytał Bartłomiej Topa[24][32]. W tym samym dniu pamięć zmarłego uczczono we Wrocławiu[33]. Marsze milczenia przeszły ulicami Warszawy i Torunia[7][34][35].

8 listopada, na wniosek Marka Sowy, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji uczcił pamięć Piotra Szczęsnego minutą ciszy[36]. 15 listopada, decyzją władz samorządowych Warszawy, na placu Defilad została zamontowana tablica z napisem „ja zwykły szary człowiek. 19 X 2017”[37]. Tego samego dnia Janusz Lewandowski przywołał słowa Szczęsnego podczas debaty w Parlamencie Europejskim na temat praworządności w Polsce[38].

Dawny działacz opozycji Wiesław Zabłocki przekazał rodzinie Piotra Szczęsnego swój Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[3]. Od października 2017 list Piotra Szczęsnego był codziennie odczytywany podczas protestów na rynku w Cieszynie[39], a na jego grobie i w miejscu, gdzie się podpalił, cały czas pojawiały się znicze[4]. 29 czerwca 2018, w dniu imienin Piotra, przy studzience Badylaka w Krakowie odbyła się uroczystość go upamiętniająca[40].

Rodzina zmarłego planowała założenie fundacji, która będzie uczyła, czym jest społeczeństwo obywatelskie[4].

19 października 2018 o godz. 16:30 na placu Defilad zebrali się ludzie, by uczcić pamięć Piotra Szczęsnego, wśród nich Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Rafał Trzaskowski, Adam Michnik, ks. Wojciech Lemański i Hanna Gronkiewicz-Waltz. Odśpiewano kilka utworów Jacka Kaczmarskiego[41].

2 czerwca 2019 na Placu Wolności w Poznaniu[42] oraz 14 listopada 2019 w Katowicach[43] odsłonięto pamiątkowe tablice poświęcone mu.

21 grudnia 2019 odbyło się na placu Defilad spotkanie wigilijne, podczas którego wspominano Szczęsnego. Przemawiał m.in. Igor Tuleya[44].

23 kwietnia 2021, z inicjatywy małopolskiego Komitetu Obrony Demokracji przy ul. Karola Olszewskiego w Krakowie zasadzono Dąb Pamięci Piotra Szczęsnego[45].

Upamiętnienie w kulturze

Już 20 października poeta Jarosław Mikołajewski opublikował w „Gazecie Wyborczej” wiersz Do człowieka, który podpalił się pod Pałacem Kultury w czwartek 19 października 2017[46]. Piotr Bukartyk poświęcił Szczęsnemu utwór W środku miasta[47][48]. W listopadzie bard Jacek Kleyff nagrał piosenkę Piotr S.[49]. Oparty o rumuńską melodię ludową utwór został opublikowany w serwisie YouTube[50].

W lutym 2018 na scenie monachijskiego teatru Münchner Kammerspiele zaprezentowany został spektakl „1968. Okupacja Kammerspiele”, stworzony przez reżyserów z wielu krajów; w projekt zaangażowana była noblistka Elfriede Jelinek. Polska część przedstawienia wyreżyserowana przez Wojtka Klemma oparta została na przesłaniu Piotra Szczęsnego. W postać Szczęsnego wcielił się Stefan Merki[51], szwajcarski aktor teatralny i filmowy[52].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ GROBONET - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarz parafialny Kraków Salwator, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-03-10].
  2. ↑ a b c d e f Jakub Chełmiński: Nie żyje Piotr S., który podpalił się pod Pałacem Kultury. Gazeta Wyborcza, 2017-09-29. [dostęp 2018-09-28].
  3. ↑ a b pf: Były opozycjonista oddaje rodzinie Piotra Szczęsnego Order Odrodzenia Polski. Gazeta Wyborcza, 2017-11-29. [dostęp 2018-09-28].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Aleksander Gurgul, Małgorzata Skowrońska: Ja, Ewa, żona szarego człowieka. wysokieobcasy.pl, 2018-09-27. [dostęp 2018-09-28].
  5. ↑ a b c Maciej Chołodowski: O Piotrze, który oddał się opozycji w ofierze. Po samopodpaleniu pod Pałacem Kultury. Gazeta Wyborcza, 2019-10-21. [dostęp 2020-09-20].
  6. ↑ a b c Podpalił się w centrum Warszawy, mówią jego bliscy. „To, co zrobił, przemyślał”. TVN, 2017-11-07. [dostęp 2018-09-28].
  7. ↑ a b Marsz milczenia upamiętnił Piotra Szczęsnego. TVN Warszawa, 2018-11-06. [dostęp 2018-09-28].
  8. ↑ a b c d e Piotr Pacewicz: Piotr S., Szary Człowiek nie żyje. Cześć jego pamięci!. oko.press, 2017-10-29. [dostęp 2018-09-28].
  9. ↑ a b c d Piotr Szczęsny. bergway.pl. [dostęp 2018-09-28].
  10. ↑ Zarządzanie relacjami z klientem urzędu. NUKAT. [dostęp 2019-10-18].
  11. ↑ LEM Projekt sp. z o.o. – O firmie. 2003-05-07. [dostęp 2019-10-18].
  12. ↑ LEM Projekt sp. z o.o. – Zespół. 2007-08-26. [dostęp 2019-10-18].
  13. ↑ LEM Projekt sp. z o.o. – O firmie. 2007-08-24. [dostęp 2019-10-18].
  14. ↑ Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej: Z ogromnym smutkiem przyjęliśmy wiadomość o dramatycznym wydarzeniu, które miało miejsce pod Pałacem Kultury i Nauki w dniu 19 października br.. 2017-10-23. [dostęp 2019-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-18)].
  15. ↑ Znajomi ujawnili kim był mężczyzna, który podpalił się pod Pałacem Kultury. To trener biznesu z wieloletnim doświadczeniem. Najwyższy Czas!, 2017-11-03. [dostęp 2018-09-28].
  16. ↑ Studio Wydawnicze OPAL PG. NUKAT. [dostęp 2019-10-18].
  17. ↑ a b Anna Wacławik-Orpik: Samospalenie w Warszawie. Żona Piotra S.: Byliśmy szczęśliwą rodziną. Już nigdy nie będzie tak samo. Gazeta Wyborcza, 2017-10-28. [dostęp 2018-09-28].
  18. ↑ a b c Piotr Pacewicz: Pracę nad swym wezwaniem do obrony polskiej wolności Piotr S. zaczął pół roku przed samospaleniem. oko.press. [dostęp 2018-09-28].
  19. ↑ a b Agata Szczęśniak, Adam Leszczyński: Mężczyzna podpalił się przy dźwiękach piosenki „Wolności oddać nie umiem”. Relacja radnej Pauliny Piechny-Więckiewicz. oko.press, 2017-10-19. [dostęp 2018-09-28].
  20. ↑ a b Zmarł mężczyzna, który podpalił się w Warszawie. Uwaga!, TVN, 2017-10-29. [dostęp 2018-09-28].
  21. ↑ Bartłomiej Kuraś: Pogrzeb Piotra Szczęsnego w Krakowie. „Upomniał się o sprawy ważne dla nas wszystkich”. Gazeta Wyborcza, 2017--11-14. [dostęp 2018-09-28].
  22. ↑ Ewa Negrusz-Szczęsna: Wspomnienie Romana Negrusza. krakow.wyborcza.pl, 2006-11-22. [dostęp 2019-10-18].
  23. ↑ Mariusz Błaszczak: Policja zwróci większą uwagę na centra handlowe. Będzie więcej patroli. RMF FM, 2017-10-21. [dostęp 2018-09-28].
  24. ↑ a b Spotkajmy się w Zaduszki, by upamiętnić Piotra Szczęsnego. Polityka, 2017-10-30. [dostęp 2018-09-28].
  25. ↑ Gerhard Gnauck: „Ich liebe die Freiheit, deshalb habe ich mich verbrannt“. Die Welt, 2017-10-30. [dostęp 2018-09-28]. (niem.).
  26. ↑ Olaf Bock: Selbstverbrennung als Protest?. Tagesschau, ARD, 2017-10-20. [dostęp 2018-09-28]. (niem.).
  27. ↑ Alain Salles: Piotr Szczesny, cet « homme ordinaire » qui s’est immolé pour réveiller la Pologne. Le Monde, 2018-01-09. [dostęp 2019-10-18]. (fr.).
  28. ↑ Matteo Tacconi: Se un uomo si dà fuoco nella Polonia di Kaczynski. eastwest.eu, 2017-11-03. [dostęp 2018-09-28]. (wł.).
  29. ↑ Útok bajonetem a sebeupálení jako protest proti vládě. Polská veřejnoprávní média mlčí. Česká televize, 2017-10-25. [dostęp 2018-09-28]. (cz.).
  30. ↑ „Duchowieństwo i biskupi dążą do tworzenia Kościoła partyjnego”. Kropka nad i, TVN24, 2017-11-06. [dostęp 2018-09-28].
  31. ↑ Donald Tusk zabrał głos ws. śmierci Piotra S., który podpalił się pod Pałacem Kultury. Internauci przypomnieli mu wypowiedź sprzed kilku lat. [w:] 2017-10-31 [on-line]. wmeritum.pl. [dostęp 2018-09-28].
  32. ↑ Znicze przed Pałacem Kultury. Ku pamięci Piotra S.. TVN Warszawa, 2017-11-02. [dostęp 2018-09-28].
  33. ↑ Pod Pręgierzem zapłonęły znicze dla Piotra Szczęsnego. Gazeta Wyborcza, 2017-11-02. [dostęp 2018-09-28].
  34. ↑ W Toruniu przejdzie marsz pamięci Piotra Szczęsnego – człowieka, który podpalił się pod Pałacem Kultury. chillitorun.pl, 2018-11-03. [dostęp 2018-09-28].
  35. ↑ Torunianie zapalili znicze dla Piotra Szczęsnego. Gazeta Wyborcza, 2018-11-07. [dostęp 2018-09-28].
  36. ↑ Sejm uczcił Piotra Szczęsnego. „Hańba” z ław PiS. Rzeczpospolita, 2017-11-08. [dostęp 2018-09-28].
  37. ↑ Tablica upamiętniająca Piotra Szczęsnego na placu Defilad. TVN Warszawa, 2017-11-15. [dostęp 2018-09-28].
  38. ↑ Gorąca debata w PE. Europosłowie PiS opuścili salę, Lewandowski o samopodpaleniu w Warszawie. RMF FM, 2017-11-15. [dostęp 2018-06-29].
  39. ↑ Gabriela Lazarek: Czego się nauczyłam, stojąc przez rok na rynku w Cieszynie. Gazeta Wyborcza, 2018-09-09. [dostęp 2018-09-27].
  40. ↑ Upamiętnili „Szarego Człowieka”. Gazeta Wyborcza, 2018-06-29. [dostęp 2018-06-29].
  41. ↑ „Ja, zwykły, szary człowiek...” W rok po śmierci Piotra Szczęsnego na pl. Defilad pojawiło się kilkaset osób. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2018-10-20].
  42. ↑ Jacek Butlewski: Tablica i nowy neon na placu Wolności. radiopoznan.fm, 2019-06-02. [dostęp 2019-10-20].
  43. ↑ Przemysław Jedlecki: Pamięci szarego człowieka. Piotr Szczęsny ma swoją tablicę w Katowicach. Gazeta Wyborcza, 2019-11-14. [dostęp 2020-07-08].
  44. ↑ Paweł Głogowski: Wigilia u szarego człowieka. Gazeta Wyborcza, 2019-12-21. [dostęp 2019-12-21].
  45. ↑ Sadzimy Dąb Pamięci Piotra Szczęsnego [Kraków], Komitet Obrony Demokracji • małopolskie [dostęp 2021-04-23] (pol.).
  46. ↑ Jarosław Mikołajewski: Do człowieka, który podpalił się pod Pałacem Kultury w czwartek 19 października 2017. Gazeta Wyborcza, 2017-10-20. [dostęp 2018-09-28].
  47. ↑ Piotr Bukartyk: W środku miasta. YouTube, 2017-11-30. [dostęp 2018-11-26].
  48. ↑ Piotr Bukartyk: Uczcili pamięć Piotra Szczęsnego. „Ta śmierć musi do czegoś doprowadzić, do zmiany, przebudzenia”. Gazeta Wyborcza, 2017-11-30. [dostęp 2018-11-26].
  49. ↑ Jacek Kleyff w hołdzie Piotrowi Szczęsnemu („Piotr S.”). Interia.pl, 2017-11-14. [dostęp 2018-09-28].
  50. ↑ Jacek Kleyff: Piotr S.. YouTube, 2017-11-14. [dostęp 2018-09-28].
  51. ↑ Witold Mrozek: Spektakl o Piotrze Szczęsnym w Monachium: patetyczny, plakatowy, skuteczny. Tylko czy Niemców obchodzi jego przesłanie?. Gazeta Wyborcza, 2018-02-13. [dostęp 2018-09-28].
  52. ↑ Stefan Merki. muenchner-kammerspiele.de. [dostęp 2018-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-19)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Piotr Szczęsny (Upamiętnienie; Plac Defilad w Warszawie) 03.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica w miejscu w którym 19 października 2017 dokonał samospalenia Piotr Szczęsny
Piotr Szczęsny (Upamiętnienie; Plac Defilad w Warszawie) 01.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kwiaty i znicze na Placu Defilad w Warszawie, w miejscu w którym 19 października 2017 dokonał samospalenia Piotr Szczęsny
Piotr Szczęsny (Upamiętnienie; Plac Defilad w Warszawie) 02.jpg
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kwiaty i znicze na Placu Defilad w Warszawie, w miejscu w którym 19 października 2017 dokonał samospalenia Piotr Szczęsny
Stiopa-Piotr Szczęsny-foto.1.jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plac Wolności w Poznaniu. Tablica upamiętniająca protest Piotra Szczęsnego przeciwko polityce Prawa i Sprawiedliwości. Piotr Szczęsny 19 października 2017 r. podpalił się na Placu Defilad w Warszawie.
Piotr Szczęsny.jpg
Autor: Krzysztof Szczęsny, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chemik Piotr Szczęsny w swoim ogrodzie.
Pogrzeb Piotra Szczęsnego 01.jpg
Autor: Grzegorz Wysocki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pogrzeb Piotra Szczęsnego na cmentarzy salwatorskim w Krakowie