Piotr Szembek (1788–1866)
 PL Piotr Szembek | |
 Herb Szembek | |
| Data i miejsce urodzenia | 14 grudnia 1788 Warszawa |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 21 marca 1866 Siemianice |
| Odznaczenia | |
   .svg){kind=small} .svg){kind=small} .svg){kind=small}   | |
Piotr Szembek herbu Szembek (ur. 14 grudnia 1788 w Warszawie, zm. 21 marca 1866 w Siemianicach) – hrabia, generał dywizji Wojska Polskiego.
Życiorys
Piotr Szembek urodził się 14 grudnia 1788 roku w Warszawie, w rodzinie Józefa Ignacego i Kunegundy z Walewskich. Kształcił się w Akademii Wojskowej w Berlinie[1]. Od 1807 służył w wojskach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Był kapitanem armii Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył w inwazji na Rosję w 1812 roku[2]. W 1813 roku w Gdańsku ożenił się z Fryderyką Becu de Tavernier. Ich synem był hrabia Aleksander Szembek. W okresie od 24 maja 1829 roku do 24 stycznia 1831 roku dowodził 3 Brygadą 1 Dywizji Piechoty w Sochaczewie.
Tytuł hrabiego dla Piotra został ustanowiony 17 stycznia 1816 roku w Prusach[3], a zatwierdzony w Królestwie Kongresowym w 1820[4].
W powstaniu listopadowym (1830–1831) gubernator wojskowy Warszawy od 4 grudnia do 16 grudnia 1830[5], członek Rady Wojennej. Generał i dowódca 4 Dywizji Piechoty. Brał udział w bitwach pod Wawrem i Olszynką Grochowską. Mówiono o nim „Ufaj Szembekowi. Szembek nie zdradzi”. Jednym z jego adiutantów był Franciszek Kacper Fornalski. Na skutek konfliktu z naczelnym wodzem gen. Janem Skrzyneckim został zdymisjonowany. Kontynuował jednak karierę wojskową jako ochotnik w korpusie Jana Kantego Juliana Sierawskiego, a po dymisji Skrzyneckiego został przywrócony do służby w stopniu generała dywizji[6]. Po zakończeniu powstania osiadł w swych dobrach Siemianice koło Kępna w Wielkopolsce.
W 1835 roku został skazany przez władze rosyjskie na konfiskatę dóbr za udział w powstaniu listopadowym[7].
Był członkiem loży wolnomularskiej Français et Polonais[8].
Od nazwiska generała wziął swoją nazwę plac Szembeka w Warszawie, przy którym wznosi się kościół parafialny Najczystszego Serca Maryi oraz centrum handlowe i Bazar Szembeka na Grochowie. Niedaleko placu Szembeka, przy ul. Boremlowskiej 6, znajduje się Szkoła Podstawowa nr 374 im. gen. Piotra Szembeka.
W okresie zaboru ziem polskich przez Rosjan pamiątki po Piotrze Szembeku przechowywano w pałacu w Czarnominie na Podolu.
W latach 1996–1999 imię generała Piotra Szembeka nosiła 4 Brygada Zmechanizowana w Gorzowie Wielkopolskim.
Ordery i odznaczenia
- Order Virtuti Militari IV kl. (1809)[3]
- Order Virtuti Militari III kl. (1810)[9]
- Order Legii Honorowej V kl. (1813)[3][10]
- Order św. Włodzimierza IV kl. (1816)[9]
- Order św. Anny II kl. (1819)[9]
- Order św. Stanisława II kl. (1829)[3][9][11]
- Znak Honorowy za 20 lat służby (1830)[12]
Tablica upamiętniająca Piotra Szembeka (Aleja Chwały Olszynki Grochowskiej, ul. Traczy, Warszawa) - Medal św. Heleny (1857)[9]
- Order Orła Czerwonego II kl. (1861)[9]
Przypisy
- ↑ Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian B Michalik (red.), Eugeniusz Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 112, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097.
- ↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980, s. 379.
- ↑ a b c d Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 910.
- ↑ Kuryer Litewski, nr 130, 29 października 1820 roku
- ↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.
- ↑ Kronika powstań..., s. 112.
- ↑ Tygodnik Petersburski 1835 nr 75, s. 232.
- ↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 63.
- ↑ a b c d e f Michał Baczkowski: Szembek Piotr (1788–1866). W: Polski Słownik Biograficzny t. XLVIII/2012-2013 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-04-02].
- ↑ Rocznik woyskowy Królestwa Polskiego z roku 1827, s. 12.
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 235.
- ↑ Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]
Media użyte na tej stronie
Baretka Orderu św. Włodzimierza.
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb szlachecki Szembek
Autor: Louis14, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastro da grand'ufficiale del'Ordine dell'Aquila Rossa del Regno di Prussia (Germania)
Coat of arms November Uprising
Baretka Orderu św. Anny.
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Médaille de Sainte-Hélène. France.
Baretka Orderu św. Stanisława.
.JPG)
Autor: Alina Zienowicz (Ala z), e-mail, Licencja: CC BY-SA 3.0
Olszynka Grochowska - Aleja Chwały, ul. Traczy
Polish general Piotr Szembek (1788-1866)
Piotr hr. Szembek