Piotr Wannowski

Piotr Wannowski

Пётр Семёнович Ванновский

generał adiutant generał piechoty
Data i miejsce urodzenia	24 listopada?/ 6 grudnia 1822 Kijów
Data i miejsce śmierci	17 lutego?/ 1 marca 1904 Petersburg
Przebieg służby
Lata służby	1852–1893
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego
Jednostki	Finlandzki Pułk Lejbgwardii, 12 KA
Stanowiska	komendant Pawłowskiej Szkoły Wojskowej, dowódca 12. Korpusu Armijnego, dowódca zgrupowania ruszczuckiego
Późniejsza praca	minister wojny, minister oświecenia publicznego
Odznaczenia

Piotr Siemionowicz Wannowski (ros. Пётр Семёнович Ванновский, ur. 24 listopada^?/ 6 grudnia 1822 w Kijowie, zm. 17 lutego^?/ 1 marca 1904 w Petersburgu) – rosyjski polityk i wojskowy, generał piechoty i generał adiutant armii carskiej, minister wojny (1881–1898), minister oświecenia publicznego (1901–1902).

Życiorys

Herb Wannowskich nadany w 1892 r.

Był synem Semena (Siemiona) Wannowskiego, wykładowcy języka francuskiego w I Gimnazjum Męskim(ukr.) w Kijowie^[1]. Pochodził z drobnej białoruskiej szlachty z guberni mińskiej.

Piotr Wannowski wykształcenie zdobył w 1 Moskiewskim Korpusie Kadetów(ros.), gdzie 23 lipca 1840 otrzymał promocję na chorążego (praporszczyk) w Finlandzkim Pułku Lejbgwardii. Uczestniczył w tłumieniu powstania węgierskiego w 1849 r. W czasie wojny krymskiej brał udział w walkach pod Tutrakanem i Silistrą. Został nagrodzony Orderem Świętego Włodzimierza IV klasy z mieczami i kokardą.

W 1855 r. został mianowany dowódcą batalionu, a w 1857 r. – komendantem Oficerskiej Szkoły Strzelców w Oranienbaumie, w 1861 r. – komendantem Korpusu Kadetów Pawłowskich (od 1863 r. – Pawłowska Szkoła Wojskowa). Od 1868 r. dowodził dywizją piechoty, a następnie 12. Korpusem Armii.

W okresie wojny rosyjsko-tureckiej (1877–1878) był szefem sztabu zgrupowania ruszczuckiego (Рущукский отряд – wschodnia część rosyjskiej Armii Dunaju, w składzie 12. KA i 13. KA, nazwa od twierdzy Rusçuk, dziś: Ruse^[2]), dowodzonego przez carewicza Aleksandra^[3]. Za odwagę i umiejętności dowódcze otrzymał Order Świętego Włodzimierza III stopnia. W lutym 1878 r. został dowódcą zgrupowania ruszczuckiego. W 1880 r. Wannowski został zaliczony w poczet oficerów sztabu generalnego bez ukończenia Akademii Mikołajewskiej.

Dzięki osiągnięciom militarno-organizacyjnym podczas wojny z Turcją został mianowany ministrem wojny przez Aleksandra III, nowego cesarza (a swojego bezpośredniego przełożonego na froncie tureckim)^[1].

Jako minister wojny przeprowadził szereg reform, który znaczenie porównuje się niekiedy z reformami Milutina^[1], m.in. zreorganizował dowodzenie wojsk, np. upraszczając administrację wojskową. Dążył do wzmocnienia siły jednostek wojskowych, dlatego nakazał redukcję elementów niebojowych. Pułki kawalerii miały składać się nie z 4, lecz 6 szwadronów, zwiększono liczbę pułków kozackich, wzmocniono siłę artylerii, utworzono brygady wojsk inżynieryjnych. Rozbudowano korpusy kadetów z dotychczasowych gimnazjów wojskowych, a jednostki szkoleniowe przekształcano w szkoły oficerskie. Podniesiono możliwości mobilizacyjne i mobilne armii poprzez budowę nowych linii kolejowych. Zmieniono także system zarządzania twierdzami i okręgami wojskowymi. Wannowski przewidywał, że przyszła wojna europejska będzie miała charakter masowy, dlatego dążył do zgromadzenia strategicznych zapasów amunicji na kilka lat. Za jego czasów opracowano strategiczny plan ataku w kierunku Lwowa i utworzono pułk artylerii górskiej w Kijowskim Okręgu Wojskowym^[1]. Wprowadzono także nowy wzór munduru, nowe karabiny (Mosin wz. 1891), bezdymny proch artyleryjski i moździerze, jednak brak należytych kompetencji technicznych Wannowskiego wpłynął na zacofanie technologiczne artylerii i ogólnie armii rosyjskiej^[4]. W historiografii radzieckiej reformy Wannowskiego nazywano kontrreformami, a jako przejawy reakcji wskazywano wprowadzenie obowiązkowej służby wojskowej na Kaukazie i w obwodzie siemirieczeńskim, zaostrzenie dyscypliny i zachęcanie oficerów do pojedynków. Pisano też, że w armii był skrajnie niepopularny^[5].

Wśród wielu decyzji Wannowskiego jako ministra wojny był wniosek o budowie linii kolejowej Brześć– Chełm o czysto wojskowym przeznaczeniu (połączenie garnizonów w obu miastach)^[6].

1 stycznia 1898 r. Wannowski został zdymisjonowany ze stanowiska ministra wojny i mianowany do Rady Państwa. 20 lutego 1899 r. powierzono mu śledztwo w sprawie niepokojów studenckich rozpoczętych strajkiem w 1899 r. Raport Wannowskiego okazał się krytyczny wobec działań policji i ministerstwa oświaty^[7].

W 24 marca 1901 r. został mianowany ministrem edukacji. Podjął mało skuteczne próby zliberalizowania systemu oświaty: zwolniono studentów wcielonych karnie do wojska i zaprzestano praktykowania tej kary, stworzono pewne możliwości organizowania korporacji akademickich, kół naukowych i literackich, stołówek itp.. Zniósł obowiązek nauki greki w większości gimnazjów klasycznych, pozostawiając go jako zajęcia fakultatywne dla kandydatów na studia uniwersyteckie.

1 kwietnia 1902 r. przeszedł na emeryturę.

Pochowany na cmentarzu Nikolskim przy ławrze Aleksandra Newskiego w Petersburgu.

Awanse

• podporucznik (11.04.1843 r.)
• podporucznik (15.04.1845 r.)
• sztabskapitan (03.04.1849)
• kapitan (06.12.1853)
• pułkownik (06.04.1855)
• generał major (30.08.1861)
• generał porucznik (26.10.1868)
• generał adiutant (26.02.1878)
• generał piechoty (15.05.1883)

Rodzina

Żona: Aleksandra Aleksandrowna Wannowska, zmarła 21 listopada 1910 r., pochowana na Cmentarzu Nikolskim przy Ławrze Aleksandra Newskiego w Petersburgu. Synowie:

• Boris Wannowski(ros.) (1860-?), generał porucznik, dowódca 4. Dywizji Kawalerii podczas I wojny światowej, brak wiarygodnych informacji po 1917^[8].
• Siergiej Wannowski(ros.) (1869-1914), jako dowódca 3. Samodzielnej Brygady Kawalerii(ros.) 5. KA (w stopniu generała majora) śmiertelnie ranny pod Kamionką Strumiłową, zmarł w austriackim szpitalu we Lwowie, pośmiertnie mianowany generałem porucznikiem

Upamiętnienie

Brama fortu Wannowski (stan po wysadzeniu jej przez Rosjan 4 VIII 1915 r.).

• Wannowskoje(ros.) – wieś, obecnie w rejonie tbilisskim Kraju Krasnodarskiego
• Wanowskiý(ros.) – dawna miejscowość, obecnie w granicach Aszchabadu, stolicy Turkmenistanu, w etrapie Büzmeýin
• Wannowskoje – do 1941 r. nazwa Tinchliku, dziś w Uzbekistanie
• Fort kolejowy Wannowski w obrębie kompleksu twierdzy Iwanogród, obecnie na terenie Nagórnika Wielkiego^[9]

Zobacz też

• Wannowski

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ванновский Петр Семенович. [w:] Большая советская энциклопедия [on-line]. bse.sci-lib.com. [dostęp 2019-11-13]. (ros.).
• Буравченков А.О.: Ванновський Петро Семенович. [w:] Енциклопедія історії України [on-line]. resource.history.org.ua, 2003. [dostęp 2019-11-13]. (ukr.).
• Петр Семенович Ванновский. deduhova.ru. [dostęp 2019-11-13]. (ros.).
• Ванновский Петр Семенович. rulex.ru. [dostęp 2019-11-13]. (ros.).
• ЭСБЕ/Ванновский, Петр Семенович. [w:] Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона [on-line]. ru.wikisource.org. [dostęp 2019-11-13]. (ros.).