Piotrawin (powiat opolski)

Piotrawin

wieś
Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i św. Tomasza Apostoła
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	opolski
Gmina	Łaziska
Wysokość	136 m n.p.m.
Liczba ludności (2009)	271
Strefa numeracyjna	81
Tablice rejestracyjne	LOP
SIMC	0385371
Położenie na mapie gminy Łaziska Piotrawin
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Piotrawin
Położenie na mapie województwa lubelskiego Piotrawin
Położenie na mapie powiatu opolskiego Piotrawin
51°06′10″N 21°48′00″E/51,102778 21,800000

Piotrawin – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Łaziska.

Wieś kapituły krakowskiej w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego w 1786 roku^[1].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.

Niedaleko od Piotrawina w miejscowości Kaliszany-Kolonia znajduje się nieczynny kamieniołom. Pozostałością po nim jest stromy brzeg Wisły ze skały wapiennej (ok. 40 m), który stanowi punkt widokowy na Małopolski Przełom Wisły.

W Piotrawinie znajduje się parafia św. Tomasza Apostoła i św. Stanisława, erygowana wg tradycji w 1050.

Historia

Wieś Piotrawin po raz pierwszy była wzmiankowana w 1250 r. i jest ściśle związana z legendą i kultem św. Stanisława biskupa^[2]. W 1252 roku wydano dokument, w którym Bolesław Wstydliwy potwierdził posiadanie komory celnej w Piotrawinie. Pierwszy, jeszcze drewniany, kościół w Piotrawinie zbudowano przed 1253 r. W 1310 roku Władysław Łokietek przekazał Piotrawin wraz z "przynależnościami i wszystkimi prawami, po wieczne czasy katedrze krakowskiej jako ofiarę dla świętego Stanisława", w ten sposób miejscowość przestała być własnością państwową i stała się kościelną. Własnością kapituły krakowskiej Piotrawin był aż do 1865 roku. Istnienie parafii udokumentowane źródłowo od 1326 r., ale wg tradycji pierwsza świątynia miała tu istnieć już w XI wieku^[2]. W sposób pewny istnienie kościoła w latach 1325-1374 potwierdzają rejestry świętopietrza, jednak był to jeszcze kościół drewniany^[3].

W latach 1440-1441 wybudowano tu kościół gotycki i kaplicę z inicjatywy biskupa Zbigniewa Oleśnickiego. W 1671 w Piotrawinie istniał zespół budynków Canonicorum Collegium. Miasteczko zostało w znacznym stopniu zniszczone w czasie walk w 1944 roku.

Średniowieczny ośrodek pielgrzymkowy

Piotrawin był od średniowiecza znanym ośrodkiem pielgrzymkowym związanym z cudem wskrzeszenia rycerza Piotra Strzemieńczyka, jakiego w 1079 roku miał tu dokonać św. Stanisław, a co opisał między latami 1230 a 1266 Wincenty z Kielczy. Według owego przekazu biskup Stanisław kupił od rycerza Piotra Strzemieńczyka wieś Piotrawin. Spadkobiercy Piotra zakwestionowali legalność nabycia dóbr. Nieprzychylny biskupowi król Bolesław Śmiały popierał spadkobierców, dlatego aby udowodnić legalność zakupu biskup Stanisław wskrzesił zmarłego Piotra, spoczywającego już ponad 2 lata w grobie, a ten zaświadczył o prawidłowym przebiegu transakcji.

W związku z tym wydarzeniem na terenie Piotrawina z inicjatywy biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego zbudowano około 1440 roku Sanktuarium św. Stanisława z gotyckim kościołem i kaplicą.

Zabytki

• Kościół św. Tomasza i św. Stanisława BM z lat 1440-1441 w stylu gotyckim. W latach 1770-1772 rozpoczęto rozbudowę kościoła z inicjatywy biskupa Kajetana Sołtyka według projektu Ferdynanda Naxa, nie zakończono jej. W 1869 r. dobudowano neogotycką zakrystię i kruchtę. Podczas działań wojennych w 1915 i w 1944 roku kościół został uszkodzony. Pierwotnie kościół był pokryty dachówką ceramiczną, a nie blachą. W 2010 roku kościół wyremontowano za kwotę 3 mln zł, z czego Unia Europejska przekazała 2,4 mln zł^[4].
  • tablica fundacyjna z 1440 roku w północnej ścianie upamiętniająca budowę świątyni
  • ołtarz główny z XVIII wieku w stylu barokowym
  • obraz z początku XVII wieku przedstawiający św. Stanisława, prowadzącego Piotra Strzemieńczyka do króla Bolesława Szczodrego
  • rokokowa chrzcielnica z XVIII wieku
  • głowice jońskie z lat 1770-1772 na zewnątrz kościoła, których nie zdążono wykorzystać przy rozbudowie kościoła w XVIII wieku
  • kapa z Piotrawina
• Kaplica gotycka z lat 1440-1441, przebudowana w 1858 roku. Zbudowana nad grobem wskrzeszonego rycerza Piotra, fundacji biskupa Zbigniewa Oleśnickiego. Portale w kaplicy są datowane na rok 1640 – ufundował je Szymon Kołucki, prepozyt gnieźnieński, kustosz płocki, kanonik krakowski i rektor piotrawiński. Kaplica przebudowana między 1620-1640 rokiem (zmiana kształtu dachu, likwidacja szczytów, budowa portali), remontowana w 1798 i w 1858, gdy ją regotycyzowano podwyższając ściany, wymieniając sklepienia i przywracając dwuspadowy dach i szczyty
• dzwonnica późnobarokowa z 1791 roku, przykryta jest dachem w typie krakowskim
• dwór klasycystyczny – dawny pałacyk biskupów krakowskich, w XIX wieku plebania. Rozbudowany na dwór pod koniec XIX wieku. Obecnie hotel „Pałac Piotrawin”
• plebania z 1904 r.

• 

  Fasada frontowa z XV wieku z kruchtą z XIX wieku

• 
• 

  Widok od strony prezbiterium

• 

  Wnętrze kościoła

• 

  Wnętrze gotyckiej kaplicy

• 

  Figura św. Stanisława i dzwonnica

Zobacz też

• Piotrawin

Przypisy

Bibliografia

• M.M. Gałecka M.M., Straty i zniszczenia poniesione w zabytkach nieruchomych w okresie I wojny światowej na obszarze województwa lubelskiego (w jego aktualnych granicach), Lublin 2012 [dostęp 2018-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-14] .
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. VIII: Województwo lubelskie, z. 13: Powiat opolski, Warszawa 1962, s. 30;
• Stefański J., Piotrawin (woj. lubelskie). Studium historyczno-ruralistyczne, Lublin 1987, mps, archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa Oddział Terenowy w Lublinie, s. 67, 69;
• Studziński J., Ogrodzenie d. cmentarza kościelnego. Piotrawin, Karta ewidencyjna zabytku architektury i budownictwa, 2004, archiwum WUOZ w Lublinie;
• Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, t. 22: Województwo lubelskie, Warszawa 1995, s. 271;
• Mitrus E., Zespół sakralny kościoła parafialnego pw. św. Tomasza Apostoła i św. Stanisława BM w Piotrawinie, [w:] Banasiewicz-Szykuła E. (red.) Kościoły nadwiślańskie Lubelszczyzny w świetle badań archeologicznych, Lublin 2014, s. 11-22;
• Skarby archidiecezji lubelskiej, zespół red. Kawałko P. et. al., Lublin 2005, s. 241-251;
• Sułowska M., Piotrawin nad Wisłą. Średniowieczny mikroregion osadniczy, Warszawa 1984;
• Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, pr. zb., Warszawa 2016, s.1060-1061;
• Zespół zabytkowy Piotrawina – promocja dziedzictwa. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej poświęconej podsumowaniu badań archeologicznych i prac remontowo-konserwatorskich w zespole sakralnym w Piotrawinie prowadzonych w latach 2011-2013 oraz wybranym zabytkom zgromadzonym na wystawie przy kościele parafialnym, pr. zb., red. Bartnik R., Piotrawin 2014;
• Żywicki J., Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998, s. 281-282;
• Brykowski R., Kościół parafialny w Piotrawinie, „Roczniki Humanistyczne KUL” 1957, z. 4, s. 47-56

Linki zewnętrzne

• Strona o Piotrawinie