Piraci XX wieku

Piraci XX wieku (ros. Пираты XX века) – film produkcji ZSRR z 1979 roku w reżyserii Borisa Durowa. Pierwszy radziecki obraz kina akcji świadomie zrealizowany w konwencji tego gatunku^[1][2].

W 1980 obejrzało go 87 mln widzów, do 1990 liczba ta sięgnęła 120 mln., dając mu tym samym miano najbardziej kasowego filmu w historii kina radzieckiego i rosyjskiego^[3]. Obecnie kultowy film kina rosyjskiego. Był wyświetlany w kinach polskich w latach 80. i również cieszył się dużą popularnością. Był kilkakrotnie emitowany na kanale TV Wojna i Pokój.

Obsada

• Piotr Wieljaminow – kapitan radzieckiego statku
• Nikołaj Jeriemienko (młodszy) – Siergiej, starszy mechanik
• Maija Eglite – Ajna
• Tadeusz Kasjanow – bosman karateka
• Tałgat Nigmatulin – pirat Saleh
• Rein Aren – przywódca piratów
• Natalia Charachorina – Masza
• Włodzimierz Smirnow – I-szy oficer
• Igor Klass – pirat Schweighardt
• Diłorom Kambarowa – Maa (dziewczyna z wyspy)

Opis fabuły

Radziecki statek "Nieżyn" wiozący do Władywostoku ładunek opium jako komponent do produkcji lekarstw, zostaje gdzieś na oceanie zaatakowany przez grupę uzbrojonych i bezwzględnych mężczyzn. Ocaleli członkowie załogi, którym udaje się dotrzeć na pobliską wyspę (jak się później okazuje bazę piratów) podejmują nierówną walkę z napastnikami, zakończoną (dzięki ich niezłomnym charakterom) sukcesem.

O filmie

• Autorów filmu zainspirowała autentyczna historia, jaka wydarzyła się na Morzu Śródziemnym w 1977 roku, kiedy to włoski statek przewożący 200 t. rudy uranu padł ofiarą ataku "piratów" (wymordowali załogę i skradli ładunek)^[2].
• W filmie po raz pierwszy w kinie radzieckim, zaprezentowano elementy wschodnich sztuk walki (zwłaszcza w wykonaniu Nigmatulina), które do tej pory były w ZSRR praktycznie nieznane^[2].
• Film został zrealizowany stosunkowo małym nakładem środków, przez filię drugorzędnego studia filmowego, przy obsadzie mało znanych ówcześnie aktorów.
• W filmie nie korzystano z pomocy kaskaderów, ponieważ aktorzy odtwarzający główne role i sam reżyser, zgodnie uznali, że o ile mają być wiarygodni dla widzów, muszą się obejść bez pomocy dublerów^[2].
• W ścieżce dźwiękowej filmu wykorzystano dwa zachodnie przeboje muzyki pop: Lady Madonna The Beatles i Love You Till I Die żeńskiego duetu disco Baccara.
• Plenery z powodzeniem udające dalekie zakątki Pacyfiku znaleziono na Krymie i Morzu Czarnym, gdzie film był kręcony^[2].
• Po wejściu filmu na ekrany kin, największą popularność w ZSRR zyskali nie odtwórcy ról bohaterskich marynarzy radzieckich, ale brutalnych piratów, które w filmie były najbardziej wyraziste.
• W pierwszym roku emisji, obejrzał go statystycznie co trzeci obywatel ZSRR^[2].
• Prawdziwe nazwy statków użytych w filmie to "Frateż" (radziecki "Nieżyn") i "Admirał Łunin" (piracki "Mercury"). Pierwszy z nich do dzisiaj (2010) pływa w handlowej Flocie Czarnomorskiej, drugi został sprzedany Grecji i zatonął w 1999 roku w niewyjaśnionych okolicznościach^[2].
• Zarówno sam film jak i scenariusz miał problemy z ówczesną, radziecką cenzurą. Film został uznany za zbyt proamerykański i podniosły się nawet głosy o zniszczeniu materiału lub odesłaniu do archiwum Państwowej Filmoteki "na półkę". Jednak któryś z partyjnych cenzorów podjął decyzję o wysłaniu filmu na daczę Leonida Breżniewa wraz z innymi nowymi filmami, które gensek zwykł oglądać w prywatnej sali kinowej. Breżniew tak się przejął przeżyciami radzieckich marynarzy, że natychmiast polecił wprowadzić film na ekrany^[2].
• Emisja filmu wywołała w ZSRR eksplozję zainteresowania młodzieży karate, które zaczęto masowo uprawiać w całym kraju.
• Jeden z głównych aktorów – Nigmatulin (pirat Salech), który w Taszkencie chciał obejrzeć film w kinie, musiał zapłacić za bilet kosztujący 30 kopiejek, 15 rubli u "konika" (pięćdziesięciokrotność ceny!).
• W 2000 roku dwaj aktorzy występujący w filmie – Tadeusz Kasjanow i Nikołaj Jeremienko (młodszy) planowali nakręcenie drugiej części filmu, jednak zamysł ten nie doszedł do skutku z powodu braku środków finansowych i śmierci Jeremienki w 2001^[2].

Bibliografia

• S. Kudriawcew, 3500. Kniga kinoriecenzij, t. 1-2, St. Petersburg 2008. ISBN 978-5-9901318-3-5
• N. Chorochorina, "Ja żertwa «Piratow XX wieka»", Sudaruszka 2009, Nr 2.
• "Piratow XX wieka" topili w bassiejnie. [w:] Tielieniedielja [on-line]. [dostęp 2010-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-13)]. (ros.).
• E. Pawlak, B. Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 134-135.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Plakat do filmu
• Piraci XX wieku w bazie IMDb (ang.)
• Piraci XX wieku w bazie Filmweb
• Piraci XX wieku w portalu "Kinopoisk" (ros.)
• Piraci XX wieku w portalu "Kino-Tieatr" (ros.)

Zobacz też

• 22 minuty