Piraci somalijscy

Piraci somalijscy

Zasięg działań piratów w 2010 (tylko przypadki udokumentowane)

Piraci na motorówce

Tankowiec MV Sirius Star, porwany 17 listopada 2008

Akcja amerykańskiej marynarki wojennej

Motorówka piratów w muzeum w Den Helder (Holandia)

Piraci somalijscy – zbrojne grupy rozbójnicze działające na wodach okalających tzw. „Róg Afryki” od momentu rozpoczęcia wojny domowej w Somalii na początku lat 90. XX wieku^[1].

Sposób działania

Piraci rekrutują się głównie z byłych rybaków. W większości pochodzą z autonomicznego regionu Puntland, przeważnie są to mężczyźni w wieku 20–35 lat. Szacuje się, że istnieje co najmniej pięć zorganizowanych gangów, które liczą ponad 1000 członków^[2]. Większość uzbrojenia piratów (głównie karabinek AK, granatnik RPG-7, granat RGD-5) pochodzi z Jemenu. Podstawowym środkiem transportu pozostają szybkie łodzie motorowe, zaopatrzone nierzadko w urządzenia typu GPS. W skład ich grupy wchodzi najczęściej „statek-matka” (udający statek rybacki), który służy do uzupełniania paliwa.

Na pokłady atakowanych statków piraci dostają się za pomocą drabin i haków. Ataki trwają bardzo krótko (ok. 20–30 min), co powoduje, że ujęcie sprawców jest bardzo trudne. W ostatnim czasie stosowana jest też taktyka polegająca na pozorowanych atakach na mniejsze statki (np. kutry rybackie) w celu odciągnięcia uwagi marynarek wojennych patrolujących region, podczas gdy najsilniejsza grupa uderza na bardziej wartościową zdobycz, za którą można zdobyć większy okup.

Przyczyny piractwa

Początkowo przyczyną piractwa była nadmierna eksploatacja łowisk u wybrzeży Somalii przez zagraniczne kutry rybackie, co pozbawiło miejscową ludność źródła utrzymania. Drugim czynnikiem jest także poziom ubóstwa w Somalii, która jest jednym z najbiedniejszych krajów na świecie (PKB per capita wynosi ok. 600 dolarów)^[3]. Jednakże w ostatnich latach piractwo stało się bardziej popularnym zajęciem wśród Somalijczyków ze względu na dużą opłacalność. Daje się również zauważyć wzrost liczby ataków po pokonaniu w 2006 bojówkarzy Unii Trybunałów Islamskich przez armię etiopską. Sumę wymuszeń uzyskaną w 2010 ocenia się na 238 milionów dolarów, przy czym średni okup wzrósł w ciągu ostatnich pięciu lat ze 150 tysięcy do 5,4 miliona dolarów^[4].

Piraci z reguły traktują dobrze załogi porwanych statków z uwagi na duże okupy, jakie uzyskują od firm będących właścicielami statków. Na potrzeby przetrzymywanych statków i zakładników piraci przekształcili nadmorskie miasteczka w silnie ufortyfikowane i dobrze zaopatrzone twierdze. Mieści się w nich cała infrastruktura potrzebna do dokonywania wypadów.

Chronologia wydarzeń (2008–2011)

(Zestawienie działań piratów somalijskich i walczących z nimi międzynarodowymi siłami w ramach unijnej operacji Atalanta i natowskiej operacji Ocean Shield od grudnia 2008 roku do kwietnia 2011 roku.)

Walka z piractwem

Rosnące zagrożenie dla żeglugi w rejonie Zatoki Adeńskiej skłoniło społeczność międzynarodową do podjęcia działań przeciw piractwu. Tymczasowy Rząd Federalny Somalii nie jest w stanie uporać się z tym procederem, ponieważ sprawuje kontrolę tylko nad niewielkim fragmentem terytorium kraju. Paradoksalnie, skala zjawiska była najmniejsza podczas rządów islamistów z Unii Trybunałów Islamskich, którzy również obecnie prowadzą działania przeciw piratom^[5][6]. Piractwo zwalczają także władze separatystycznej republiki Somalilandu^[7].

W kwietniu 2009 roku, w odpowiedzi na apel^[8] sekretarza generalnego ONZ Ban Ki-moona, darczyńcy zaoferowali ponad 250 milionów dolarów pomocy dla rządu somalijskiego^[9]. Kwota przeznaczona jest na wzmocnienie misji pokojowej Unii Afrykańskiej i sił rządowych, część pieniędzy zostanie przeznaczona też na cele humanitarne.

W obliczu braku sprawowania jurysdykcji przez organy somalijskie, pojawiają się liczne głosy postulujące powołanie odpowiednich instytucji sądowniczych o charakterze międzynarodowym. Jednym z pomysłów jest rosyjski postulat utworzenia Międzynarodowego sądu ds. piratów z siedzibą w Kenii^[10].

W styczniu 2011 komandosi morscy Republiki Korei przeprowadzili Operację Świt, której przyczyną było uprowadzenie przez somalijskich piratów południowokoreańskiego chemikaliowca MV Samho Jewelry. Operacja zakończyła się odbiciem statku i uwolnieniem zakładników z rąk porywaczy. Piraci, którzy przeżyli walkę zostali zatrzymani, a później byli sądzeni za piractwo.

14 marca 2011 indyjska marynarka wojenna osiągnęła znaczący sukces w walce przeciwko piratom. Indyjska Fregata IMS Tabar w trakcie jednej misji schwytała 61 piratów i uwolniła 13 marynarzy. To największy sukces w historii walki z piratami na Oceanie Indyjskim^[11].

Międzynarodowe operacje na wodach somalijskich

W celu zwalczania piratów na wodach Oceanu Indyjskiego wiele państw wysłało w ten rejon swoje okręty wojenne. W działaniach antypirackich uczestniczą m.in. siły morskie Stanów Zjednoczonych, Indii, Francji i Rosji^[12]. Jednakże nawet gdy udaje się schwytać piratów, istnieje problem, gdyż nie wiadomo, w którym państwie powinni być sądzeni ze względu na przynależność wód terytorialnych.

27 października 2008 rozpoczęła się operacja NATO przeciwko piratom. Z kolei od 8 grudnia 2008 trwa Operacja Atalanta prowadzona przez część państw UE.

Projekt wykorzystania kaprów

15 kwietnia 2009 zgłoszono w Kongresie St. Zjedn. projekt użycia kaprów do walki z piratami^[13], został on odrzucony^[14].

Zobacz też

• Kapitan Phillips
• Kapitan i jego pirat
• 22 minuty

Przypisy

Linki zewnętrzne

• 2004 vs. 2007 global piracy summary, The Economist (ang.)
• Somalian piracy. coordination-maree-noire.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-16)]. (ang.)
• Piracy in Somalia: Threatening Global Trade, Feeding Local Wars. chathamhouse.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-22)]. (ang.)
• Piractwo morskie u wybrzeży Somalii
• Piractwo Somalijskie
• Współczesne piractwo morskie w świetle prawa międzynarodowego. akademia.e-prawnik.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-19)].
• Współczesne piractwo morskie zagrożeniem dla międzynarodowego transportu morskiego
• Terroryzm morski w świetle międzynarodowego prawa karnego
• Pirackie FAQ. jollyroger.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-27)].