Pisarz grodzki

Ten artykuł od 2011-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pisarz grodzki (łac. scriba) – urzędnik wchodzący w skład personelu sądu grodzkiego, obok starosty (zastępowanego niekiedy przez podstarościego), sędziego grodzkiego. Do obowiązków jego należało dokonywanie wpisów do ksiąg grodzkich.

W hierarchii urzędów ziemskich w Wielkim Księstwie Litewskim urząd pisarza grodzkiego znajdował się na 13 miejscu w hierarchii, a w Koronie występował poza hierarchią. Z wyjątkiem Mazowsza urząd ten nie mógł być sprawowany jednocześnie z urzędem pisarza ziemskiego. Jego zastępcą i pomocnikiem (jak w przypadku wszystkich pisarzy) był podpisek. Pisarz grodzki nie musiał być szlachcicem, mógł być mieszczaninem. Tam gdzie nie istniały sądy bartne pisarz grodzki wchodził w skład sądu starosty królewskiego, orzekającego w sprawach w obrębie jurysdykcji bartnej.

W XV w. pisarz nie był jeszcze stałym urzędnikiem, lecz doraźnym. Do jego powinności należało m.in.: prowadzenie ksiąg sądowych, przyjmowanie wpisów, redagowanie i wydawanie pozwów i wyroków, spisywanie zeznań stron i świadków, wydawanie stronom wypisów z ksiąg, redagowanie pisma jednych sądów do innych, sporządzanie wykazu zasądzonych do ściągnięcia kar. W razie swej nieobecności wskazywał zastępcę, podsędka. Wraz z uzyskaniem przez sądy grodzkie tzw. prawa wieczności, przybyło spraw kancelarii grodzkiej. Wobec tego powołany został do pomocy pisarza podpisek, w XVII w. regent a w XVIII w. tzw. susceptanci.

Bibliografia

• Michał Pawlikowski: Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Strzałków: 2012. ISBN 978-83-933262-1-1.