Pisarzowice (powiat bielski)

Pisarzowice

wieś
Kościół w Pisarzowicach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	bielski
Gmina	Wilamowice
Liczba ludności (2021)	6 189[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-332[2]
Tablice rejestracyjne	SBI
SIMC	0076279
Położenie na mapie gminy Wilamowice Pisarzowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pisarzowice
Położenie na mapie województwa śląskiego Pisarzowice
Położenie na mapie powiatu bielskiego Pisarzowice
49°53′04″N 19°08′46″E/49,884444 19,146111
Strona internetowa

Nieoficjalny herb wsi Pisarzowice

Pisarzowice (niem. Schreibersdorf) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Wilamowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 1384 ha^[3], a liczba ludności 6 189^[1].

Integralne części wsi

Geografia i transport

Wieś położona jest na południowych krańcach ziemi oświęcimskiej, w dwóch polodowcowych dolinach. Przez wieś przepływają trzy rzeki: Pisarzówka, Słonica i Czerwonka. Graniczy z Wilamowicami, Starą Wsią, Hecznarowicami, Kętami, Kozami, miastem Bielsko-Biała i Janowicami.

Przez wieś kursują autobusy PKS Bielsko-Biała, którymi można dojechać do Bielska-Białej i Kęt oraz pojazdy prywatnego przedsiębiorstwa Konkret Bus do Oświęcimia i Bielan. Do granicy Bielska-Białej z Pisarzowicami kursują autobusy linii nr 31 z MZK Bielsko-Biała (przystanek Hałcnów Granica), którą można dojechać do centrum Bielska-Białej (przystanek Piłsudskiego) oraz do dworca kolejowego Bielsko-Biała Główna (przystanek Podwale Dworzec).

Historia

Historycznie miejscowość była od początku częścią Księstwa oświęcimskiego^[6]. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Villa scriptoris^[7]. Nazwa pochodzi od pisarzy ziemskich oświęcimskich, których wieś była uposażeniem. Zastosowanie łacińskiej a nie polskiej formy zapisu otwiera możliwość niemieckiego lub mieszanego osadnictwa, jako że wcześniej w Bielsku i okolicy powstała niemiecka wyspa językowa. Za przynależnością do tej wyspy przemawia też imię pierwszego proboszcza parafii w Pisarzowicach — Willielmus^[8]. Polską i niemiecką nazwę używano obok siebie (np. na mapie Matthäusa Seuttera^[9]) lub zamiennie, tak np. w dokumencie z 1440 użyto formy Schreiberdorf^[10], a w dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Pyszarowicze^[11]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Pyszarzowicze wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[12]. Długosz zapisuje również właściciela miejscowości Jana Balińskiego.

W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772^[6]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. W 1843 austriacka administracja przywróciła niemiecką nazwę Schreibersdorf^[13]. W 1918 roku tereny dawnego Księstwa Oświęcimskiego znalazły się w granicach odrodzonej Polski jako część województwa krakowskiego.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Oświata

Pierwsze wzmianki o szkole w Pisarzowicach pochodzą z początku XVI wieku. Szkoła mieściła się w dwuizbowej, drewnianej chacie zbudowanej na gruncie przykościelnym. Lekcje prowadził prawdopodobnie kościelny. Obecnie w Pisarzowicach funkcjonuje przedszkole, a także szkoła podstawowa (od 2006 roku nosi imię Jana Pawła II).

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Świętego Marcina).

Zabytki

W Pisarzowicach znajduje się wiele zabytków kultury sakralnej: kapliczki, krzyże i figury świętych. Najstarsze z nich pochodzą z XVIII wieku. W sumie jest ich 41. W miejscowym kościele znajduje się szesnastowieczny obraz Sacra Conversatione. W Pisarzowicach znajdował się również drewniany kościół, zbudowany zapewne na początku XVI wieku. Był drewniany, konstrukcji zrębowej, z wieżą na słup. Spłonął on 7 sierpnia 1965 roku, z pożaru uratowano tabernakulum i cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej^[14]. 20 marca 1968 roku przystąpiono do budowy nowego kościoła. Kilkakrotnie we wsi przebywał kardynał Karol Wojtyła:

• 27 października 1968 r. – poświęcenie kamienia węgielnego pod kościół w Pisarzowicach
• 31 października 1970 r. – poświęcenie krzyża na wieżę kościoła
• 10 listopada 1973 r. – konsekracja kościoła w Pisarzowicach, dokonał jej ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła.

Pochodzący z Pisarzowic

• Marian Pilarski
• Przemysław Niemiec

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Władysław Kosiński, Niektóre właściwości mowy pisarzowickiéj, [w:] Sprawozdania Komisyi Językowéj Akademii Umiejętności, Tom IV, Kraków 1891, s. 1-34.
• Historia Pisarzowic. pisarzowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-19)].

Bibliografia

• Wilamowice. Przyroda, historia, język, kultura oraz społeczeństwo miasta i gminy. Antoni Barciak (red.) i inni. Wilamowice: Urząd Gminy w Wilamowicach, 2001. ISBN 83-915888-0-7.