Pospornicowate

Pospornicowate
Ilustracja
Pittosporum dasycaulon
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządselerowce
Rodzinapospornicowate
Nazwa systematyczna
Pittosporaceae R.Br. in M. Flinders
Voy. Terra Austral. 2: 542. 19 Jul 1814[3]
Typ nomenklatoryczny

Pittosporum Banks ex Gaertn.[3]

Pospornicowate (Pittosporaceae R.Br.) – rodzina roślin należąca do rzędu selerowców. Obejmuje 7[4]–9[5][6] rodzajów drzew, krzewów, sporadycznie również zdrewniałych roślin pnących (lian) z obszarów Starego Świata (Afryka Środkowa i Południowa, o klimacie tropikalnym i umiarkowanym (jeden gatunek – Pittosporum coriaceum izolowany na Wyspach Kanaryjskich), Azja Południowa i Wschodnia, Australia i Oceania), przy czym największa różnorodność występuje w Australii[7]. Z nasion Pittosporum resiniferum pozyskuje się olej palący się jasnym płomieniem, wykorzystywany do oświetlania pomieszczeń w Azji Południowo-Wschodniej. Drewno Hymenospermum flavum wykorzystywane jest w meblarstwie, a Pittosporum undulatum do wyrobu kijów golfowych (gatunek został rozprzestrzeniony i w wielu obszarach jest inwazyjny). Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne ze względu na pachnące kwiaty i ozdobne ulistnienie: Billaderia heterophylla, Pittosporum crassifolium, P. eugenioides, P. tenuifolium, pospornica japońska P. tobira, pospornica falista P. undulatum, Bursaria spinosa i Hymenospermum flavum[4].

Morfologia

Pospornica japońska
Bursaria spinosa
Pokrój
Drzewa, krzewy i pnącza zawierająca rozmaicie zabarwiony sok mleczny, często też olejki eteryczne, stąd pachnące po roztarciu. Pędy czasem cierniste, u roślin wspinających się owijają się wokół podpór w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara[4].
Liście
Pojedyncze, twarde do skórzastych[7], zimozielone. Rozwijają się na pędach skrętolegle lub w okółkach. Przylistków brak. Blaszka całobrzega, często też falista, piłkowana[4].
Kwiaty
Obupłciowe, rzadziej jednopłciowe z kwiatami żeńskimi i męskimi na oddzielnych roślinach. Kwiaty pojedyncze lub zebrane w kwiatostany w formie wierzchotki lub wiechy. Zwykle promieniste, rzadziej nieco grzbieciste (Cheiranthera). Działek kielicha jest 5 wolnych lub częściowo zrośniętych, odpadających. Płatków korony jest 5 częściowo zrośniętych lub wolnych. Pręcików jest 5. Zalążnia górna, złożona z 2, rzadziej 3–5 owocolistków, tworzących najczęściej pojedynczą komorę. Szyjka słupka pojedyncza, zwieńczona mokrym znamieniem[4].
Owoce
Suche torebki lub mięsiste jagody[4].

Systematyka

W dawniejszych systemach rodzina sytuowana była w obrębie różowców Rosales ze względu na budowę kwiatów. Dokładniejsze analizy, w tym molekularne, wykazały, że rodzina spokrewniona jest z kladem obejmującym araliowate i selerowate, z którymi ostatniego wspólnego przodka miała przed 41–48 milionami lat. W efekcie w nowszych systemach stanowi jedną z rodzin rzędu selerowców Apiales. Problematyczny i wymagający dalszych badań jest podział rodziny na rodzaje[4].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
selerowce

Pennantiaceae




Torricelliaceae




Griseliniaceae




Pittosporaceae – pospornicowate




Araliaceae – araliowate




Myodocarpaceae



Apiaceae – selerowate








Wykaz rodzajów[5][6]
  • Auranticarpa L.W.Cayzer, Crisp & I.Telford
  • Bentleya E.M.Benn.
  • Billardiera Sm.
  • Bursaria Cav.
  • Cheiranthera A.Cunn. ex Lindl.
  • Hymenosporum R.Br. ex F.Muell.
  • Marianthus Hügel
  • Pittosporum Banks ex Gaertn. – pospornica[8]
  • Rhytidosporum F.Muell.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  3. ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – P (ang.). [dostęp 2013-04-07].
  4. ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 627-628. ISBN 978-1-842466346.
  5. ↑ a b Genera of Pittosporaceae (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-07].
  6. ↑ a b Pittosporaceae R.Br.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-02].
  7. ↑ a b Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 313. ISBN 0-88192-585-3. (ang.)
  8. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 113.

Media użyte na tej stronie

Pittosporum dasycaulon 11.JPG
Autor: Vinayaraj, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pittosporum dasycaulon
Boxthorn flowers (6710120891).jpg
Autor: John Tann from Sydney, Australia, Licencja: CC BY 2.0
Boxthorn, Bursaria spinosa subsp. spinosa. Rostella Reserve, Dilston Tasmania Australia, January 2012.
Pittosporum tobira (Thunb.) W. T. Aliton JdP.jpg
Autor: Jebulon, Licencja: CC0
Pittosporum tobira (Thunb.) W.T. Aliton. Jardin des Plantes de Paris