Piwowarstwo domowe

Zestaw do domowej produkcji piwa

Etapy produkcji piwa w domu

Śrutowanie słodu w śrutowniku ręcznym

(c) Stinkzwam, CC-BY-SA-3.0

Śrutownik domowej roboty

(c) Stinkzwam, CC-BY-SA-3.0

Zacieranie

Kontrola temperatury zacierania

Próba jodowa

Zlewanie brzeczki

Młode piwo po fermentacji burzliwej

Pomiar gęstości brzeczki (ekstraktu) przy pomocy areometru

Pomiar gęstości brzeczki

Fermentacja burzliwa

(c) Shermozle, CC-BY-SA-3.0

Fermentacja w domowym fermentorze

Kapslowanie butelek kapslownicą ręczną

(c) Stinkzwam, CC-BY-SA-3.0

Kapslowanie butelek kapslownicą stołową

Domowy browar

(c) Shermozle, CC-BY-SA-3.0

Gotowe ekstrakty słodowe

Zestaw Brew-kit: płynny ekstrakt słodowy w puszce, drożdże i instrukcja warzenia

Surowce piwowarskie

Piwowarstwo domowe, piwowarstwo amatorskie – hobby, którego przedmiotem zainteresowania jest samodzielne wytwarzanie piwa na własne potrzeby.

Domowe warzenie piwa

Warzenie piwa w domu może odbywać się w dwojaki sposób:

• z surowców wymagających ręcznej obróbki
• z gotowych półproduktów typu brew-kit

Warzenie piwa z procesem zacierania

Aby samodzielnie uwarzyć piwo w domu należy wykonać następujące etapy:^[1]

• Śrutowanie słodu – gotowy słód należy zmielić w domowym śrutowniku. Możliwy jest zakup ześrutowanego słodu czyli śruty.
• Zacieranie – do 20 litrowego garnka należy wlać 15 litrów wody i powoli wsypać śrutę słodową w ilości 5 kg (na 1 kg zasypu 3 l wody). Mieszając należy zacier doprowadzić do odpowiedniej temperatury. Temperatura zależna jest od receptury i stylu warzonego piwa. W najprostszym wariancie może to być 65 °C. Wodę należy podgrzewać w tempie 1 st/minutę. Następnie należy w tej temperaturze przetrzymać zacier przez 60 minut.
• Próba jodowa – zacieranie kończy się w momencie, kiedy cała skrobia zawarta w słodzie zostanie przerobiona na cukier, który w procesie fermentacji zamieni się na alkohol i dwutlenek węgla. Aby to stwierdzić należy przeprowadzić próbę jodową. Na biały talerzyk należy kapnąć kroplę jodowego wskaźnika skrobi (płyn Lugola), a następnie dodać odrobinę zacieru. Jeśli płyn nie zmieni koloru to znaczy, że cała skrobia została przez enzymy przetworzona na cukier, a zacieranie można uznać za zakończone.
• Wygrzew (mash out) – podgrzanie zacieru do temperatury 78-80 °C. Na tym etapie zatrzymywany jest proces przemiany skrobi na cukry proste, a zacier staje się mniej lepki, co pomaga przy filtracji.
• Filtracja – po dokonanym zacieraniu należy oddzielić resztki ziarna (tzw. młóto) od roztworu wodnego. Gotowy przefiltrowany płyn nazywany jest brzeczką.
• Warzenie czyli gotowanie – następuje teraz właściwe warzenie brzeczki czyli gotowanie jej przez ok. 60 min. W trakcie gotowania należy dodać chmiel w jednej, dwóch lub trzech dawkach.
• Chłodzenie – gotową brzeczkę należy schłodzić trzymając ją pod przykryciem w celu uniknięcia zakażenia mikrobami z otoczenia.
• Zadawanie drożdży – schłodzoną brzeczkę należy przelać do fermentora. W ten sposób oddzielane są resztki chmielu i innych osadów. W fermentorze brzeczka zaszczepiana jest drożdżami piwowarskimi.
• Fermentacja burzliwa – po kilku lub kilkunastu godzinach od dodania drożdży następuje tzw. fermentacja burzliwa. Następuje silne pienienie dlatego fermentor winien być tylko lekko przykryty. Etap ten trwa kilka dni.
• Fermentacja cicha – po ustaniu fermentacji burzliwej piwo odciągane jest do kolejnego naczynia w celu przeprowadzenia dojrzewania i leżakowania. Etap ten powinien być przeprowadzony w szczelnym naczyniu zamkniętym rurką fermentacyjną. Trwa zwykle dwa, trzy tygodnie i służy również do sklarowania piwa.
• Rozlew – po przeprowadzonej fermentacji piwo przelewane jest do czystych butelek, do których dodawany jest również surowiec cukrowy (ekstrakt słodowy, glukoza, nieprzefermentowana brzeczka itp.) w celu refermentacji. Butelki są następnie kapslowane przy pomocy ręcznej kapslownicy.
• Degustacja – w wyniku refermentacji w butelce piwo się nagazowuje, klaruje i smakowo układa. Zajmuje to dwa lub trzy tygodnie. Po tym czasie możliwe jest otwarcie butelki i degustacja gotowego piwa.

Warzenie piwa z ekstraktów słodowych (brew-kit)

Możliwe jest również uproszczone warzenie piwa przy użyciu gotowych ekstraktów słodowych (brew-kit) dostępnych także w wersji z chmielem i instrukcją profilowaną na osiągnięcie odpowiedniego gatunku piwa.

Piwowarstwo w Polsce

Aspekt prawny

Warzenie piwa w domu jest całkowicie legalne. Ustawodawstwo polskie nie wymaga żadnych zezwoleń czy licencji. Piwowar domowy zwolniony jest również od obowiązku opłaty podatku akcyzowego, którym objęte jest piwo warzone komercyjnie. Ustawodawca zastrzega jednak, że dotyczy to jedynie piw wytworzonych domowym sposobem przez osoby fizyczne na własny użytek i nieprzeznaczonych do sprzedaży lub innego wprowadzenia na rynek^[2].

Polskie Stowarzyszenie Piwowarów Domowych

Założone zostało 30 stycznia 2010 r. na zebraniu założycielskim w Cieszynie przez 24 piwowarów-amatorów. Formalny wpis do Krajowego Rejestru Sądowego miał miejsce 3 sierpnia 2010 r.^[3]. Pierwszym prezesem stowarzyszenia wybrany został Andrzej Sadownik, w roku 2013 jego następcą został Krzysztof Lechowski^[4]. Pierwotnie Stowarzyszenie miało swoją siedzibę w Browarze Zamkowym w Cieszynie, obecnie jest to Warszawa. Stowarzyszenie przeprowadza program certyfikacji sędziów piwnych i wydaje czasopismo Piwowar.

Zadania i cele

Głównym celem stowarzyszenia jest upowszechnianie wiedzy o tradycyjnych sposobach wyrobu piwa jako polskiej i światowej spuściźnie cywilizacyjnej i kulturowej^[5]. Do priorytetowych zadań organizacji należy m.in.:

• nauczanie warzenia piwa w sposób tradycyjny
• upowszechnianie wiedzy na temat stylów i gatunków piwa
• szkolenia dotyczące technologii piwowarstwa oraz sensorycznej oceny piwa
• organizacja Konkursów Piw Domowych
• krzewienie kultury świadomej degustacji piwa
• kształcenie sędziów piwnych

Konkursy piw domowych

Strefa piwowarów domowych na Festiwalu Birofilia

Od początku XXI wieku piwowarstwo domowe przeżywa rozkwit. Powstają sklepy oferujące niezbędny sprzęt i surowce, zakładane są portale i fora internetowe, na których piwowarzy domowi wymieniają się swoimi doświadczeniami. Odpowiedzią na duże zainteresowanie domowym warzeniem piwa są również konkursy, na których piwowarzy domowi mogą w różnych kategoriach skonfrontować swoje piwa. Najstarszym konkursem jest Konkurs Piw Domowych rozgrywany od roku 2003 podczas Festiwalu Birofilia w Żywcu. Trzy lata młodszy jest Konkurs Piw Domowych we Wrocławiu, odbywający się w ramach Wrocławskich Warsztatów Piwowarskich podczas Festiwalu Dobrego Piwa. Konkursy odbywają się również na Pomorzu, w Grodzisku Wielkopolskim, Poznaniu, Częstochowie oraz w innych miejscowościach.

Zobacz też

• Polskie Stowarzyszenie Piwowarów Domowych
• Festiwal Dobrego Piwa
• Festiwal Birofilia
• Style piwa

Przypisy

Bibliografia

• RichardR. Lehrl RichardR., Domowe warzenie piwa, MonikaM. Bogdańska-Staszczak (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo RM, 2010, ISBN 978-83-7243-788-4, OCLC 751538220 .
• Dave Miller: Domowy wyrób piwa, Wyd. Centrum Kształcenia Akademickiego, Gliwice 2009
• WolfgangW. Vogel WolfgangW., Piwo warzone w domu, KrystynaK. Mazur (tłum.), AndrzejA. Sadownik (oprac.), Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-630-9, OCLC 316466514 .
• Barbara Jakimowicz-Klein: Piwo, wino, nalewki, Świat Książki, Warszawa 2007
• Ziemowit Fałat: Wszystko o piwie, Wyd. Ad Oculos, Warszawa-Rzeszów 2005, ISBN 83-87907-88-X
• Grzegorz Sieczkowski (opr.): Piwo klasztorne i domowe, Wyd. Rhetos, Warszawa 2005, ISBN 83-89642-07-7
• Ziemowit Fałat: Jak warzyć piwo, Polskie Browary, Warszawa 2004, ISBN 83-921108-0-3

Linki zewnętrzne

• Polskie Stowarzyszenie Piwowarów Domowych
• Serwis dla piwowarów domowych GoodBrew. goodbrew.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-14)].
• Home Brewing Wiki (ang.)
• Polska encyklopedia piwowarstwa domowego
• BREWNESS – darmowy program dla piwowarów polskiego autorstwa
• Piwo.org – polski portal poświęcony warzeniu piwa