Placówka wywiadowcza KOP nr 4

Placówka wywiadowcza KOP nr 4
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1929

Rozformowanie

1939

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 49[a]

Dyslokacja

Wilejka

Rodzaj wojsk

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

pułk KOP „Wilejka”
Ekspozytura Oddziału II nr 1

Placówka wywiadowcza KOP nr 4 – organ wykonawczy wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Placówka utworzona została w lipcu 1929 roku w Wilejce[1]. Wchodziła w skład pułku KOP „Wilejka”[2]. Pod względem pracy wywiadowczej podlegała szefowi ekspozytury Oddziału II nr 1 „Wilno”[3], pod względem pracy kontrwywiadowczej szefowi samodzielnego referatu informacyjnego DOK III Grodno[4], a pod względem wyszkolenia wojskowego dowódcy pułku KOP „Wilejka”[5]. Działała na terenie odpowiedzialności 1. i 10 batalionu granicznego[6]. Zgodnie z etatem placówka liczyła 3 oficerów[b], 3 podoficerów i 4 szeregowych[4]. Pod względem administracyjno-gospodarczym placówkę przydzielono do 1 batalionu KOP[7]. W listopadzie 1931 roku etat placówki zwiększono o etat kapitana − zastępcy dowódcy placówki[8]. W terminie do 30 wrześniu 1936 roku zlikwidowano placówkę wywiadowczą KOP „Iwieniec”, oraz zmieniono m.p. placówki nr 4 z Wilejki na Mołodeczno[9]. Teren likwidowanej placówki nr 11 przejęły sąsiednie placówki. Placówka nr 4 „Wilejka” przejęła z powiatu mołodeckiego gminy Raków i Gródek oraz cały powiat wołożyński. Placówka nr 5 „Stołpce” przejęła gminy Rubieżewice, Naliborki i Derewna powiatu stołpeckiego. Nowe rozgraniczenie pomiędzy placówkami 4 i 5 stanowiła granica powiatów Wołożyn i Stołpce. Placówka nr 3 „Głębokie” przejęła od placówki nr 4 gminę Dokszyce i Parafianów powiatu dziśnieńskiego oraz gminy Słoboda, Miadzioł i Kobylnik powiatu postawskiego. Rozgraniczenie pomiędzy placówkami nr 3 „Głebokie” i nr 4 „Wilejka” stanowiła północna granica powiatu Wilejka[10].

W 1937 jednostką administracyjną dla placówki nr 4 był pułk KOP „Wilejka”, ale zaopatrywał ją batalion KOP „Budsław”[11].

W 1939 roku placówka wywiadowcza KOP nr 4 „Mołodeczno” podlegała nadal szefowi ekspozytury Oddziału II nr 1 „Wilno”[12] i stacjonowała w Wilejce[13].

Obsada personalna placówki

Kierownicy placówki
  • p.o. por. Franciszek Nowak[c] (1929 – )
  • kpt. Konstanty Worno (14 VIII 1932[14] − )
  • p.o. por. Eugeniusz Jan Smoliński[d] (8 VIII 1935 – )

Obsada placówki w lipcu 1929[15]

  • kierownik placówki − vacat
  • oficer ofensywny − por. Jerzy Fryzendorf
  • oficer przemytniczy − por. Franciszek Nowak (p.o. kierownika)

Obsada personalna w marcu 1939 roku[16][e]:

  • kierownik placówki – kpt. piech. Ludwik Rusiecki[f][19]
  • oficer placówki – kpt. piech. Jan Pacak[g]
  • oficer placówki – kpt. adm. (piech.) Jerzy Marian Leon Loga[h]

Uwagi

  1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 428
  2. Byli to: kierownik placówki (major), oficer do spraw wywiadu zaczepnego (kapitan), oficer do spraw kontrwywiadu i spraw przemytniczych (kapitan) → Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 1/zał.1
  3. Por. Franciszek Nowak był oficerem kontrwywiadu placówki.
  4. Por. Eugeniusz Smoliński pełnił służbę w tej placówce od dnia 9 marca 1932 r. Z dniem 13 stycznia 1934 r. został odkomenderowany z placówki wywiadowczej KOP Nr 4 do Ekspozytury Nr 1 Oddziału II Sztabu Głównego w Wilnie, na stanowisko kierownika referatu „C” - do czasu powrotu kierownika tego referatu, rotmistrza Wacława Wróblewskiego, z kursu informacyjno-wywiadowczego (informacje na podstawie rozkazów tajnych Dowództwa KOP Nr 17 z dnia 14 maja 1932 r. i Nr 6 z dnia 10 lutego 1934 roku znajdujących się w zbiorach Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  5. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[17].
  6. kpt. piech. Ludwik Rusiecki ur. 21 maja 1898 był odznaczony VM, KW, MN i SKZ (dwukrotnie)[18].
  7. kpt. piech. Jan Pacak ur. 7 czerwca 1900 był odznaczony SKZ[20].
  8. kpt. adm. (piech.) Jerzy Marian Leon Loga ur. 28 czerwca 1895 był odznaczony SKZ[21].

Przypisy

Bibliografia

  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadu nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 z 15 lipca 1929 roku.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadowczej nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 z 19 listopada 1931 roku.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Wyciąg z rozkazu dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.dz. 2393/Wyw.KOP/1/36 z 31 maja 1936 roku w sprawie likwidacji placówki wywiadowczej nr 11.
  • Wykazy imienne całkowitej obsady oficerskiej oraz zmian stanu oficerów Szefostwa Wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1933-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Regina Czarnecka: Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) w latach 1921-1939. [dostęp 2016-03-04].
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924-1939. „Problemy Ochrony Granic”. 22, 2002. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).