Plac Bolesława Chrobrego w Kłodzku

plac Bolesława Chrobrego

Stare Miasto
Ratusz i kolumna wotywna
Państwo	Polska
Miejscowość	Kłodzko
Położenie na mapie Kłodzka plac Bolesława Chrobrego
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de plac Bolesława Chrobrego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego plac Bolesława Chrobrego
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego plac Bolesława Chrobrego
50°26′19,0″N 16°39′14,0″E/50,438611 16,653889

Pierzeja zachodnia

Północna pierzeja odbudowana w latach 90. XX w. widziana z twierdzy

Pierzeja wschodnia

Pierzeja wschodnia

Pierzeja południowa w Parku Miniatur „Minieuroland” w Kłodzku

Plac Bolesława Chrobrego – średniowieczny plac targowy w Kłodzku. Kształtem zbliżony jest do prostokąta o wymiarach: ok. 100 m długości i 60 m szerokości. Charakterystyczną cechą dla placu jest znaczny spadek terenu, w szczególności wzdłuż obu ścian krótszych. Z jego narożników wybiega osiem ulic, z każdego po dwie – narożnik południowo-zachodni: ul. Spadzista i ul. Armii Krajowej, południowo-wschodni: ul. Wodna i Wita Stwosza, północno-wschodni: ul. Łukasińskiego i ul. Stroma, północno-zachodni: ul. Czeska i ul. Grodzisko (nieco dalej)^[1].

Historia

Plac zapewne istniał przed lokowaniem miasta, jako że znajdował się na ważnym szlaku komunikacyjnym wiodącym z Pragi do Wrocławia. W jego pobliżu (wzdłuż ul. Czeskiej) ok. 1200 r. znajdowała się stara osada targowa^[2]. Miejsce pierwotnego targu nie jest bliżej znane. Na podstawie przebiegających tędy dróg handlowych (Czechy/Morawy-Wrocław i do Nysy) oraz położenia topograficznego osady słowiańskiej można przypuszczać, że znajdował się on na miejscu obecnego rynku^[3]. Rynek powstał między 1253 a 1274 r. po lokacji Kłodzka na prawie niemieckim. Był to duży plac o powierzchni 0,92 ha. Zabudowano go drewnianymi budynkami, które pod koniec XV w. zastąpione zostały w większości przez domy murowane. Wzmianka o pierwszej kamienicy pochodzi z 1348 r., tzw. Dom Lywstena. Być może powodem przebudowy był wielki pożar z 1366 r., który strawił nowo wybudowany ratusz, a także wiele zabudowań. Rynek pełniący wówczas rolę placu targowego zajmowały kramy, budy handlarzy, lady chlebowe i obuwnicze.

Największy rozkwit kłodzkiej starówki przypadł na XVI w. Powstało wtedy wiele renesansowych kamienic mieszczańskich, wybrukowano plac. W 1680 r. w północno-zachodniej pierzei powstał budynek urzędu namiestnika (późniejsza komendantura pruska). Nieco później przy zachodniej stronie ratusza wzniesiono kolumnę maryjną, a na początku XVIII w., po przeciwnej stronie studnię miejską. W tym samym okresie powstały wszystkie kramy^[4].

Wiek XVIII i XIX to okres przebudowy rynku^[5]. Po drugiej wojnie światowej zabytkowa pierzeja północna ze względu na zły stan techniczny została rozebrana. Odbudowano ja pod koniec XX w.^[6] Od 2007 r. ma miejsce renowacja rynku w Kłodzku z funduszy unijnych oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W tym samym roku na placu zorganizowano też pierwszy po 1945 r. jarmark przed Świętami Bożego Narodzenia oraz zamontowano sztuczne lodowisko przed ratuszem^[7].

Układ

Środkowa część placu

• Ratusz
• Kolumna Najświętszej Maryi Panny – znajduje się po zachodniej stronie ratusza; wykonana przez Jana Adama Beyerhoffa w 1680 r. Ufundowana przez mieszczan dla odwrócenia zarazy jaka nawiedziła miasto.
• studnia miejska – znajduje się przed północno-wschodnim narożnikiem ratusza. Zbudowana w formie kwadratowej cysterny z półkolistymi apsydkami. W środku cysterny z piaskowca wznosi się duża koncha wsparta na czterech delfinach, z pysków których tryskają strumienie wody. Nad konchą umieszczony jest figura lewa czeskiego z koroną na głowie wspartego na tarczy herbowej. Pierwsze wzmianki o studni pochodzą z poł. XVII w. jednak nie zachowały się żadne źródła ikonograficznego z tego okresu. Obecna studnia pochodzi z przełomu XVII i XVIII w.

Pierzeja Północna

Nie zachowała się do dnia dzisiejszego jej oryginalna zabudowa, która została rozebrana w latach 50. i 60. XX wieku, wobec złego stanu technicznego i groźby zawalenia. Stanowiły ją głównie kamienice renesansowe i barokowe. Znajdował się tam gmach pruskiej komendy wojskowej. W miejscu tym założono trawniki. W latach 1988–1996 rozpoczęto jej odbudowę stawiając nowy funkcjonalistyczny budynek autorstwa A. Sankowskiego, w którym obecnie mieści się m.in. inspektorat ZUS.

Pierzeja Południowa

• kamienica nr 4 – zbudowana w końcu XIX w. w stylu neobarokowym, w miejscu dawnego gmachu teatru miejskiego dla Banku Niemieckiego. Obecnie siedziba Banku Spółdzielczego.
• kamienica nr 5 Pod Jeleniem – trójnawowy, trzykondygnacyjny z poddaszem na szczycie. Elewacja z 2 połowy XVII w., utrzymana w stylu barokowym. Nazwa od rzeźby jelenia, która znajduje się we wnęce na parterze.
• kamienica nr 7 – wielokrotnie przebudowywana, posiada we wnęce figurę Matki Boskiej.
• kamienica nr 8 – przebudowana w pierwszej połowie XIX w. W sieni po prawej stronie owalny kartusz herbowy z data 1589. Otacza go pięcioboczna rama, na której monogram F.S. i data 1865 (przypuszczalnie rok przebudowy.
• kamienica nr 12 – jeden z nielicznych w Kłodzku domów powstałych na planie gotyckim. czterokondygnacyjna, przebudowana w XIX w.
• kamienica nr 13 – przebudowana pod koniec XIX w stylu secesyjnym, na parterze Apteka pod murzynkiem

Pierzeja Zachodnia

• kamienica nr 15 – renesansowa, częściowo przebudowana ok. 1700 r. Elewacja frontowa z dekoktacją barokową

Pierzeja Wschodnia

• kamienica nr 32 – stoi na rogu ul. Stromej. Budynek pochodzi z 2 poł. XVII w. Sień i trzy pokoje parteru mają ładne sklepienia. W 1900 r. dom został przebudowany i wtedy powstały podcienia na parterze.
• kamienica nr 36 – stoi na rogu ul. Wodnej. Zbudowana w stylu renesansowym. Przebudowana w XX w.

Przypisy

Bibliografia

• T. Broniewski,Kłodzko, Śląsk w zabytkach sztuki', wyd. Ossolineum, wyd. 2, Wrocław 1970.
• K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, Kłodzko 1995.
• Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998.

Linki zewnętrzne

• Archiwalne widoki placu w bibliotece Polona