Plac Cyryla Ratajskiego w Poznaniu

plac Cyryla Ratajskiego
	Centrum
	; Plac o zmierzchu (po lewej budynek PZU)
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
	Położenie na mapie Poznania plac Cyryla Ratajskiego
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de plac Cyryla Ratajskiego
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego plac Cyryla Ratajskiego
	52°24′35,0″N 16°55′26,0″E/52,409722 16,923889

Plac w 1856

Zabudowa socrealistyczna

Plac Cyryla Ratajskiego – plac w centrum Poznania, położony na zachód od średniowiecznej części miasta, o wymiarach 100 na 100 m. Wokół płyty placu do grudnia 2020 r., ruch był zorganizowany na zasadzie ronda, obecnie są to skrzyżowania równorzędne^[1]. Przez środek placu przebiega dwutorowa linia tramwajowa (z ulicy Mielżyńskiego do ulicy 23 Lutego) z przystankiem na środku placu. Od placu Cyryla Ratajskiego odchodzi pięć ulic – na południowy zachód ulica Mielżyńskiego w kierunku Okrąglaka, na północny zachód ulica Libelta, na północny wschód ulice Młyńska i 23 Lutego, a na południowy wschód w kierunku placu Wolności ulica 3 Maja.

Historia

Od Średniowiecza sięgał dotąd stary cmentarz żydowski na Muszej Górze^[2]. Gdy wytyczano Plac Ratajskiego (istniało tu już dawne rozdroże, węzeł szlaków: wiodła tędy droga od furty Wodnej poprzez Kundorf do Jeżyc, krzyżująca się z lokalnymi traktami^[3]) miał on być w zamyśle nowym centrum handlowym miasta, stąd początkowo nazwany został Rynkiem Nowomiejskim. Około 1803 stworzono plan zakładający wytyczenie placu na planie kwadratu, z którego środkowych partii pierzei wychodziły ulice: Fryderykowska (w kierunku Starego Miasta), do Kundorfu i Jeżyc, na Plac Wilhelmowski (Wolności) oraz ku Świętemu Marcinowi. Do 1806 stanęło tu zaledwie kilka budynków^[3]. W Połowie XIX wieku funkcja placu uległa zmianie, obsadzono go drzewami, a parterową zabudowę zamieniono na kamienice w stylu włoskiego renesansu. W końcu XIX wieku plac nabrał charakteru reprezentacyjnego - stworzono wówczas klomby, postawiono fontannę Perseusza, (pochodząca z niej rzeźba Andromedy i Perseusza obecnie znajduje się w Parku Wilsona).

W czasie działań wojennych w czasie II wojny światowej zabudowa placu i części przyległych ulic (Libelta, 3 Maja) uległa poważnemu zniszczeniu. Po zakończeniu wojny, zbudowano w latach 1952-1957, w miejsce zniszczonych kamienic, budynki utrzymane w stylistyce socrealizmu (planowano tu wówczas, na narożniku ul. Mielżyńskiego, stworzyć zajezdnię autobusową, do czego nie doszło^[4]). Projektantami byli Zygmunt Łomski, Adam Hahn i Danuta Hahn. Po raz pierwszy w historycznym centrum Poznania podniesiono tu wysokość zabudowy do pięciu i sześciu kondygnacji. W przeddzień wizyty Bolesława Bieruta w Poznaniu w 1952, zawaliła się ściana szczytowa odbudowywanego budynku pod numerem 6A. Autorem projektu był Adam Hahn. Winnych natychmiast aresztowano, a śledztwo w tej sprawie ciągnęło się aż do Poznańskiego Czerwca w 1956, kiedy to podczas szturmu na areszt przy ul. Młyńskiej akta sprawy prawdopodobnie spalono^[5].

Nazwa placu

W swojej historii plac wielokrotnie zmieniał nazwę. Do 1918 roku nosił niemiecką nazwę Königsplatz (plac Królewski). Po odzyskaniu niepodległości nadano mu odwołującą się do historii nazwę Plac Nowomiejski (używano również nazw Plac Królewski, Rynek Królewski). W czasie okupacji hitlerowskiej powrócono do niemieckiej nazwy Königsplatz, by w okresie PRL nadać mu nazwę plac Młodej Gwardii^[6]. W 1990 nadano miano Placu Cyryla Ratajskiego na cześć prezydenta miasta Poznania z okresu międzywojennego – Cyryla Ratajskiego, o czym informuje znajdująca się na placu tablica pamiątkowa.

Architektura

Przy placu znajdują się dwie zabytkowe kamienice z końca XIX wieku o elewacjach z czerwonej cegły klinkierowej utrzymane w stylu neorenesansowym. Szczególnie okazała jest narożna kamienica między ulicami Młyńską i 23 Lutego, zbudowana jako siedziba Prowincjonalnej Ubezpieczalni Ogniowej w latach 1896-1897 w stylu niderlandzkiego renesansu według projektu Pawła Hirschbergera. Pozostałą zabudowę placu stanowią bardzo dobrze zachowane i utrzymane sześciokondygnacyjne kamienice socrealistyczne z lat 1954-1955, o dość skąpej ornamentacji i prostych bryłach (projektantami byli Zygmunt Łomski i Adam Hahn)^[7]. Część z nich poprzebijana jest podcieniami, z których niektóre zostały przeszklone i zaadaptowane jako pomieszczenia wewnętrzne. Obok Placu Wielkopolskiego plac Cyryla Ratajskiego jest jednym z największych skupisk architektury socrealistycznej w Poznaniu.

Przypisy

↑ Na placu Cyryla Ratajskiego zmieniono organizację ruchu. "Nie jedź na pamięć", 1 grudnia 2020 .
↑ Rafał Witkowski, Żydzi w Poznaniu - krótki przewodnik po historii i zabytkach, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań, 2012, s. 94-95, ISBN 978-83-7768-046-9
↑ ^a ^b red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 2, PWN, Warszawa-Poznań, 1994, s.98, ISBN 83-01-08194-5
↑ Jakub Głaz, Wyłapać białe kruki. Rozmowa z Tobiaszem Wichnowskim, szefem archiwum Wydziału Urbanistyki i Architektury Urzędu Miasta Poznania, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 1(303)/2017, s.41, ISSN 1231-9139
↑ Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, HenrykH. Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 34-35, 104, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842 .
↑ Plan Poznania, wyd. czwarte, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1969 .
↑ Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 251, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .

Bibliografia

Pascal Travel Club - co zwiedzić
Informacja na stronie poświęconej historii Poznania i Sierosławia. 150.254.91.236. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-05)].

Linki zewnętrzne

[1] Na placu Cyryla Ratajskiego zmieniono organizację ruchu. "Nie jedź na pamięć", 1 grudnia 2020 .

[2] Rafał Witkowski, Żydzi w Poznaniu - krótki przewodnik po historii i zabytkach, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań, 2012, s. 94-95, ISBN 978-83-7768-046-9

[dzieje2-3] red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 2, PWN, Warszawa-Poznań, 1994, s.98, ISBN 83-01-08194-5

[4] Jakub Głaz, Wyłapać białe kruki. Rozmowa z Tobiaszem Wichnowskim, szefem archiwum Wydziału Urbanistyki i Architektury Urzędu Miasta Poznania, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 1(303)/2017, s.41, ISSN 1231-9139

[5] Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, HenrykH. Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 34-35, 104, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842 .

[6] Plan Poznania, wyd. czwarte, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1969 .

[7] Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 251, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne