Plac Powstania w Petersburgu

Plac Powstania z pomnikiem Miasta-Bohatera Leningradu

Plac Powstania^[1] (ros. Площадь Восстания – Płoszczad' Wosstanija), przed 1918 r. Plac Znamieński^[2] (Знаменская площадь – Znamienskaja Płoszczad) – plac w rejonie centralnym Petersburga, na przecięciu prospektów Newskiego i Ligowskiego.

Historia

Plac został wytyczony w latach 40. XIX w. według projektu Nikołaja Jefimowa w związku z budową Dworca Nikołajewskiego i potrzebą uporządkowania przestrzeni wokół tego obiektu^[3]. Nazwę plac otrzymał od znajdującej się przy nim cerkwi Wjazdu Pańskiego do Jerozolimy, którą popularnie nazywano cerkwią Ikony Matki Bożej "Znak" (Znamieńską)^[4]. W 1851 r. ukończono przy nim budowę Dworca Nikołajewskiego, zaś w 1847 r. budynek zajęty trzynaście lat później przez hotel Znamieński (Гостинница Знаменская – gostinnica Znamienskaja, od 1932 r. Oktiabrskaja)^[3][5]. W 1909 r. na placu odsłonięty został pomnik cara Aleksandra III^[3].

Plac Znamieński, pocz. XX w. Widoczna cerkiew oraz pomnik Aleksandra III

Podczas rewolucji lutowej 1917 r. Plac Znamieński był miejscem mityngów i demonstracji^[3][6]. 25 lutego/10 marca 1917 r., gdy w Petersburgu wybuchł rewolucyjny strajk powszechny z udziałem 270 tys. robotników^[2], na placu przez wiele godzin odbywał się wiec, przemówienia wygłaszano ze stopni pomnika Aleksandra III^[1]. Po południu tego dnia konna policja i Kozacy zaatakowali wiecujących. Komisarz policji Aleksandr Kryłow próbował wyrwać czerwony sztandar jednemu z uczestników zgromadzenia i został w niejasnych okolicznościach zabity (według jednych relacji został zabity przez demonstranta, według innych, pomyłkowo, przez jednego z Kozaków)^[1]. Następnego dnia, 26 lutego/11 marca na placu ponownie odbywał się protest^[2]. W tym dniu dowodzący wojskami Piotrogrodzkiego Okręgu Wojskowego gen. Siergiej Chabałow podjął próbę siłowego stłumienia demonstracji^[7]. Na Placu Znamieńskim wojsko i policja rozpędziły wiec, zabijając ok. 50 zgromadzonych robotników^[2]. Następnego dnia niemal cały piotrogrodzki garnizon przeszedł na stronę rewolucji^[7]. Po rewolucji październikowej Plac Znamieński został przemianowany na Plac Powstania dla upamiętnienia jego roli podczas wydarzeń rewolucyjnych^[3].

W 1937 r. z placu usunięto pomnik Aleksandra III^[3], a cztery lata później zburzono cerkiew Wjazdu Pańskiego, od 1938 r. nieczynną^[4]. W 1952 r. na placu urządzono skwer. Trzy lata później powstała przy nim stacja metra, nosząca tę samą nazwę, co plac^[3]. Z okazji czterdziestej rocznicy zwycięstwa w II wojnie światowej w 1985 r. na Placu Powstania wzniesiono pomnik Miasta-Bohatera Leningradu w formie obelisku^[8][3].

Przypisy

Bibliografia

• J. Miles, Petersburg, Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-11-15862-7.
• red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel'stwo Bol'szaja Rossijskaja Encikłopiedija, Petersburg 1992, ISBN 5-85270-037-1