Plac Sokratesa Starynkiewicza w Warszawie

Plac Sokratesa Starynkiewicza w Warszawie
Ochota
Ilustracja
Północna część placu Sokratesa Starynkiewicza z pętlą tramwajową, widok w kierunku Alej Jerozolimskich
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Plac Sokratesa Starynkiewicza w Warszawie”
Ziemia52°13′27,0″N 20°59′46,0″E/52,224167 20,996111
Gmach Dyrekcji Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (nr 5)

Plac Sokratesa Starynkiewicza – plac znajdujący się w dzielnicy Ochota w Warszawie.

Historia

Od 1842 przez późniejszy teren placu przebiegała ul. Żelazna[1]. Plac wytyczono w 1893[2]. W tym samym roku nadano mu nazwę, upamiętniając zasłużonego dla Warszawy Sokratesa Starynkiewicza, pełniącego w latach 1875–1892 obowiązki prezydenta miasta[3]. Przed utworzeniem placu, w 1892 nazwę Sokratesa Starynkiewicza nadano czasowo ul. Filtrowej[4].

W 1902 po wschodniej stronie placu zbudowano Szpital Dzieciątka Jezus. Przy szpitalu, symetrycznie wzdłuż skrzydeł frontowego gmachu administracyjnego, w 1902 zakończono budowę kaplicy Dzieciątka Jezus oraz cerkwi Matki Boskiej Nieustającej Pomocy[5]. Świątynię prawosławną rozebrano w okresie międzywojennym.

W 1926 przez plac przeprowadzono tory Warszawskiej Kolei Dojazdowej[4]. W latach 1928–1930 pod nr 5 wzniesiono monumentalny gmach Dyrekcji Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, zaprojektowany pierwotnie przez Stefana Szyllera w stylu klasycyzmu akademickiego, a po katastrofie budowlanej spowodowanej błędami konstrukcyjnymi dokończony według zmienionego projektu Romualda Millera jako obiekt modernistyczny[6].

W 1933 roku nazwę południowego odcinka ul. Żelaznej, tworzącego wschodnią pierzeję placu, przemianowano na ul. Williama Heerleina Lindleya[1].

W latach 1936–1936 na rogu placu Starynkiewicza (nr 7) i Alej Jerozolimskich wzniesiono Dom Turystyczny zaprojektowany przez Władysława Borawskiego[7]. Należącym do miasta nowoczesnym budynkiem zarządzał Związek Propagandy Turystycznej m.st. Warszawy. Pełnił on funkcję hotelu turystycznego dla odwiedzających stolicę wycieczek (głównie młodzieży szkolnej). Większość pomieszczeń stanowiły pokoje 4-osobowe, a na każdym piętrze znajdowały się także dwa pokoje 2-osobowe dla prowadzących wycieczki[8]. Gmach był miejscem ciężkich walk podczas powstania warszawskiego. Poważnie uszkodzony, został odbudowany w 1947[7]. Z uwagi na bliskość drukarń i budowanego Domu Słowa Polskiego ulokowano w nim redakcje gazet i agencji prasowych[9]. Mieściły się w nim m.in. redakcje dzienników: „Trybuny Ludu”[10], a później – „Rzeczpospolitej”[9].

W 1936, w 50. rocznicę uruchomienia Stacji Filtrów, na placu założono Skwer im. Alfonsa Grotowskiego. Nadana w grudniu 1936 nazwa[11] upamiętnia twórcę Wodociągu Praskiego Alfonsa Grotowskiego. Na skwerze umieszczono pamiątkowy głaz wydobyty podczas prac kanalizacyjnych.

Zabudowa placu Starynkiewicza ocalała w czasie II wojny światowej[2]. 15 września 1945 pomiędzy placem a Okęciem uruchomiono pierwszą po wojnie w lewobrzeżnej Warszawie linię tramwajową[12].

W północnej części placu znajduje się pętla tramwajowa, używana incydentalnie (np. dla obsługi linii turystycznych).

Ważniejsze obiekty

Przypisy

  1. ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 60. ISBN 83-88372-24-6.
  2. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 808. ISBN 83-01-08836-2.
  3. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 367. ISBN 83-86619-97X.
  4. ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 203.
  5. ↑ Piotr Paszkiewicz: Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1991, s. 107. ISBN 83-900047-7-1.
  6. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, s. 116. ISBN 83-60350-00-0.
  7. ↑ a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, s. 126. ISBN 83-60350-00-0.
  8. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 247. ISBN 83-85584-45-5.
  9. ↑ a b Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 248. ISBN 83-85584-45-5.
  10. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 615.
  11. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 333. ISBN 83-86619-97X.
  12. ↑ Dzieje Ochoty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 639.

Bibliografia

  • Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 808. ISBN 83-01-08836-2.
  • Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 203.

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Gmach Dyrekcji Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji plac Starynkiewicza.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gmach Dyrekcji Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji na placu Starynkiewicza w Warszawie
Plac Starynkiewicza w Warszawie 2014.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Plac Sokratesa Starynkiewicza w Warszawie, widok w kierunku Alej Jerozolimskich