Plac Strzelecki we Wrocławiu

plac Strzelecki

Nadodrze
Pomnik Zesłańcom Sybiru
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Położenie na mapie Wrocławia plac Strzelecki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de plac Strzelecki
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego plac Strzelecki
51°07′21,177″N 17°01′43,140″E/51,122549 17,028650

(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Jezdnia północna placu (2011 r.).

Plac Strzelecki (Schießwerder Platz, Karola Marksa^[1]) – plac położony we Wrocławiu na osiedlu Nadodrze (dawniej Przedmieście Odrzańskie, Oder Vorstadt), w obrębie dzielnicy Śródmieście. Plac ma kształt zbliżony do prostokąta, a centralnym elementem jego kompozycji jest skwer otoczony ulicami, nazwany Skwerem Sybiraków. Do tego placu przynależy także obszar kształtem zbliżony do trójkąta, w rejonie ulic Ptasiej i Kurkowej. Jego nazwa współczesna, jak również wcześniejsza nazwa niemiecka Schießwerder Platz, odnoszą się do istniejącej tu niegdyś strzelnicy Schiesswerder – Kępa Strzelecka^[1][2][3].

Historia

W połowie XVIII wieku w rejonie placu istniały przy obecnych ulicach Biskupa Tomasza I i Ptasiej ogrody, natomiast teren placu stanowił łąkę na ich tyłach. Około 1860 roku wschodnia część terenu obecnego placu została przypisana do istniejącego obok innego placu, jako jego poszerzenie. Plac ten nosił ówcześnie nazwę Roßsplatz (współcześnie Plac Stanisława Staszica), która odnosiła się do istniejącego tu targu końskiego Roßmarkt. Natomiast zachodnią część terenu urządzono jako skwer położony przy wybudowanym tu ogrodzie rozrywkowym obejmującym między innymi tzw. Kępą Strzelecką (stąd niemiecka nazwa placu Schießwerder)^{[1][3][4][5][6]}.

Samodzielny plac w obecnym kształcie został utworzony w 1876 r., gdy wytyczono sąsiedni plac – Roßsplatz (współcześnie Plac Stanisława Staszica) – w kształcie zbliżonym do trójkąta, a plac Strzelecki stał się odrębnym, samodzielnym placem. Miał on kształt nieregularnego, wydłużonego prostokąta o wymiarach około 250 m na 100 m. Pośrodku urządzono zieleniec. Od lat 40. do lat 90. XIX wieku zabudowano kamienicami pierzeję południową i północną placu. W 1913 roku dawna willa z 1860 roku mieszcząca się pod numerem 20 została przebudowana na potrzeby klasztoru sióstr elżbietanek. Projekt wykonała spółka Querkott & Föhre. Po 1945 roku budynek został przebudowany. Współcześnie mieści się w tym budynku między innymi Policealne Studium Zawodowe Informatyki^[1].

W 2011 r. dokonano rewitalizacji placu podczas której wykonano między innymi plac zabaw dla dzieci i miejsce rekreacji dla dorosłych^[7]. Zachodnia część terenu od strony ulicy Kurkowej została zabudowana budynkiem przy placu Strzeleckim 25, do którego między innymi przeniesiono część wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej^[8]. Natomiast w latach 2015-2017 pod numerem 24 zrealizowano budynek Medicus^[9].

Nazwy

W swojej historii plac nosił następujące nazwy:

• Roßsplatz, jako część obecnego placu Stanisława Staszica, do ok. 1880 r.^[3][10][11]
• Schießwerder Platz (Schiesswerderplatz), od ok. 1880 r.^[1][3]
• Karola Marksa^[1],
• Plac Strzelecki^[1][3].

Patroni i odniesienia nazw

Plac nosił nazwy odnoszące się do następujących faktów lub upamiętniające następujących patronów:

Roßsplatz

nazwa ta przypisana była terenowi, który współcześnie obejmuje dwa odrębne place, odnosiła się do działającego tu targu końskiego Roßmarkt^[3],

Schießwerder

nazwa istniejącej tu niegdyś strzelnicy miejskiej^[1],

Karol Marks

urodzony 5.05.1818 r. w Trewirze, zmarł 14.03.1883 r. w Londynie, niemiecki filozof, socjolog, ekonomista, historyk, dziennikarz i działacz rewolucyjny, był twórca socjalizmu naukowego, oraz współzałożycielem I Międzynarodówki^[12],

Strzelecki

upamiętnia strzelectwo i działające tu towarzystwo strzeleckie, a przede wszystkim fakt istnienia w tym miejscu strzelnicy miejskiej (Schießwerder); do faktu upamiętnienia towarzystwa strzeleckiego i związku tego miejsca ze strzelectwem odnosi się także nazwa wybiegającej z placu ulicy - ulica Kurkowa^{[1][3][4][5][6]}.

Ulice

Do placu przypisane są ulice o długości 336 m^[13].

Ulice i place wokół Placu Strzeleckiego:

• Łowiecka (Schützenstrasse), ulica^{[1][14][15][16]},
• Kurkowa, ulica^[1][17],
• Podwórcowa, ulica^[18],
• Pomorska (Kuhgase, Rosenthalerstrasse), ulica^{[19][20][21][22]},
• Ptasia, ulica^[23],
• Staszica Stanisława (Rossplatz, Benderplatz), plac^{[1][3][10][11][24][25][26]}.

Obiekty

Pomnik Zesłańcom Sybiru.

Kościół.

Wrocław Wąskotorowy.

Skwer Sybiraków

Skwer utworzony jest w ramach zieleńca otoczonego północną i południową jezdnią placu, od wschodu jezdnią Placu Stanisława Staszica, a od zachodu budynkiem biurowym. Zagospodarowanie skweru obejmuje oprócz alejek spacerowych, ławek, także plac zabaw dla dzieci oraz Pomnik Zesłańcom Sybiru^[27][28].

Pomnik Zesłańcom Sybiru

Pomnik położony na Placu Strzeleckim w obrębie Skweru Sybiraków poświęcony zesłańcom wysłanym na Syberię. Sylwetka pomnika, o wysokości 12 metrów, przedstawia krzyż łaciński przebijający mur^[28].

Kępa Strzelecka

Istniejąca tu niegdyś strzelnica o nazwie Schiesswerder. Ten obiekt współcześnie nie istnieje^[1][4][5][6].

Biurowiec IPN

W zachodniej części przy placu Strzeleckim 25 wybudowano biurowiec, do którego między innymi przeniesiono część wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej^[8]. Budynek ma 5 kondygnacji. Oferuje około 4.000 m² powierzchni, w tym powierzchnie biurowe na kondygnacjach od 1 do 4, oraz około 720 m² powierzchni handlowej na parterze. W kondygnacji piwnic zlokalizowano parking dla samochodów^[29].

Budynek Medicus

Obok wyżej opisanego obiektu zbudowano budynek Centrum Medycznego Medicus przy placu Strzeleckim 24. Ma on cztery kondygnacje nadziemne i jedną podziemną. Powierzchnia użytkowa wynosi 6.979 m². Obejmuje powierzchnie przeznaczone na szeroko rozumiane usługi medyczne oraz biurowe. Projekt obiektu powstał w biurze architektonicznym JSK Architekci z Warszawy, a generalnym wykonawcą było Przedsiębiorstwo Budowlane Alfa-Dach^[9].

Inne obiekty

W bezpośrednim sąsiedztwie placu Strzeleckiego, ale z adresami przypisanymi do placu Stanisława Staszica, położona są także następujące obiekty zabytkowe:

• kościół Świętego Bonifacego (St. Bonifatius Kirche), plac Stanisława Staszica 2^{[3][30][31][32][33]},
• plebania, pl. Stanisława Staszica 4^[33]
• dworzec Wrocławsko-Trzebnicko-Prusickiej Kolei Wąskotorowej, plac Stanisława Staszica 4a^{[3][34][35][36][37]},

Ponadto na zachód od placu rozciągają się tereny Elektrociepłowni Wrocław położonej przy ulicy Łowieckiej 24^[38].

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Przypisy

Bibliografia

• Dane teleadresowe, Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja S.A., Wrocław [dostęp 2016-06-14]  (pol.).
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, www.wratislavia.net, 2012 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• Park Staszica, „Obiekty w zarządzie jednostki”, Wrocław: Zarząd Zieleni Miejskiej, 2015 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• Plac Strzelecki, [w:] Biura do wynajęcia [online], IK Development [dostęp 2015-12-17]  (pol.).
• Polsko-niemiecki słownik nazw ulic, www.wratislavia.net, 2012 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• Pomniki, rzeźby i fontanny we Wrocławiu powstałe po 1945 r., Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2016-06-13]  (pol.).
• Schemat stały komunikacji zbiorowej (bus+tram+WRM), Oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia, 27 czerwca 2015 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• Słownik dzielnic Wrocławia, www.wratislavia.net, 2012 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• Staszica (zbiór projektów dotyczących m.in. Placu Staszica), Archiwum Budowlane miasta Wrocławia  (pol.).
• Uchwała nr XXIII/730/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 6 lipca 2000 roku w sprawie ustalenia nazw ulic na terenie Wrocławia, Biuletyn Urzędowy RMW z 17 lipca 2000 r. Nr 7, poz.221; Oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2016-06-13]  (pol.).
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Mazur; sporządziła: Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 4 maja 2016 [dostęp 2016-06-13]  (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, www.nid.pl (Narodowy Instytut Dziedzictwa), 31 marca 2015 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• Wykaz zabytków we Wrocławiu, stan październik 2015, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wrocław 2015 [dostęp 2015-12-11]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• Marks Karol, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-06-10] .
• m, Rewitalizacja Nadodrza: trwa remont placu Strzeleckiego, [w:] Wrocław [online], wyborcza.pl, 19 lipca 2011 [dostęp 2015-12-17]  (pol.).
• Mgosz, Wrocławski IPN ma nową siedzibę na placu Strzeleckim, [w:] Wrocław [online], wyborcza.pl, 10 lutego 2014 [dostęp 2015-12-17]  (pol.).
  • Urbanity.pl [dostęp 2020-08-04] .

Linki zewnętrzne

• Plac Strzelecki, [w:] woj. dolnośląskie, Wrocław, Nadodrze [online], fotopolska.eu [dostęp 2015-12-12]  (pol.).
• pl. Strzelecki, [w:] Wrocław, Nadodrze [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2015-12-12]  (pol.).
• Plac Strzelecki, wikimapia.org [dostęp 2015-12-12]  (pol.).