Plac Wolności w Łodzi
| Centrum | |
 nr rej. A/25 z 20.01.1971[1] | |
 Plac Wolności – widok z góry | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°46′36,5″N 19°27′16,9″E/51,776800 19,454700 | |
Plac Wolności (pierwotna nazwa „Rynek Nowego Miasta”[2]) – centralny plac Łodzi, położony u północnego wylotu ul. Piotrkowskiej. Oprócz ul. Piotrkowskiej łączy ulice: Nowomiejską (od północy), Legionów (od zachodu) i Pomorską (od wschodu).
Historia
Plac wytyczony został w 1823 roku jako rynek zakładanej wówczas osady sukienniczej „Nowe Miasto”, na skrzyżowaniu traktu piotrkowskiego biegnącego z północy na południe i ul. Średniej (obecnie ul. Pomorska i ul. Legionów) biegnącej ze wschodu na zachód. Nadano mu kształt regularnego ośmiokąta foremnego[3]. Dla odróżnienia od pierwotnego rynku Łodzi, położonego ok. 450 m na północ, był nazywany Rynkiem Nowego Miasta[2].
W 1863 roku północny odcinek traktu piotrkowskiego, od Rynku Nowego Miasta do Starego Rynku został przemianowany na ul. Nowomiejską[4], natomiast ulica wychodząca na zachód otrzymała nazwę Konstantynowskiej. „Nowe Miasto” otaczały z czterech stron: ulice Zachodnia, Północna, Wschodnia i Południowa.
W centrum rynku usytuowano miejskie targowisko. Przy rynku w 1827 roku wybudowano Ratusz Miejski oraz kościół ewangelicki Św. Trójcy (pierwsze reprezentacyjne budynki Łodzi). W 1857 roku powstał budynek szkoły powiatowej (obecnie Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne). W 1898 roku na Rynek Nowego Miasta dotarła komunikacja tramwajowa, a targowisko zostało przekształcone w reprezentacyjny plac miasta.
W 1918 roku, w chwili odzyskania przez Polskę niepodległości, rynek został przemianowany na Plac Wolności. W roku 1930, pośrodku placu postawiono pomnik Tadeusza Kościuszki. Po aneksji Łodzi przez III Rzeszę niemieckie okupacyjne władze Łodzi zburzyły pomnik 11 listopada 1939, a plac przemianowały na Freiheitsplatz, a w 1940 na Deutschlandplatz[5].
Pomnik odbudowany został w identycznym kształcie w roku 1960.
Plac jest punktem odniesienia w numeracji łódzkich ulic. W 2015 roku Plac Wolności został uznany pomnikiem historii[6].
Zobacz też
- Place w Łodzi
- Muzeum Kanału „Dętka”
- Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne
- Kościół Zesłania Ducha Świętego
- Archiwum Państwowe
- Muzeum Farmacji im. prof. Jana Muszyńskiego
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 50 [dostęp 2015-02-17].
- ↑ a b Rynkowska 1970 ↓, s. 39.
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 6.
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 8.
- ↑ Baza ulic w Łodzi (wyszukiwanie: NOWY RYNEK 1915). [dostęp 2010-05-22]. (pol.).
- ↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].
Bibliografia
- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, ISBN 978-83-939822-4-0.
- Plac Wolności. lodzkie.travel. [dostęp 2012-09-11].
Linki zewnętrzne
- Podróż po Łodzi – Plac Wolności. mmlodz.pl. [dostęp 2013-11-18].
- Nowe Miasto. Gazeta.pl Podróże. [dostęp 2013-11-18].
- Archiwalne widoki placu w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.45 N
- S: 50.78 N
- W: 17.95 E
- E: 20.75 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Crossroads with a major road ahead.
Fotografia przedstawia widok na Nowy Rynek (obecnie Plac Wolności) w stronę ulicy Piotrkowskiej. Widoczne budynki Kościół Świętej Trójcy i Ratusz stanowiły swego rodzaju bramę ulicy, która od 1823 roku została nazwana ulicą Piotrkowską. Nowy Rynek wytyczono w 1821 roku, wraz z założeniem na południu od starego miasta Łodzi osady sukienniczej Nowe Miasto. Z rynku o kształcie ośmioboku wychodziły cztery ulice, które w przybliżeniu wskazywały cztery kierunki świata. Rynek otaczały ulice również zorientowane według kierunków świata: Wschodnia, Północna, Zachodnia, Południowa (później Rewolucji 1905 roku). Z wyjątkiem pierwszego, wszystkie domy jakie budowano przy Nowym Rynku były murowane. Do końca XIX wieku miejsce to było placem targowym. Mieściły się tu stragany i kramy kupieckie, wybudowane zostały także jatki rzeźnicze i piekarnicze, które w momencie wprowadzenia na plac w 1898 roku tramwajów zostały przeniesione na tak zwany targ koński (dzisiejszy Plac Piastowski). Nowy Rynek stał się Placem Wolności w listopadzie 1919 roku, w rocznicę odzyskania niepodległości. Pierwszymi reprezentacyjnymi budynkami w Łodzi były widoczne na fotografii ratusz i kościół zbudowane w stylu klasycystycznym w latach 1827-1828 według projektu Bonifacego Witkowskiego. Od 1830 roku Ratusz zaczął pełnić swoją funkcję, były tu kancelaria, sala obrad, gabinet i służbowe mieszkanie burmistrza, biura a także areszt policyjny. W 1834 roku przemysłowiec z Ozorkowa Fryderyk Schloser podarował zegar, który został zamontowany na wieży ratusza. Na początku XX wieku urząd przeprowadził się do budynku szkoły, a po I wojnie światowej dawny ratusz stał się siedzibą Archiwum Akt Dawnych Miasta Łodzi. Obecnie w budynku znajduje się Archiwum Państwowe w Łodzi. Praktycznie bliźniaczy do ratusza był ewangelicki kościół Świętej Trójcy. Bardzo szybko stał się za mały w stosunku do ilości wiernych i w latach 1889-1891 został gruntownie przebudowany. Projekt stworzył Otto Gehlig przy współpracy Mikołaja Prokoffiego, budowniczego gubernialnego z Piotrkowa. Nowy budynek powstał w stylu neorenesansowym, na planie krzyża greckiego, zwieńczony kopułą i sześcioma wieżyczkami. Od 1945 roku jest świątynią katolicką pw. Zesłania Ducha Świętego.
Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „Widoki m. Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Piotrkowska Street, Lodz, Poland
Autor: Аимаина хикари, Licencja: CC0
Holy Spirit Church and Museum of Archaeology and Ethnography in Łódź
Autor: Jarosław Klamka, Licencja: CC BY-SA 3.0
panorama Placu Wolności w Łodzi
Autor: