Planchet

Planchet – postać fikcyjna, jeden z bohaterów powieści Alexandre’a Dumasa-ojca: Trzej muszkieterowie, W dwadzieścia lat później, Wicehrabia de Bragelonne. Wierny sługa muszkietera d’Artagnana, później żołnierz, następnie i Frondysta, wreszcie oberżysta. Człowiek niezwykle przebiegły oraz umiejący sobie radzić w życiu. Niezwykle oddany d’Artagnanowi – zachował wobec niego wierność nawet wtedy, gdy już nie był jego sługą. Przyjaciel Grimauda (sługi Atosa), Mousquetona (sługi Portosa) i Bazina (sługi Aramisa).

Rola w powieściach

  • Trzej muszkieterowie – Planchet wstępuje na służbę do d’Artagnana, gdy ten zostaje gwardzistą królewskim. Szybko zawiera przyjaźń z Grimaudem, Mousquetonem i Bazinem. Gdy jego pan nie ma mu już za co płacić, Planchet chce go opuścić, ale d’Artagnan za radą Atosa zbił go rózgą i sługa pozostał. Później towarzyszy on swemu panu podczas wyprawy do Anglii po diamentowe spinki królowej Anny Austriaczki, podczas której wykazał się wielką sprawnością pokonując Lubina, sługę hrabiego de Wardes. Potem razem z d’Artagnanem bierze udział w oblężeniu protestanckiej twierdzy La Rochelle. Następnie na polecenie swego pana zawiózł lordowi de Winter list z ostrzeżeniem o zamachu na życie księciu Buckingham. Wreszcie wraz z Grimaudem, Mousquetonem i Bazinem bierze udział w zorganizowanym przez czterech muszkieterów samosądzie nad występną Milady de Winter. Gdy oblężenie La Rochelle się kończy Planchet opuszcza służbę u d’Artagnana i z pomocą Rocheforta wstępuje do pułku piemonckiego, gdzie otrzymuje stopień sierżanta.
  • Dwadzieścia lat później – po opuszczeniu służby wojskowej Planchet żeni się i zostaje cukiernikiem. Gdy w Paryżu dochodzi do zamieszek z powodu wybuchu Frondy bohater dołącza po cichu do buntowników. Jednego dnia odbija na czele mieszczan Rocheforta wiezionego karetą więzienną do Bastylii. Następnie bojąc się aresztowania Planchet chowa się w pierwszym napotkanym przez siebie domu. Przypadek sprawił, że była to oberża, w której wynajmował pokój d’Artagnan. Porucznik muszkieterów poprosiła swego dawnego sługę o pomoc w odnalezieniu Atosa, Portosa i Aramisa. Planchet nie wiedział, gdzie oni są, ale wiedział, gdzie przebywa Bazin – był on zakrystianem w katedrze Notre Dame. D’Artagnan i Planchet poszli tam, lecz Bazin skłamał, że nie wie, gdzie jest jego pan. Na szczęście muszkieter ze swym dawnym sługą śledzili Bazina, dzięki czemu wpadli na trop Aramisa, gdy ten uciekał przed mężem swojej kochanki. Ponieważ jednak obecny opart d'Herblay nie zgodził się wstąpić na służbę do kardynała Mazarina obaj panowie pojechali do Portosa, który przyjął propozycję porucznika muszkieterów. Następnie udali się do wsi Bragelonne, gdzie przebywał Atos i jego syn Raul. Hrabia de Le Fere jednak również odrzucił propozycję zostania sługą kardynała, więc d’Artagnan z Planchetem powrócili do Paryża. Tam Planchet rzucił się w wir działań dla Frondy oraz dowodził wojskami zbuntowanych mieszczan, które pilnowały, by Anna Austriaczka i Mazarin nie opuścili stolicy Francji – dwór królewski jednak i tak z niej uciekł za sprawą podstępu d’Artagnana i Portosa. Później Planchet w stopniu kapitana dowodził oddziałami Frondy podczas bitwy z wojskami królowej i kardynała. Po zakończeniu pierwszej fazy walk bohater powrócił do spokojnego życia.
  • Wicehrabia de Bragelonne – po zakończeniu Frondy Planchet odłożył sporą sumę pieniędzy, za które nabył oberżę na prowincji, gdzie przeniósł się z żoną. Wieś, w której znajdowała się owa gospoda bohater nazywał swoją, choć nie należała do niego. Pewnego dnia, już za panowanie Ludwika XIV, przybył do niego d’Artagnan, który szykował się na wyprawę do Anglii, by wesprzeć w odzyskaniu tronu Karola II. Ex-porucznik muszkieterów zawiązał wówczas spółkę handlową ze swoim dawnym sługą, na mocy której otrzymał sporą sumę pieniędzy i mógł z jej pomocą wynająć bandę zabijaków. Z nią też przedarł się do Anglii i pomógł w restauracji dynastii Stuartów. Karol II odwdzięczył mu się i d’Artagnan powrócił jako bogacz, spłacając Plancheta i świętując w jego oberży swój sukces. Później Planchet gościł u siebie d’Artagnana i Portosa, gdy ci przybyli do niego w odwiedziny. Cała trójka wówczas upiła się na całego wspominając dawne czasy. Z okna gospody Plancheta d’Artagnan dostrzegł pogrzeb generała zakonu jezuitów, na którym zjawili się Aramis i księżna de Chevreuse – nie wiedział, że był świadkiem szykującego się właśnie spisku przeciwko Ludwikowi XIV

Planchet w filmie

Postać Plancheta, w przeciwieństwie do postaci Grimauda, Mousquetona i Bazina jest bardzo lubiana przez filmowców, dlatego ten bohater występuje w większości ekranizacji powieści Dumasa oraz w innych filmach o muszkieterach. Aktorzy, którzy wcielali się w tę postać, to m.in:

Warto przy tym zauważyć, że w większości filmowych wersji przygód muszkieterów postać Plancheta ulega raz większym, raz mniejszym zmianom. Oto najważniejsze zmiany:

  • w filmie z 1948 r. Planchet nie jest młodym i sprytnym chłopakiem, lecz dorosłym oraz lekko nieporadnym mężczyzną, który wiernością swemu panu nadrabia braki w inteligencji
  • w filmie z 1953 r. w rolę Plancheta wciela się znakomity francuski komik Bourvil, który stworzył ze sługi d’Artagnana typowy dla siebie obraz oddanego przyjaciołom cwaniaka, lubiącego dobrze zjeść i wypić oraz umiejącego wyjść cało z każdej opresji (choć to ostatnie zawdzięczał bardziej wielkiemu szczęściu niż własnej inteligencji).
  • w filmie z 1961 r. Planchet jest ulicznym kuglarzem, który ratuje d’Artagnana przed śmiercią z rąk Rocheforta w Meung, po czym zostaje jego sługą i pomaga mu w walce z intrygami kardynała Richelieu, wykorzystując do tego swój spryt oraz pomysłowość.
  • w trylogii filmowej Richarda Lestera Plancheta gra osobisty przyjaciel reżysera Roy Kinnear – w tej wersji filmowej postać Plancheta jest mocno wyszczególniona na ekranie. Jest on sympatycznym i nieco nieporadnym grubaskiem, który służy wiernie czterem muszkieterom i pomaga im w ich przygodach, choć nieraz sam obrywa przy tym cięgi.
  • w serialu animowany Dogtanian i muszkieterowie z lat 1981-1982 postacie są bohaterami królestwa zwierząt, a Planchet jest niedźwiedziem oraz stajennym w oberży Meung, który potem porzuca tę pracę i zostaje wiernym sługą Dogtaniana.
  • w filmie Córka d’Artagnana Planchet jest oberżystą, u którego mieszka zwolniony ze służby d’Artagnana. Gdy Eloise, córka słynnego muszkietera, wpada na trop spisku wymierzonego w Ludwika XIV, d’Artagnan i jego trzej kompani oraz Planchet ruszają jej z pomocą i oczywiście ratują króla z opresji.
  • w filmie „D’Artagnan” z 2001 r. Planchet jest zubożałym szlachcicem, dawnym nauczycielem muszkieterów oraz przyjacielem pana de Treville i starego d’Artagnana. Gdy rodzice tytułowego bohatera giną zabici przez tajemniczego człowieka w czerni mały d’Artagnan trafia pod opiekę Plancheta, który szkoli go na muszkietera, a potem zabiera do Paryża, gdzie razem walczą z intrygami kardynała Richelieu. W tym filmie Planchet jest postacią dość komiczną, łączy w sobie cechy godnego szacunku mentora i sympatycznego błazna, a także nieraz ratuje sytuację za pomocą swoich pomysłów czy wynalazków oraz umiejętności wysadzania wszystkiego w powietrze. Prócz tego zaprzyjaźnia się z samą Anną Austriaczką, z którą kilka razy gra w karty.
  • w filmie „Muszkieterka” z 2004 r. Planchet i jego żona prowadzą oberżę, w której potem zatrzymuje się Valentine, córka d’Artagnana. Gdy dziewczyna zostaje niesłusznie oskarżona o zabicie kochanki króla, Planchet pomaga jej uciec, za co później trafia do lochu. Stamtąd wyciągają go Atos, Portos, Aramis i d’Artagnan, z którymi potem bohater rusza na ratunek Valentine.
  • w filmie animowanym „Trzech muszkieterów” z 2007 r. postacie są bohaterami królestwa zwierząt, a Planchet jest osiołkiem, na którym to Kicia (młodsza siostra d’Artagnana) wraz ze swym starszym bratem przybywa do Paryża. Planchet wraz z koniem d’Artagnana imieniem Bujak stanowi komiczny duet filmu i obaj kilka razy ratują głównych bohaterów z opresji.
  • w filmie animowanym „Trzej muszkieterowie” z 2009 r. jest z antropomorfizowanym, tchórzliwym pudlem i giermkiem d’Artagnana, któremu wiernie towarzyszy podczas przygód, przy okazji marząc o tym, by zostać muszkieterem.
  • w filmie z 2011 r. Planchet jest grubym i cwanym właścicielem oberży, w której mieszkają Atos, Portos, Aramis i d’Artagnan. Pomimo tego, iż ta czwórka nie zawsze jest wobec niego miła Planchet jest im wierny, a także wybiera się z nimi do Anglii po diamentowe spinki królowej Anny Austriaczki, gdzie pomaga muszkieterom pokonać Milady.

Bibliografia

  • A. Dumas, Trzej muszkieterowie, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 1999.
  • A. Dumas, D’Artagnan, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003.
  • A. Dumas, Trzej muszkieterowie. Dwadzieścia lat później, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.
  • A. Dumas, Wicehrabia de Bragelonne. Tom I, Państwowe Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1959.
  • A. Dumas, Wicehrabia de Bragelonne. Tom II, Państwowe Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1959.
  • A. Dumas, Wicehrabia de Bragelonne. Tom III, Państwowe Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1959.