Planetarium Śląskie

Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika w Chorzowie

nr rej. A/399/13 z 24 stycznia 2013 r.
Państwo	Polska
Miejscowość	Chorzów
Adres	Al. Planetarium 4, 41-500 Chorzów
Styl architektoniczny	socrealizm
Architekt	Zbigniew Solawa
Ukończenie budowy	1955
Ważniejsze przebudowy	2018–2020
Położenie na mapie Chorzowa Planetarium Śląskie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Planetarium Śląskie
Położenie na mapie województwa śląskiego Planetarium Śląskie
50°17′26,35″N 18°59′32,29″E/50,290653 18,992303
Strona internetowa

Planetarium i Obserwatorium Śląskie

Luneta 30 cm w obserwatorium
Państwo	Polska
Położenie	Chorzów
Wysokość	316 m n.p.m.
Zarządzający	Planetarium Śląskie
Kod obserwatorium	553
Teleskopy
luneta: 30 cm widzialne
Strona internetowa

Planetarium Śląskie – największe i najstarsze^[1] planetarium i obserwatorium astronomiczne w Polsce. Zostało założone 4 grudnia 1955 roku w ówczesnym Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku (obecnie nazywany również Parkiem Śląskim) położonym w Chorzowie.

Historia

Budowę Planetarium Śląskiego im. Mikołaja Kopernika rozpoczęto z okazji Roku Kopernikowskiego w 1953 roku. Zbudowano je na najwyższym wzniesieniu parku tzw. Górze Parkowej. Autorem projektu był architekt Zbigniew Solawa.

Opis

W latach 1955–2018 centralnym urządzeniem Planetarium Śląskiego był potężny projektor, noszący również nazwę „planetarium” lub nazywany inaczej „UPP” (ang. Universal Projection Planetarium). Projektor został wyprodukowany przez zakłady Zeissa w Jenie. Waży on ponad 2 tony, natomiast wysokość przy pionowym ustawieniu wynosi 5 m. Odtwarza on wygląd nieba z dowolnego miejsca na Ziemi o dowolnej porze, naśladując rzeczywisty firmament. Ekranem projekcji jest największa w kraju kopuła o średnicy 23 metrów. Widownia może pomieścić 300 osób.

W trakcie remontu zainstalowano analogowy projektor Chiron III japońskiej firmy GoTo, który jest w stanie wyświetlić na mającym niemal 800 metrów kwadratowych sferycznym ekranie około 100 milionów gwiazd. System 10 cyfrowych rzutników SONY rozmieszczonych wokół ekranu jest w stanie wyświetlić na kopule dowolne ruchome obrazy w rozdzielczości True 8K.^[2]

W zespole budynków Planetarium Śląskiego znajduje się także obserwatorium astronomiczne (z największym w Polsce 30-centymetrowym refraktorem), kilkumetrowy zegar słoneczny, stacja klimatologiczna i stacja sejsmologiczna.

W 2022 roku zakończył się czteroletni proces przebudowy i modernizacji Planetarium Śląskiego, które zostało przekształcone w Planetarium – Śląski Park Nauki. W dodatkowym budynku, zlokalizowanym głównie pod ziemią znalazło się miejsce dla interaktywnych ekspozycji.^[3]

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 15 września 1966 r. znaczek pocztowy przedstawiający Planetarium Śląskie o nominale 1,55 zł, w serii Turystyka. Autorem projektu znaczka był Cz. Kaczmarczyk, ryt wykonał B. Brandt. Znaczek wydrukowano techniką stalorytu, na papierze niepowlekanym, w nakładzie 102.020.100 szt. Pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994^[4].

Galeria

• 

  Planetarium Śląskie

• 

  Planetarium Śląskie

• 

  Planetarium Śląskie

• 

  Pomnik Mikołaja Kopernika

• 

  Obserwatorium astronomiczne w Planetarium Śląskim

• 

  Sejsmografy krótkookresowe w Planetarium Śląskim

• 

  Poziomy Sejsmograf Wiecherta w Planetarium Śląskim

• 

  Teleskop w Obserwatorium Astronomicznym Planetarium Śląskiego

• 

  (c) I, Cent9, CC BY 2.5

  Zegar słoneczny na dziedzińcu

• 

  Planetarium Śląskie

Zobacz też

• Spodek (hala widowiskowa)
• Olimpiada astronomiczna organizowana przez Planetarium Śląskie

Przypisy

Bibliografia

• Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 450.
• Zdjęcia panoramiczne wnętrz planetarium

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Planetarium Śląskiego (ang. • pol.)