Platan klonolistny

Platan klonolistny

(c) Sten, CC BY-SA 3.0
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	srebrnikopodobne
Rząd	srebrnikowce
Rodzina	platanowate
Rodzaj	platan
Gatunek	platan klonolistny
Nazwa systematyczna
Platanus × hispanica Münchh. Hausvater 5:229. 1770
Synonimy
Platanus × acerifolia (Aiton) Willd.[3]

Sztucznie wyprowadzony pokrój korony wielopniowej przez usunięcie stożka wzrostu na przewodniku u młodej rośliny

(c) Dixi, CC-BY-SA-3.0

Korona wyprowadzona na wysokim pniu w wyniku okrzesania młodej rośliny

Owoce

Platan klonolistny (Platanus acerifolia) – gatunek drzewa z rodziny platanowatych. Roślina jest powszechnie uważana za mieszańca międzygatunkowego pomiędzy platanem wschodnim P. orientalis L. i platanem zachodnim P. occidentalis L.^[3] Pierwszy z nich pochodzi z Europy południowo-wschodniej, a drugi z Ameryki Północnej i po raz pierwszy został opisany na początku XVIII w. Uprawiany w całej Europie z wyjątkiem Skandynawii.

Morfologia

Pokrój

Drzewo dorastające do 35 m wysokości, o szerokiej, rozłożystej koronie.

Pień

Korowina szaropopielata, łuszcząca się długimi, wąskimi płatami, po których zostają bardzo charakterystyczne seledynowożółtawe ślady o dość gładkiej fakturze. Pień niski (jeśli nie okrzesywany), często od ziemi tworzy kilka równorzędnych konarów.

Liście

Ustawione skrętolegle, o dł. 12-25 cm i prawie takiej samej szerokości, 3-5-klapowe (rzadko niewyraźnie 7-klapowe), o nasadzie ściętej lub słabo sercowatej. Klapy płytko i rzadko ząbkowane. Jesienią liście przebarwiają się na kolor żółty lub żółtopomarańczowy.

Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, niepozorne, zebrane w gęste, kuliste główki. Kwiatostany zwisające na długich szypułkach.

Owoce

Owłosione orzeszki, zebrane w gęste, główkowate owocostany 2 cm średnicy na długich szypułkach. Rozpadają się późną jesienią lub zimą.

Zastosowanie

Roślina ozdobna. Jedyny gatunek z rodzaju, który wytrzymuje zimy w Europie Środkowo-Wschodniej, ale tylko w starszym wieku. Dlatego też do nowych nasadzeń zazwyczaj importuje się 12-15 letnie rośliny z Europy południowej. Cechą charakterystyczną gatunku jest duża odporność na przesadzanie (nawet w starszym wieku) oraz odmładzanie, przez silne przycinanie. Jest uprawiany głównie jako solitery w nasadzeniach parkowych oraz drzewo alejowe. Wymaga żyznych, głębokich gleb, najlepiej piaszczysto-gliniastych. Dobrze znosi małą wilgotność powietrza. Drewno platana klonolistnego jest dość wytrzymałe i mocne. Brunatnawa twardziel chętnie używana jest do sporządzania wysoko cenionych mebli. Okleiny pozyskiwane z bardzo jasnego bielu są z kolei powszechnie stosowane w intarsjach^[4].

Najstarsze i najokazalsze drzewa w Polsce

• Platan Olbrzym w Chojnie w województwie zachodniopomorskim, drzewo o obwodzie 1066 cm oraz wysokości 35 m^[5], najstarszy i najgrubszy platan w Polsce, drzewo o prawdopodobnie wielokrotnym pniu;
• Platan Konstytucyjny w Dobrzycy w Wielkopolsce, obwód 1014 cm (2013) oraz 37 m wysokości^[6], drzewo o pojedynczym pniu, jest największym drzewem w województwie;
• Platan z Budzicza na Dolnym Śląsku, drzewo o obwodzie 897 cm, wysokie na 29 m (2013)^[7];
• Platan z Grocholina na Pałukach, potężne drzewo z beczkowato rozdętym pniem, ma 817 cm obwodu i 30 m wysokości (2011)^[8];
• Platan z Włoszakowic w Wielkopolsce, obwód 791 cm, wysokość 20,5 m (2013)^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
• Platan klonolistny. [dostęp 2010-07-28].
• Paweł Zarzyński, Robert Tomusiak, Krzysztof Borkowski: Drzewa Polski. Warszawa: PWN, 2016. ISBN 978-83-63895-68-6.