Pleszew
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
(c) pl, CC BY-SA 3.0 Ratusz w Pleszewie (2005) | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Aglomeracja | |||||
Prawa miejskie | 1283 | ||||
Burmistrz | Arkadiusz Ptak | ||||
Powierzchnia | 13,38 km² | ||||
Populacja (2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna | (+48) 62 | ||||
Kod pocztowy | 63-300 do 63-301 | ||||
Tablice rejestracyjne | PPL | ||||
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
51°53′50″N 17°47′08″E/51,897222 17,785556 | |||||
TERC (TERYT) | 3020064 | ||||
SIMC | 0937280 | ||||
Hasło promocyjne: Pleszew – miasto otwarte | |||||
Urząd miejski Rynek 163-300 Pleszew | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Pleszew – miasto w województwie wielkopolskim, w Kaliskiem, na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad Nerem, siedziba powiatu pleszewskiego i gminy Pleszew.
Według danych z 1 stycznia 2019 roku miasto liczyło 17 356 mieszkańców[1].
Patronem miasta jest św. Jan Chrzciciel[2].
Położenie
Pleszew leży na Nizinie Południowowielkopolskiej, na Wysoczyźnie Kaliskiej[3], nad Nerem, około 25 km na północny zachód od Kalisza; położony jest w południowo-wschodniej części historycznej Wielkopolski, w Kaliskiem, do II rozbioru Polski (1793) leżał w województwie kaliskim[4].
Nazwa
Etymologia nazwy miasta nawiązuje do słowa plesz, plecha – oznaczające łyse, gołe miejsce położone na bezleśnej wysoczyźnie[5].
Historia
Osadnictwo – początki miasta
Początki osadnictwa Pleszewa datowane są na IX w. p.n.e.[2].
Pierwsza wzmianka o mieście (civitas Plessov) pochodzi z 2 października 1283 roku, kiedy to książę wielkopolski Przemysł II objął pod jurysdykcję sądu kaliskiego miasto Pleszew[2].
Pierwszym odnotowanym (1395) właścicielem miasta był kasztelan Filip z Cielczy – Pleszew był miastem prywatnym[2].
W okresie średniowiecza było to miasto średniej wielkości. W czasie wojny trzynastoletniej Pleszew wystawił w 1458 roku 12 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[6]. Przywilej króla Jana Olbrachta z 1493 roku zezwalał dwa jarmarki w ciągu roku: na św. Floriana (4 maja) i św. Jana Chrzciciela (29 sierpnia)[2].
Na początku XVI wieku w Pleszewie działało 9 cechów rzemieślniczych[2]. W okresie reformacji miejscowość była ośrodkiem protestantyzmu[2].
Od rozbiorów Polski
W 1793 roku w wyniku rozbiorów Polski miasto znalazło się wraz z całą Wielkopolską w zaborze pruskim[2].
W 1806 roku pożar zniszczył 2/3 miasta m.in. ratusz i kościół[2]. W 1807 roku miasto przynależało do departamentu kaliskiego Księstwa Warszawskiego[2]. Po ustaleniach Kongresu Wiedeńskiego (1815) Pleszew ponownie powrócił do zaboru pruskiego[2]. W 1818 roku utworzono powiat pleszewski obejmujący m.in. miasto Jarocin[2]. W 1831 roku w mieście panowała epidemia cholery[2]. W okresie rewolucji społecznych i narodowych tzw. Wiosny Ludów (1848–1849) pod Pleszewem zlokalizowany był jeden z głównych obozów powstańczych[2].
W drugiej połowie XIX wieku miasto przeżywało rozwój gospodarczy, założono m.in. zakład budowy i naprawy maszyn rolniczych (1877), zakład kotlarski (1886) oraz drukarnię (1899)[2].
W 1875 roku uruchomiono linię kolejową z Poznania przez Pleszew (stacja w Kowalewie) do Kluczborka[2].
Mieszkańcy miasta uczestniczyli w powstaniu wielkopolskim (pięć kompanii pleszewskich) w starciach m.in. o Krotoszyn, pod Kobylą Górą i w okolicach Rawicza[2].
24 stycznia 1945 roku miała miejsce ofensywa Armii Czerwonej[2].
W 1983 roku w Pleszewie uruchomiono komunikację miejską oraz otwarto muzeum[2].
Administracja
Samorząd
Pleszew jest siedzibą samorządu powiatu pleszewskiego oraz gminy miejsko-wiejskiej Pleszew, oprócz tego w mieście znajduje się siedziba sądu rejonowego i urzędu skarbowego[2].
Od 2018 roku burmistrzem Pleszewa jest Arkadiusz Ptak (Komitet Wyborczy Miłośnicy Ziemi Pleszewskiej)[7].
Podział administracyjny
Pleszew podzielony jest na 10 jednostek pomocniczych – osiedli[8]. Wyodrębnione części miasta to Malinie i Nowa Wieś (TERYT)[9].
Nr | Nazwa osiedla | Nr | Nazwa Osiedla |
---|---|---|---|
1 | Osiedle Zielone | 6 | Osiedle Wokół Wieży |
2 | Osiedle Wojska Polskiego | 7 | Osiedle Zachodnie |
3 | Osiedle Śródmieście | 8 | Osiedle Królewskie |
4 | Osiedle Rodzinne | 9 | Osiedle Reja |
5 | Osiedle Jordanowskie | 10 | Osiedle Piastowskie |
Przynależność administracyjna
Okres | Flaga | Państwo | Jednostka administracyjna | |
---|---|---|---|---|
1975–1998 | Rzeczpospolita Polska | województwo kaliskie | ||
1999– | Rzeczpospolita Polska | województwo wielkopolskie | powiat pleszewski |
Demografia
Ludność
| Wskaźnik maskulinizacji
|
Gospodarka
W Pleszewie znajduje się obszar Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej[12]. Największe firmy na terenie miasta to:
- Budkot (zakład budowy kotłów),
- Famot Pleszew Sp. z o.o. / DMG MORI (produkcja obrabiarek),
- Florentyna Sp. z o.o. (artykuły gospodarstwa domowego),
- Pleszewskie Zakłady Papiernicze S.A.,
- Spomasz Pleszew S.A. (produkcja maszyn i urządzeń dla przemysłu spożywczego),
- Spółdzielnia Metalowców „Kotlarz” (wytwórnia kotłów centralnego ogrzewania).
Turystyka i zabytki
Zabytki
Obiekty wpisane w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego[13]:
| Pozostałe historyczne obiekty[14]:
|
Turystyka
Przez miasto przebiegają dwa szlaki piesze[15]:
- Pleszew – Lutynia – Dobrzyca (18 km),
- Pleszew – Lenartowice – Tursko – Gołuchów (17,4 km).
Muzea
- Muzeum Regionalne
- Muzeum Piekarstwa
- Muzeum Zakonne Sióstr Służebniczek Maryi
Transport
Transport drogowy
Drogi krajowe
- 11 Kołobrzeg – Piła – Poznań – Pleszew – Ostrów Wielkopolski – Lubliniec – Bytom
- 12 Łęknica – Leszno – Pleszew – Kalisz – Radom – Dorohusk
Transport kolejowy
- 272 Poznań Główny ↔ Pleszew ↔ Ostrów Wielkopolski ↔ Kluczbork
Linię kolei wąskotorowej łączącej Pleszew z Kowalewem (stacja kolejowa Pleszew) położoną ok. 4 km od ścisłego centrum miasta, zbudowano w 1903 roku[16]. Inicjatorem budowy kolei dojazdowej był hrabia Zygmunt Czarnecki[16]. W czasie II wojny światowej linia została wydłużona do Broniszewic[16]. Kolej wąskotorowa funkcjonowała na odcinku Broniszewice ↔ Pleszew Wschód ↔ Pleszew Miasto ↔ Pleszew Wąskotorowy ↔ Dobrzyca ↔ Krotoszyn Wąskotorowy.
W 2006 roku uruchomiono na odcinku z Pleszewa do Kowalewa Pleszewską Kolej Lokalną (przewoźnik Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych)[16].
Transport miejski
Komunikację miejską na terenie miasta obsługują Pleszewskie Linie Autobusowe, na liniach miejskich i podmiejskich m.in. do Gołuchowa, Jarocina (linia P) i Kalisza (linia A)[17]. Z Ostrowa Wielkopolskiego kursują do Pleszewa autobusy MZK Ostrów Wielkopolski (linia P); z Jarocina autobusy Jarocińskich Linii Autobusowych (linia PJ).
Od 1 maja 2011 roku Kaliskie Linie Autobusowe zawiesiły wszystkie kursy do Pleszewa[18].
Od roku 2021 wprowadzono również linie wewnątrzmiejskie P1 i P2[19].
Transport lotniczy
Najbliższy międzynarodowy port lotniczy od Pleszewa to port lotniczy Poznań-Ławica (ok. 90 km). W 2014 roku przy ulicy Poznańskiej oddano do użytku sanitarne Lądowisko Pleszew-Szpital dla helikopterów.
Edukacja
Placówki oświatowe na terenie Pleszewa | ||
---|---|---|
Placówka | Nazwa | Adres |
Żłobek | Niepubliczny Żłobek „Niezapominajka” | ul. Podgórna 26 |
Prywatny Żłobek „Tuptuś” | ul. Krzyżowa 10 ul. Poznańska 93 ul. Warneńczyka 26a | |
Przedszkole | Publiczne Przedszkole nr 1 „Bajka” | ul. Generała Hallera 30 |
Publiczne Przedszkole nr 2 im. „Misia Uszatka” | ul. Mieszka I 20 | |
Publiczne Przedszkole nr 3 „Słoneczne” | ul. Al. Wojska Polskiego 1 | |
Niepubliczne Przedszkole „Pszczółka Maja” | ul. Warneńczyka 26 | |
Niepubliczne Przedszkole „Ochronka” im. bł. Edmunda Bojanowskiego | ul. Bojanowskiego 1 | |
Szkoła podstawowa | Szkoła Podstawowa nr 1 im. 70 Pułku Piechoty (w ZSP nr 1) | ul. Szkolna 5 |
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Królowej Jadwigi (w ZSP nr 2) | ul. Ogrodowa 2 | |
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich | ul. Bolesława Krzywoustego 4 | |
Szkoła Podstawowa w Zespole Placówek Specjalnych | ul. Osiedlowa 1 | |
Szkoła średnia | Liceum Ogólnokształcące im. St. Staszica | ul. Poznańska 38 |
Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące | ul. Bolesława Krzywoustego 4 | |
Zespół Szkół Technicznych | ul. Zielona 3 | |
Zespół Szkół Usługowo–Gospodarczych im. Hipolita Cegielskiego | ul. Poznańska 36 | |
Uniwersytet trzeciego wieku | Stowarzyszenie „Pleszewski Uniwersytet Trzeciego Wieku” | ul. Poznańska 34 |
Religia
Na terenie miasta funkcjonują cztery parafie rzymskokatolickie, które wchodzą w skład dekanatu pleszewskiego. W mieście działa zbór Świadków Jehowy (w tym grupa ukraińskojęzyczna) z Salą Królestwa[20].
Kościoły i klasztory
- Kościół pw. Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela
- Kościół parafialny pw. Św. Floriana
- Kościół parafialny pw. Najświętszego Zbawiciela
- Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej
- Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; Prowincja Pleszewska
Miasta partnerskie
Miasta i gminy partnerskie Pleszewa[21]:
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku. [dostęp 2019-06-27]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Historia, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-10-14] (pol.).
- ↑ Słownik krajoznawczy Wielkopolski. Włodzimierz Łęcki (przew. kom. red.). Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 200. ISBN 83-01-10630-1.
- ↑ Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1903, s. 94–98.
- ↑ PLESZEW – ZWIEDZAMY Z PTTK, pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-09-29] .
- ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
- ↑ Arkadiusz Ptak: Pleszew – Wybory 2018, www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2018-12-08] (pol.).
- ↑ Osiedla, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-21] (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny, stat.gov.pl [dostęp 2019-07-28] .
- ↑ Pleszew w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-11-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 415)
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, www.nid.pl [dostęp 2018-11-25] .
- ↑ Zabytki, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-21] (pol.).
- ↑ PLESZEW – ODDZIAŁ PTTK PLESZEW, pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-12-07] .
- ↑ a b c d Pleszew – Pleszewska Kolej Dojazdowa, pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-11-30] .
- ↑ Rozkłady jazdy. [dostęp 2022-12-24]. (pol.).
- ↑ Kaliskie Linie Autobusowe, web.archive.org, 7 listopada 2017 [dostęp 2019-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] .
- ↑ Autobusy linii PL 1 i PL 2. [dostęp 2022-12-24]. (pol.).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-06-21] .
- ↑ Miasta partnerskie, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-21] .
Linki zewnętrzne
- Pleszew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 251 .
- Oficjalna strona Miasta i Gminy Pleszew
- Oficjalna strona Pleszewskiego Oddziału PTTK ze zdjęciami i opisami miejsc w Pleszewie
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Icon representing a decrease, consisting of a red-colored, down-pointing triangle.
Żółty szlak turystyczny.
Rittergut Malinie, Kreis Pleschen, Lithographie aus der Sammlung Duncker; http://obiezyswiat.org/images/0000011365/0000250172.jpg
Autor:
Mapa gminy Pleszew, Polska
Ikona ze wzoru znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Autor:
Mapa powiatu pleszewskiego, Polska
Flaga miasta Pleszew, wielkopolskie
Autor: Andreas Ederus Thorunensis, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pleszew, Greater Poland, Narrow-gauge railway station from 1900.
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY 3.0
Pleszew, kościół par. p.w. św. Floriana, XV/XVI, XVIII
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2015 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2015.
Autor: DominikaJ2401, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pleszew, budynek Liceum Ogólnokształcącego z 1910 r., ul. Poznańska 38
Autor: Flyz1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ta fotografia została przesłana w ramach projektu Wiki Lubi Zabytki będącego częścią inicjatywy Wiki Loves Monuments 2012.
Autor: Yahoo 93, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pleszew - kościół par. p.w. Ścięcia św. Jana Chrzciciela