Pleszew

Pleszew
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
(c) pl, CC BY-SA 3.0

Ratusz w Pleszewie (2005)
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

pleszewski

Gmina

Pleszew

Aglomeracja

kalisko-ostrowska

Prawa miejskie

1283

Burmistrz

Arkadiusz Ptak

Powierzchnia

13,38 km²

Populacja (2019)
• liczba ludności
• gęstość


17 356[1]
1297 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 62

Kod pocztowy

63-300 do 63-301

Tablice rejestracyjne

PPL

Położenie na mapie gminy Pleszew
Mapa konturowa gminy Pleszew, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Położenie na mapie powiatu pleszewskiego
Mapa konturowa powiatu pleszewskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pleszew”
Ziemia51°53′50″N 17°47′08″E/51,897222 17,785556
TERC (TERYT)

3020064

SIMC

0937280

Hasło promocyjne: Pleszew – miasto otwarte
Urząd miejski
Rynek 1
63-300 Pleszew
Strona internetowa
BIP

Pleszewmiasto w województwie wielkopolskim, w Kaliskiem, na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad Nerem, siedziba powiatu pleszewskiego i gminy Pleszew.

Według danych z 1 stycznia 2019 roku miasto liczyło 17 356 mieszkańców[1].

Patronem miasta jest św. Jan Chrzciciel[2].

Położenie

Pleszew leży na Nizinie Południowowielkopolskiej, na Wysoczyźnie Kaliskiej[3], nad Nerem, około 25 km na północny zachód od Kalisza; położony jest w południowo-wschodniej części historycznej Wielkopolski, w Kaliskiem, do II rozbioru Polski (1793) leżał w województwie kaliskim[4].

Nazwa

Etymologia nazwy miasta nawiązuje do słowa plesz, plecha – oznaczające łyse, gołe miejsce położone na bezleśnej wysoczyźnie[5].

Historia

Dokument cechowy z Pleszewa – 1630 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

Osadnictwo – początki miasta

Początki osadnictwa Pleszewa datowane są na IX w. p.n.e.[2].

Pierwsza wzmianka o mieście (civitas Plessov) pochodzi z 2 października 1283 roku, kiedy to książę wielkopolski Przemysł II objął pod jurysdykcję sądu kaliskiego miasto Pleszew[2].

Pierwszym odnotowanym (1395) właścicielem miasta był kasztelan Filip z Cielczy – Pleszew był miastem prywatnym[2].

W okresie średniowiecza było to miasto średniej wielkości. W czasie wojny trzynastoletniej Pleszew wystawił w 1458 roku 12 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[6]. Przywilej króla Jana Olbrachta z 1493 roku zezwalał dwa jarmarki w ciągu roku: na św. Floriana (4 maja) i św. Jana Chrzciciela (29 sierpnia)[2].

Na początku XVI wieku w Pleszewie działało 9 cechów rzemieślniczych[2]. W okresie reformacji miejscowość była ośrodkiem protestantyzmu[2].

Od rozbiorów Polski

W 1793 roku w wyniku rozbiorów Polski miasto znalazło się wraz z całą Wielkopolską w zaborze pruskim[2].

W 1806 roku pożar zniszczył 2/3 miasta m.in. ratusz i kościół[2]. W 1807 roku miasto przynależało do departamentu kaliskiego Księstwa Warszawskiego[2]. Po ustaleniach Kongresu Wiedeńskiego (1815) Pleszew ponownie powrócił do zaboru pruskiego[2]. W 1818 roku utworzono powiat pleszewski obejmujący m.in. miasto Jarocin[2]. W 1831 roku w mieście panowała epidemia cholery[2]. W okresie rewolucji społecznych i narodowych tzw. Wiosny Ludów (1848–1849) pod Pleszewem zlokalizowany był jeden z głównych obozów powstańczych[2].

W drugiej połowie XIX wieku miasto przeżywało rozwój gospodarczy, założono m.in. zakład budowy i naprawy maszyn rolniczych (1877), zakład kotlarski (1886) oraz drukarnię (1899)[2].

W 1875 roku uruchomiono linię kolejową z Poznania przez Pleszew (stacja w Kowalewie) do Kluczborka[2].

Mieszkańcy miasta uczestniczyli w powstaniu wielkopolskim (pięć kompanii pleszewskich) w starciach m.in. o Krotoszyn, pod Kobylą Górą i w okolicach Rawicza[2].

24 stycznia 1945 roku miała miejsce ofensywa Armii Czerwonej[2].

W 1983 roku w Pleszewie uruchomiono komunikację miejską oraz otwarto muzeum[2].

Administracja

Samorząd

Pleszew jest siedzibą samorządu powiatu pleszewskiego oraz gminy miejsko-wiejskiej Pleszew, oprócz tego w mieście znajduje się siedziba sądu rejonowego i urzędu skarbowego[2].

Od 2018 roku burmistrzem Pleszewa jest Arkadiusz Ptak (Komitet Wyborczy Miłośnicy Ziemi Pleszewskiej)[7].

Podział administracyjny

Pleszew podzielony jest na 10 jednostek pomocniczychosiedli[8]. Wyodrębnione części miasta to Malinie i Nowa Wieś (TERYT)[9].

NrNazwa osiedlaNrNazwa Osiedla
1Osiedle Zielone6Osiedle Wokół Wieży
2Osiedle Wojska Polskiego7Osiedle Zachodnie
3Osiedle Śródmieście8Osiedle Królewskie
4Osiedle Rodzinne9Osiedle Reja
5Osiedle Jordanowskie10Osiedle Piastowskie

Przynależność administracyjna

OkresFlagaPaństwoJednostka administracyjna
1975–1998PolskaRzeczpospolita Polskawojewództwo kaliskie
1999–PolskaRzeczpospolita Polskawojewództwo wielkopolskiepowiat pleszewski

Demografia

Ludność

Liczba mieszkańców Pleszewa według GUS[10]
Data

(stan na 1 stycznia)

Liczba ludnościPrzyrostGęst. zaludnienia

[os./km²]

Powierzchnia

[km²]

201517 717132413,38
201617 650Decrease2.svg 671319
201717 537Decrease2.svg 1131311
201817 437Decrease2.svg 1001303
201917 356Decrease2.svg 811297

Wskaźnik maskulinizacji

Wskaźnik maskulinizacji[11]

(stan na 1 stycznia 2018)

OpisOgółemKobietyMężczyźni
populacja17 437100%51,6%48,4%

Gospodarka

W Pleszewie znajduje się obszar Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej[12]. Największe firmy na terenie miasta to:

  • Budkot (zakład budowy kotłów),
  • Famot Pleszew Sp. z o.o. / DMG MORI (produkcja obrabiarek),
  • Florentyna Sp. z o.o. (artykuły gospodarstwa domowego),
  • Pleszewskie Zakłady Papiernicze S.A.,
  • Spomasz Pleszew S.A. (produkcja maszyn i urządzeń dla przemysłu spożywczego),
  • Spółdzielnia Metalowców „Kotlarz” (wytwórnia kotłów centralnego ogrzewania).

Turystyka i zabytki

Zabytki w Pleszewie
Dawny Katolicki Dom Sierot (1866)
Pałac Malinie z poł. XIX w.
Kościół pw. św. Floriana z XV/XVI w.
Fragment pleszewskiego rynku
Kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela (XIV w.)

Zabytki

Obiekty wpisane w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego[13]:

  • Obiekt zabytkowy.svg układ urbanistyczny (XIV–XIX w.);
  • Obiekt zabytkowy.svg kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela (XIV w.);
  • Obiekt zabytkowy.svg kościół pw. św. Floriana (XV/XVI w.);
  • Obiekt zabytkowy.svg ratusz miejski (1835);
  • Obiekt zabytkowy.svg pałac Malinie (poł. XIX w.);
  • Obiekt zabytkowy.svg dawny Katolicki Dom Sierot (1866);
  • Obiekt zabytkowy.svg gmach Liceum Ogólnokształcącego im. St. Staszica (1910);
  • Obiekt zabytkowy.svg zajazd (1820–1830), obecnie siedziba Muzeum Regionalnego (1983);
  • Obiekt zabytkowy.svg szkoła powszechna (1908–1909).

Pozostałe historyczne obiekty[14]:

  • kompleks Pleszewskiej Kolei Wąskotorowej;
  • cmentarz żydowski;
  • synagoga;
  • kościół pw. Najświętszego Zbawiciela (1844–1846);
  • wieża ciśnień (1901);
  • cmentarz przy ul. Kaliskiej (XIX w.);
  • dom parafialny im. ks. Piotra Skargi (1934).

Turystyka

Przez miasto przebiegają dwa szlaki piesze[15]:

  1. szlak turystyczny żółty Pleszew – LutyniaDobrzyca (18 km),
  2. szlak turystyczny żółty Pleszew – LenartowiceTurskoGołuchów (17,4 km).

Muzea

Transport

Transport drogowy

Drogi krajowe

Transport kolejowy

Budynek stacji kolejowej Pleszew Miasto

Linię kolei wąskotorowej łączącej Pleszew z Kowalewem (stacja kolejowa Pleszew) położoną ok. 4 km od ścisłego centrum miasta, zbudowano w 1903 roku[16]. Inicjatorem budowy kolei dojazdowej był hrabia Zygmunt Czarnecki[16]. W czasie II wojny światowej linia została wydłużona do Broniszewic[16]. Kolej wąskotorowa funkcjonowała na odcinku BroniszewicePleszew WschódPleszew MiastoPleszew WąskotorowyDobrzycaKrotoszyn Wąskotorowy.

W 2006 roku uruchomiono na odcinku z Pleszewa do Kowalewa Pleszewską Kolej Lokalną (przewoźnik Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych)[16].

Transport miejski

Komunikację miejską na terenie miasta obsługują Pleszewskie Linie Autobusowe, na liniach miejskich i podmiejskich m.in. do Gołuchowa, Jarocina (linia P) i Kalisza (linia A)[17]. Z Ostrowa Wielkopolskiego kursują do Pleszewa autobusy MZK Ostrów Wielkopolski (linia P); z Jarocina autobusy Jarocińskich Linii Autobusowych (linia PJ).

Od 1 maja 2011 roku Kaliskie Linie Autobusowe zawiesiły wszystkie kursy do Pleszewa[18].

Od roku 2021 wprowadzono również linie wewnątrzmiejskie P1 i P2[19].

Transport lotniczy

Najbliższy międzynarodowy port lotniczy od Pleszewa to port lotniczy Poznań-Ławica (ok. 90 km). W 2014 roku przy ulicy Poznańskiej oddano do użytku sanitarne Lądowisko Pleszew-Szpital dla helikopterów.

Edukacja

Liceum Ogólnokształcące im. St. Staszica
Placówki oświatowe na terenie Pleszewa
PlacówkaNazwaAdres
ŻłobekNiepubliczny Żłobek „Niezapominajka”ul. Podgórna 26
Prywatny Żłobek „Tuptuś”ul. Krzyżowa 10

ul. Poznańska 93

ul. Warneńczyka 26a

PrzedszkolePubliczne Przedszkole nr 1 „Bajka”ul. Generała Hallera 30
Publiczne Przedszkole nr 2 im. „Misia Uszatka”ul. Mieszka I 20
Publiczne Przedszkole nr 3 „Słoneczne”ul. Al. Wojska Polskiego 1
Niepubliczne Przedszkole „Pszczółka Maja”ul. Warneńczyka 26
Niepubliczne Przedszkole „Ochronka” im. bł. Edmunda Bojanowskiegoul. Bojanowskiego 1
Szkoła podstawowaSzkoła Podstawowa nr 1 im. 70 Pułku Piechoty (w ZSP nr 1)ul. Szkolna 5
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Królowej Jadwigi (w ZSP nr 2)ul. Ogrodowa 2
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskichul. Bolesława Krzywoustego 4
Szkoła Podstawowa w Zespole Placówek Specjalnychul. Osiedlowa 1
Szkoła średniaLiceum Ogólnokształcące im. St. Staszicaul. Poznańska 38
Niepubliczne Liceum Ogólnokształcąceul. Bolesława Krzywoustego 4
Zespół Szkół Technicznychul. Zielona 3
Zespół Szkół Usługowo–Gospodarczych im. Hipolita Cegielskiegoul. Poznańska 36
Uniwersytet trzeciego wiekuStowarzyszenie „Pleszewski Uniwersytet Trzeciego Wieku”ul. Poznańska 34

Religia

Na terenie miasta funkcjonują cztery parafie rzymskokatolickie, które wchodzą w skład dekanatu pleszewskiego. W mieście działa zbór Świadków Jehowy (w tym grupa ukraińskojęzyczna) z Salą Królestwa[20].

Kościoły i klasztory

Miasta partnerskie

Miasta i gminy partnerskie Pleszewa[21]:

Zobacz też

Przypisy

  1. a b GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku. [dostęp 2019-06-27]. (pol.).
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Historia, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-10-14] (pol.).
  3. Słownik krajoznawczy Wielkopolski. Włodzimierz Łęcki (przew. kom. red.). Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 200. ISBN 83-01-10630-1.
  4. Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1903, s. 94–98.
  5. PLESZEW – ZWIEDZAMY Z PTTK, pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-09-29].
  6. Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
  7. Arkadiusz Ptak: Pleszew – Wybory 2018, www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2018-12-08] (pol.).
  8. Osiedla, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-21] (pol.).
  9. Główny Urząd Statystyczny, eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
  10. Główny Urząd Statystyczny, stat.gov.pl [dostęp 2019-07-28].
  11. Pleszew w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-11-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 415)
  13. Narodowy Instytut Dziedzictwa, www.nid.pl [dostęp 2018-11-25].
  14. Zabytki, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-21] (pol.).
  15. PLESZEW – ODDZIAŁ PTTK PLESZEW, pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-12-07].
  16. a b c d Pleszew – Pleszewska Kolej Dojazdowa, pleszew.pttk.pl [dostęp 2018-11-30].
  17. Rozkłady jazdy. [dostęp 2022-12-24]. (pol.).
  18. Kaliskie Linie Autobusowe, web.archive.org, 7 listopada 2017 [dostęp 2019-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07].
  19. Autobusy linii PL 1 i PL 2. [dostęp 2022-12-24]. (pol.).
  20. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-06-21].
  21. Miasta partnerskie, „Urząd Miasta i Gminy w Pleszewie” [dostęp 2018-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-21].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Decrease2.svg
Icon representing a decrease, consisting of a red-colored, down-pointing triangle.
POL Szlak żółty.svg
Żółty szlak turystyczny.
Inicjal litery W 1.jpg
Autor:
AnonimowyUnknown author
, Licencja: CC0
Pleszew (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Pleszew, Polska
Obiekt zabytkowy.svg
Ikona ze wzoru znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Powiat pleszewski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu pleszewskiego, Polska
Pleszew 287-11.jpg
(c) pl, CC BY-SA 3.0
Pleszew, ratusz, 1835
POL Pleszew flag.svg
Flaga miasta Pleszew, wielkopolskie
Pleszew, Greater Poland, Narrow-gauge railway station.jpg
Autor: Andreas Ederus Thorunensis, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pleszew, Greater Poland, Narrow-gauge railway station from 1900.
Pleszew old square.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rynek w Pleszewie.
SM Pleszew Kościół św Floriana 2017 (1) ID 654198.jpg
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY 3.0
Pleszew, kościół par. p.w. św. Floriana, XV/XVI, XVIII
WK15 Pleszew (1) Lichen99.jpg
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2015 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2015.
Budynek Liceum Ogólnokształcącego z 1910 r. Pleszew, ul. Poznańska 38.jpg
Autor: DominikaJ2401, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pleszew, budynek Liceum Ogólnokształcącego z 1910 r., ul. Poznańska 38
Dawny Dom Sierot w Pleszewie.jpg
Autor: Flyz1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ta fotografia została przesłana w ramach projektu Wiki Lubi Zabytki będącego częścią inicjatywy Wiki Loves Monuments 2012.
Kościół parafialny pw. Ścięcia św. Jana z XIV w., 1816, 1873.jpg
Autor: Yahoo 93, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pleszew - kościół par. p.w. Ścięcia św. Jana Chrzciciela