Pnącze

Pnącza bluszczu oplatające drzewa

Kwiat kobei pnącej

(c) Marti, CC-BY-SA-3.0

Uprawa chmielu

Glicynia chińska

Winobluszcz pięciolistkowy jesienią

Hortensja pnąca

Monstera dziurawa

Powojnik alpejski

Wilec purpurowy

Pnącze, roślina pnąca – forma życiowa roślin o długiej, wiotkiej łodydze, wymagającej podpory, by mogła się wspinać do góry, do światła. W strefie umiarkowanej pnącza występują rzadko, w tropikalnych lasach są częste, w tym liczne o zdrewniałych łodygach – tzw. liany, które wykorzystując drzewa jako podpory oszczędzają konieczność wytwarzania silnych i grubych pni by wydostać się z ciemnego dna lasu tropikalnego ku słońcu. Pnącza dzięki oszczędzaniu na wzroście pędu na grubość bardzo szybko rosną na długość. Niektóre z nich potrafią się przyczepić nawet do gładkiego muru.

Morfologia i anatomia

Pnącza wytwarzają różne formy pędów:

• wijące się – oplatające podporę łodygami o długich międzywęźlach, np. u fasoli i powoju. U roślin tych główna oś pędu podczas wzrostu wykonuje ruchy okrężne, dzięki czemu łodyga spiralnie owija się wokół podpory. U różnych gatunków mogą to być ruchy prawoskrętne lub lewoskrętne.
• czepne, przyczepiające się za pomocą:
  • zmodyfikowanych pędów bocznych (haki), np. u psianki słodkogórz.
  • wąsów czepnych, np. u grochu i winorośli.
  • kolców, np. u róży pnących i maliny.
  • cierni, np. u kolcowoju i bugenwilli.
  • czepnych korzeni przybyszowych, np. u bluszczu.
  • włosków czepnych, np. u przytulii czepnej i chmielu.
  • ssawek, jak np. u różnych pasożytniczych gatunków kanianki. Ssawki te służą zarówno do zamocowania się na roślinie żywicielskiej, jak i do czerpania z niej wody i substancji odżywczych.

Pnącza, szczególnie u lian, charakteryzują się bardzo szerokimi naczyniami i rurkami sitowymi, co pozwala im na szybkie przewodzenie wody z solami mineralnymi i substancji odżywczych na dużą nieraz wysokość.

Pnącza spotykane w Polsce

Dziko rosnące (wybór)^[1]

• bluszcz pospolity
• chmiel zwyczajny
• kanianka
• kielisznik zaroślowy
• powojnik: alpejski, pnący
• powój polny
• przestęp dwupienny
• psianka słodkogórz
• wiciokrzew: pomorski, przewiercień,
• winobluszcz zaroślowy

Uprawiane w gruncie (wybór)^[2][1][3]

• akebia pięciolistkowa
• aktinidia: ostrolistna, pstrolistna
• cisus: australijski, pasiasty, rombolistny, różnobarwny
• cytryniec chiński
• dławisz okrągłolistny
• dynia ozdobna
• fasola wielokwiatowa
• glicynia: kwiecista, chińska
• groszek: alpejski, odgięty, pachnący, wielkokwiatowy, złocisty
• hortensja pnąca
• kobea pnąca
• kokornak wielkolistny
• milin amerykański
• powojnik: górski, Jackmana, tangucki, tangucki, wielopłatkowy, włoski, Ruprechta, siny, skrytoowocowy, Tellmanna
• pochrzyn chiński
• powój trójbarwny
• przywarka japońska
• rdestówka Auberta
• wilec purpurowy
• winnik: tojadowaty, zmienny
• winobluszcz: pięciolistkowy, trójklapowy
• winorośl: japońska, pachnąca, właściwa

Rośliny pokojowe (wybór)^[4][5]

• bowiea wijąca się
• dipladenia: Mandevilla sanderi, Mandevilla boliviensis
• epipremnum złociste
• fatsjobluszcz lizjański
• filodendrony pnące (grupa gatunków i mieszańców)
• hoja: piękna, różowa
• męczennica: błękitna, cielista
• monstera dziurawa
• rojcissus
• stefanotis bukietowy
• zroślicha: Syngonium podophyllum, Syngonium vellozianum
• Tetrastigma voinierianum

Przypisy

Bibliografia

• J. Szwejkowska, J. Szwejkowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-13946-9.