Południowoafrykańska Partia Komunistyczna

Południowoafrykańska Partia Komunistyczna
Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party
Ilustracja
Państwo

 Południowa Afryka

Skrót

SACP

Lider

Blade Nzimande

Data założenia

12 lutego 1921

Adres siedziby

Johannesburg

Ideologia polityczna

komunizm, marksizm-leninizm, lewica narodowa

Poglądy gospodarcze

socjalizm

Liczba członków

220 tysięcy

Strona internetowa

Południowoafrykańska Partia Komunistyczna (ang. South Africa Communist Party) – południowoafrykańska partia polityczna, reprezentująca ideologię marksistowską. Uczestniczyła w zwalczaniu i obalaniu systemu segregacji rasowej (apartheidu) w RPA.

Historia

Partia została założona 30 lipca 1921 roku jako „Komunistyczna Partia Południowej Afryki” (CPSA - Communist Party of South Africa), jaka zrzeszała w swoich strukturach szereg grup i organizacji marksistowskich. W czasie II wojny światowej wpływy partii znacznie wzrosły, a jej członkowie byli później wielokrotnie wybierani do organów przedstawicielskich największych miast kraju[1]. Bezpośrednim impulsem do powstania tego ugrupowania o charakterze socjalistycznym był wyzysk górników pracujących w kopalniach okręgu przemysłowego Witwatersrand w 1922 r., spowodowany przez dalsze wydobywanie licznych pokładów złota w tym regionie[2]. W tamtym czasie podmiotowość działania CPSA miała skłonność do walki z brytyjskim imperializmem[3].

W 1950 roku krótko po oficjalnym ogłoszeniu apartheidu na terenach Południowej Afryki uchwalono ustawę antykomunistyczną[4]. Ustawa ta zdelegalizowała działalność CPSA i pozwoliła na zdelegalizowanie każdej partii, którą rząd uznałby za komunistyczną. Członkostwo w CPSA było wtedy zagrożone karą do dziesięciu lat więzienia. W wyniku dekretu partia została rozwiązana. Powróciła jednak w 1953 roku pod nową nazwą - Południowoafrykańska Partia Komunistyczna (SACP).

Do 1990 roku SACP działało w podziemiu w najgłębszej tajemnicy. W lutym 1990 roku nowo wybrany prezydent RPA i laureat pokojowej nagrody Nobla, Frederik de Klerk ogłosił zniesienie zakazu działalności partii komunistycznych.

2 maja 1990 r. przywódcy dwóch największych organizacji komunistycznych, ANC (organizacji paramilitarnej) i SACP spotkali się z rządem RPA, który zgodził się na amnestię i rehabilitację więźniów politycznych[5]. Popularny przywódca komunistyczny Chris Hani, który stanął na czele partii w 1991 roku, został zamordowany w 1993 roku przez skrajnie prawicowego polskiego emigranta, Janusza Walusia[6].

SACP nadal jest częścią sojuszu rządzącego w RPA, a jego członkowie stale uczestniczą w wyborach z list Afrykańskiego Kongresu Narodowego. Obecny sekretarz generalny partii (jest także ministrem transportu), Blade Nzimande, był już członkiem rządu RPA, kierując Ministerstwem Szkolnictwa Wyższego.

Przypisy

  1. ↑ Arkadiusz Żukowski, Mocarstwowa polityka ZSRR wobec Południowej Afryki w okresie apartheidu, „Forum Politologiczne”, 13 - "Stare" i "nowe" mocarstwa w Afryce - stygmaty kulturowe, religijne, polityczne, ekonomiczne i społeczne, 2012, s. 497–516, ISSN 1734-1698 [dostęp 2022-12-18], Cytat: Kongres został przechwycony przez komunistów i od nich uzależniony. Około 90% stanowisk kierowniczych w ANC zostało obsadzonych przez członków południowoafrykańskiej partii komunistycznej. (pol.).
  2. ↑ Krzysztof Maksymow, Przeobrażenia polityczne i społeczne w Południowej Afryce - od apartheidu do czasów współczesnych, „Forum Politologiczne”, 13 - "Stare" i "nowe" mocarstwa w Afryce - stygmaty kulturowe, religijne, polityczne, ekonomiczne i społeczne, 2012, s. 517–532, ISSN 1734-1698 [dostęp 2022-12-18], Cytat: Warto wspomnieć, że w 1867 roku rozpoczęto wydobywanie brylantów w Griekwaland-Wes (Orania), a w 1886 roku odkryto wielkie pokłady złota w Witwatersrand (Trans-wal). (pol.).
  3. ↑ Przemysław Juruś, Marcin Olender, Zjawisko apartheidu w Republice Południowej Afryki, „Roczniki Studenckie Akademii Wojsk Lądowych”, R. 5, 2021, ISSN 2544-7262 [dostęp 2022-12-18], Cytat: Wydarzeniem, które miało istotny wpływ na ideologię apartheidu była II wojna burska. Może budzić to złudne wrażenie, ponieważ stronami tego konfliktu byli Burowie i Brytyjczycy, czyli ludność biała. Konflikt rozegrał się w latach 1899- 1902 i był skutkiem imperialistycznej polityki brytyjskiej, prowadzonej na południu Afryki. Po zwycięstwie wojny przez Brytyjczyków, obie strony konfliktu doszły do wniosku, że poważnym zagrożeniem w realizacji ich polityki odbudowy państwa będzie ludność czarnoskóra, która zamieszkiwała większość terytorium i była podstawową siłą roboczą dla ludności białej. (pol.).
  4. ↑ Posługując się przykładem Mahatmy Gandhiego, zdecydował się na ścieżkę pokojowego oporu. Za przemawianie przed ludźmi został internowany, a w 1952 r. aresztowany na podstawie ustawy o zwalczaniu komunizmu.
  5. ↑ Cezary Łazarewicz, Nic osobistego: Sprawa Janusza Walusia, Sonia Draga Sp. z o.o., 28 października 2019, ISBN 978-83-8110-980-2 [dostęp 2022-12-18], Cytat: Wysłuchał go dopiero w roku 1990 nowy prezydent Frederik Willem de Klerk. Pół roku po objęciu stanowiska zapowiada wielką zmianę – demokrację i nową konstytucję. Znosi stan wyjątkowy i zwalnia z więzień czarnych przywódców. (pol.).
  6. ↑ Wojciech Jagielski − misja dziennikarstwa wojennego, „Kultura - Media - Teologia” (48), 2021, s. 83–101, DOI: 10.21697/kmt.48.4, ISSN 2081-8971 [dostęp 2022-12-18], Cytat: Sytuacja zmieniła się jednak 10 kwietnia 1993 roku, kiedy to Janusz Waluś – polski emigrant zamordował Chrisa Haniego. Hani był dowódcą komunistycznej opozycji[...] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Emblem of the South African Communist Party.svg
The emblem of the South African Communist Party. Based on emblem visible on the South African Communist Party website.