Pożary w Polsce

Pożar Pragi pod Warszawą w 1868 roku

Pożary w Polscepożary należały do najstraszniejszych plag polskich miejscowości. Gęsta, najczęściej łatwopalna zabudowa, w przypadku pożarów często prowadziła do doszczętnego zniszczenia dotkniętych nimi wsi i miast. Średniowieczne osiedla miejskie budowano z drewna, co gorsza zazwyczaj bez żadnego planu. Nagminnym zjawiskiem były drewniane dobudówki – na przykład w Warszawie stojący na Rynku Starego Miasta ratusz był jeszcze do początku XIX w. obudowany kramami i warsztatami rzemieślników. Plagę pożarów najlepiej ilustruje sytuacja w dwóch najważniejszych miastach Polski: Krakowie i Warszawie. W Krakowie wielkie pożary miały miejsce w latach: 1125, 1205, 1241, 1259, 1285, 1306, 1405, 1407, 1445, 1504, 1528, 1536 i 1587, a w Warszawie w latach: 1384, 1480, 1515, 1607, 1697. Groźne pożary zniszczyły też wiele mniejszych miast polskich[1].

Duża liczba wybuchających pożarów oraz powodowane nimi szkody, spowodowały zainteresowanie się tą problematyką zarówno samorządów miast, jak i ich właścicieli. Jako pierwsze przepisy przeciwpożarowe wprowadziły największe polskie miasta – np. w 1374 r. Kraków. Mniejsze miasta również wydawały w tym zakresie swoje rozporządzenia. Przykładem jest zachowany wilkierz Starego Helu z ok. 1430, który obok innych zagadnień porządkowych wprowadzał ostre przepisy przeciwpożarowe[2]. Rada Miejska Warszawy uchwałami z lat 1546, 1548 i 1550 wprowadziła porządki ogniowe, zobowiązujące mieszkańców do czynnego udziału w gaszeniu pożarów. Praktycznie do końca wieku XVIII obrona przed ogniem leżała wyłącznie w gestii mieszkańców miasta, wśród których szczególną rolę odgrywały organizacje cechowe[3].

Problematyka pożarowa znajdowała swoje odzwierciedlenie również w aktach kancelarii królewskich. Stałą praktyką kolejnych zasiadających na polskim tronie było zwalnianie miast poszkodowanych przez ogień od podatków. Dodatkowo monarchowie nakazywali dyslokację poza mury miejskie określonych obiektów (browarów, gorzelni, pieców garncarskich), co miało na celu zmniejszenie zagrożenia pożarowego.

Rozbiory Polski przyniosły wzmożenie twórczości legislacyjnej, tyczącej ochrony przeciwpożarowej. Właśnie wówczas zaczęły działać zarówno pierwsze ubezpieczenia przed ogniem (Krajowe Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia w Krakowie w 1860)[4], jak i ochotnicze straże pożarne; w 1864 została założona ochotnicza Straż Ogniowa w Kaliszu[5] i straż w Bydgoszczy, w 1865 straż w Krakowie.

Pożary niosły często znamienne skutki dla dotkniętych nimi miast. W wyniku pożarów miasta były przenoszone na inne miejsca (przykładem Połaniec)[6], rozplanowywane na nowo bądź też zabudowane w odmiennej niż do tej porze manierze architektonicznej. Przykładami takich przeobrażeń mogą być pożar Lwowa z czerwca 1527, który spowodował powstanie zachowanej do dziś renesansowej zabudowy historycznego centrum, bądź też pożar Gdańska z 1945, w wyniku którego zniekształceniu została historyczna siatka ulic, szczególnie w rejonie Starego Miasta, gdzie przesunięciu uległa m.in. ul. Rajska[7], a inne uliczki zniknęły.

Obraz Pożar Lublina

Skala zniszczeń cennych historycznie budowli, jaka nastąpiła w wyniku pożaru Krakowa w 1850 roku stała się z kolei impulsem do większego zainteresowania się ochroną zabytków, zaś w trakcie ich odbudowy nastąpił rozwój wiedzy w zakresie zagadnień konserwatorskich i historii sztuki.

Pożar Wawelu w 1595, wywołany alchemicznymi eksperymentami Zygmunta III Wazy, stał się jedną z przyczyn przeniesienia rezydencji królewskiej z Krakowa do Warszawy za panowania tego monarchy[8].

Wybuchające pożary przyczyniały się niekiedy paradoksalnie do rozwoju kultury, stając się inspiracją dla twórców dzieł sztuki. Pożar Lublina w 1719 zaowocował powstaniem panoramicznego obrazu miasta, znajdującego się do dziś w lubelskim kościele Dominikanów. Zniszczenie Gdańska w 1945, spowodowane nie tyle niemiecko-radzieckimi walkami o miasto, ile późniejszymi podpaleniami, zostało przedstawione w powieści Blaszany bębenek (1959) Güntera Grassa[9].

Poza pożarami obszarów zabudowanych znaczne straty przynosiły również pożary lasów, które często przybierały gwałtowny przebieg. Dla przykładu pożar, który wybuchł w okolicach Woziwody w 1863, w ciągu kilku godzin pochłonął przeszło 1200 ha lasu[10], a największy w historii pożar Borów Tucholskich z lata 1863 strawił 2333 ha lasu[11]. Nie mniej gwałtowne bywają pożary lasów współcześnie (zobacz kalendarium).

Kalendarium

Poniżej przedstawiono chronologiczne zestawienie wybranych pożarów, zlokalizowanych na terenie ziem należących ówcześnie lub współcześnie do Polski, które ze względu na wielkość, rodzaj albo straty materialne i ludzkie doprowadziły do wielkich szkód lub ofiar w ludziach. Dla współczesności zamieszczono duże lub bardzo duże (w myśl klasyfikacji pożarniczych) pożary noszące znamiona katastrofy (min. 5 ofiar śmiertelnych) lub powodujące ogromne straty materialne lub straty w zakresie dziedzictwa kulturalnego i historycznego.

Średniowiecze

Okres Rzeczypospolitej Obojga Narodów

  • 1572 – pożar Strumienia, który prawie doszczętnie zniszczył miasto
  • 7 maja 1575 – wielki pożar Lublina, który strawił ratusz i większość zabudowań i przyczynił się do przebudowy miasta w stylu renesansowym[28]
  • 1577 – trzeci wielki pożar Kalisza Pomorskiego
  • 1577 – wielki pożar Tczewa, który prawie doszczętnie zniszczył miasto
  • 1581 – pożar Sieradza
  • 1582 – wielki pożar Głogówka[29]
  • 11 października 1587 – pożar Mysłowic, w którym miasto zostało całkowicie spalone (zob. historia Mysłowic)
  • 31 marca 1590 – wielki pożar Skwierzyny
  • lipiec 1590 – pożar Sochaczewa
  • 1601 – pożar Gliwic, który zniszczył całe miasto (zob. historia Gliwic)[30]
  • 1607 – pożar Nowego Korczyna, który zniszczył niemal całe miasto[18]
  • 1610 – wielki pożar Wilna, w którym spłonęło 4700 domów, 10 kościołów i Zamek Dolny (zob. historia Wilna)
  • 1613 – wielki pożar Gniezna[31]
  • 1613 – wielki pożar Przasnysza
  • 1613 – pożar Złotoryi, który zniszczył wszystkie 571 domów[32]
  • 1615 – pożar dużej części Opola[33]
  • 1615 – pożar Grodziska Wielkopolskiego, który zniszczył znaczną część miasta
  • 1618 – pożar Sochaczewa
  • 23 września 1620 – pożar Drawska Pomorskiego – w 2 godziny spłonęło 300 domów mieszkalnych, kościół, ratusz wraz z całym archiwum miejskim, a także szkoła i młyny z zapasami mąki i zboża. Poważnie uszkodzone zostały dwie bramy miejskie oraz jeden z mostów[34].
  • 3 lutego 1620 – pożar Olsztyna, w którym spłonęła większa część miasta (zob. kalendarium historii Olsztyna)
  • 1620 – wielki pożar Makowa Mazowieckiego
  • 1620 – pożar Włocławka
  • 1627 – pożar Prudnika, który zniszczył większość zabudowań[35]
  • 1628 – pożar Radomia, który zniszczył ponad połowę domów (zob. historia Radomia)
  • 1630 – drugi wielki pożar Sierpca[25]
  • 1630 – pożar Ząbkowic Śląskich[36]
  • 1635 – pożar Solca Kujawskiego, który zamienił w popiół całe miasto
  • 1638 – wielki pożar Chełma
  • 1642 – pożar Nysy
  • 1644 – pożar Ustki (zob. historia Ustki)
  • 4 kwietnia 1655 – pożar Górowa Iławeckiego, który strawił cała zabudowę miejską, spłonęło wszystko co znajdowało się wewnątrz murów miejskich (zob. małe Kalendarium Górowa Iławeckiego)
  • sierpień 1655 – pożar Wilna[37]
  • 2 maja 1657 – pożar Gorlic w wyniku najazdu wojsk księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego
  • 1658 – największy pożar Gryfic, który strawił całą południowo-zachodnią część miasta (zob. historia Gryfic)
  • 1662 – pożar Drezdenka, który strawił je doszczętnie
  • 1668 – pożar Gryfic, który zniszczył ponownie większość miasta
  • 19 czerwca 1672 – pożar Szprotawy, który strawił zarówno zabudowę miasta (ratusz, kościoły, szkoły, klasztor), jak i przedmieść, a nawet zadaszony most na Bobrze. W celu szybkiej odbudowy miasta cesarz Leopold wydał nowe przepisy przeciwpożarowe[38].
  • 1674 – wielki pożar Złotowa, który strawił niemal całą zabudowę z wyjątkiem 5 domów[39]
  • 1677 – wielki pożar Żagania[40]
  • 21 września 1678 – wielki pożar Skwierzyny
  • 1681 – wielki pożar Rzeszowa
  • 1683 – czwarty pożar Kalisza Pomorskiego
  • 1688 – kolejny wielki pożar Strumienia
  • 12 maja 1689 – pożar Wołowa, który zniszczył większość zabudowań
  • 2 maja 1692 – pożar Żelechowa, w którym spłonęło prawie całe miasto (zob. historia Żelechowa)
  • 23 listopada 1692 – wielki pożar Mławy, który strawił prawie całe miasto[21]
  • 1694 – pożar Pisza
  • 24 czerwca 1698 – pożar Mrągowa, w którym miasto prawie całkowicie spłonęło
  • 23 czerwca 1702 – pożar Szprotawy – w ciągu 2 godzin spłonęło całe miasto z kościołem, ratuszem i bramami, a nawet drewnianymi wodociągami. Odbudowa miasta z wprowadzonym obowiązkiem wznoszenia kominów z cegły zakończyła się w 1732 roku; przy okazji wytyczono ul. Poprzeczną jako drogę przeciwpożarową[41].
  • 26 czerwca 1706 – pożar Iławy, najgroźniejszy pożar w dziejach miasta[42]
  • 1711 – wielki pożar Gliwic[30]
  • 1712 – największy w historii pożar Skwierzyny[43]
  • 1709 – pożar Bochni
  • 1709 – pożar Tarnobrzega (zob. historia Tarnobrzega)
  • 1713 – wielki pożar Skoczowa
  • 1716 – pożar Dębna, który zniszczył całe miasto (zob. historia Dębna)
  • marzec 1717 – wielki pożar Poznania, który objął niemal całe miasto
  • październik 1718 – największy pożar Koszalina[44], w którym spłonęło prawie całe miasto wraz z zamkiem Książąt Pomorskich i po którym rozważano likwidację miasta
  • czerwiec 1719 – pożar Lublina
  • 1719 – pożar Łasina, który strawił niemal całe miasto (zob. historia Łasina)[45]
  • 1728 – wielki pożar Rzeszowa[46]
  • 1730 – pożar Żagania, który strawił prawie całe miasto, pozostało 28 domów[40]
  • 1736 – pożar Hrubieszowa, który zniszczył większą część miasta
  • 1739 – pożar Kędzierzyna-Koźla, który zniszczył większość zabudowy
  • 1742 – pożar Chojnic, w którym spaliła się prawie cała zabudowa miejska
  • 1751 – pożar Bochni
  • 1 maja 1751 – pożar Nowogródka[47]
  • 1753 – pożar Kutna, w którym miasto zostało doszczętnie spalone
  • 1753 – pożar Białegostoku (zob. historia Białegostoku)
  • 7 maja 1756 – wielki pożar Skoczowa
  • 1758 – pożar Siemiatycz, który zniszczył większość zabudowań
  • 1762 – pożar Śremu, który strawił ponad 100 budynków (zob. historia Śremu)[48]
  • 1765 – pożar Głogówka, spłonęły wszystkie domy mieszkalne[49]
  • 1767 – wielki pożar Leszna
  • 17 maja 1771 – pożar Kalisza Pomorskiego, który strawił całe miasto[20]
  • 1777 – wielki pożar Kalisza Pomorskiego
  • 1781 – pożar Wołowa[50]
  • 17 maja 1781 – pożar Tucholi
  • 9 kwietnia 1782 – pożar Sławkowa, którego ofiarą padło niemal całe miasto
  • 1782 – pożar Kozienic, zniszczeniu uległo ponad 200 zabudowań[51].
  • 1783 – pożar Jezioran, który zniszczył miasto niemal doszczętnie
  • 1787 – pożar Makowa Mazowieckiego, który zniszczył połowę miasta
  • 1788 – pożar Krajenki, w którym wypaleniu uległo całe miasto
  • 1789 – pożar Cieszyna, który doszczętnie strawił niemal całe miasto[52]
  • 1790 – wielki pożar Leszna
  • 22 sierpnia 1792 – wielki pożar Starogardu Gdańskiego, który niemal doszczętnie zniszczył miasto[11]
  • 21 maja 1794 – trzeci wielki pożar Sierpca[25]

W czasach zaborów

  • czerwiec 1797 – największy pożar w historii miasta Kęty, w wyniku którego zniszczona została prawie cała zabudowa[53]
  • 1797 – pożar Złoczowa[54]
  • 24 maja 1800 – pożar Kielc, który strawił niemal wszystkie domy w centrum (zob. historia Kielc)
  • 1800 – wielki pożar Sieradza
  • 5 sierpnia 1804 – pożar Nidzicy[55]
  • 1808 – wielki pożar Kutna, który zniszczył 180 domów[56]
  • 1809 – wielki pożar Gostynina[57]
  • 1811 – pożar Nowego Korczyna[18]
  • 31 października 1813 – pożar gdańskiej Wyspy Spichrzów, w którym spłonęły 132 spichlerze (zob. kalendarium historii Gdańska)
  • 1815 – wielki pożar Skawiny[58]
  • 1817 – wielki pożar Murowanej Gośliny, który zniszczył większą część miasta[59]
  • 27 maja 1819 – pożar Gniezna[31]
  • 1820 – pożar Łańcuta (zob. historia Łańcuta)
  • 23 sierpnia 1820 – pożar Buska-Zdroju, który trawi znaczną część miasta
  • 23/24 marca 1822 – wielki pożar Mrągowa, który zniszczył ponad połowę zabudowań
  • 12 czerwca 1822 – pożar Wodzisławia Śląskiego, który spalił całe miasto
  • 1834 – wielki pożar Ścinawy
  • 1839 – pożar Rymanowa, w którym spłonęło niemal całe miasto
  • 3 maja 1842 – pożar Bełchatowa, który strawił 45% zabudowań miasta (zob. kalendarium historii Bełchatowa)
  • 18 lipca 1850[24] – 26 lipca 1850 – pożar Krakowa, w którym zginęło 6 osób
  • 1855 – pożar Nowego Korczyna[18]
  • 1857 – pożar Nowego Korczyna[18]
  • 24 kwietnia 1858 – pożar Ząbkowic Śląskich – spłonął ratusz, kamienice na rynku, Krzywa Wieża i Sadlno[60].
  • 1858 – pożar Dębicy, który zniszczył połowę zabudowy miasta
  • 5/6 czerwca 1862 – wielki pożar Tarnobrzega – doszczętne zniszczenie miasta[61]
  • 3 lipca 1863 – wielki pożar Nowego Wiśnicza
  • 3 października 1874 – wielki pożar Gorlic
  • 1875 – pożar Pułtuska
  • 1876 – pożar Szydłowca, który strawił 85% zabudowy
  • 24 maja 1880 – pożar Kielc, który strawił mieszkalną część miasta wokół rynku, razem ponad 270 budynków[24]
  • 22 lipca 1880 – pożar Żelechowa, który strawił dużą część miasta
  • 23 maja 1884 – największy pożar Nowej Rudy, w którym spłonęła duża część śródmieścia (41 domów)[62]
  • 17 kwietnia 1886 – pożar Stryja, w którym były ofiary śmiertelne, zniszczonych zostało około 1000 domów i wszystkie obiekty użyteczności publicznej[63].
  • lato 1888 – wielki pożar Tarnobrzega, prawie doszczętne zniszczenie miasta[61]
  • 1892 – duży pożar Łosic
  • 5 maja 1895 – pożar Wasilkowa, który strawił pół miasta
  • 26 lipca 1899 – w pożarze Malborka spłonęło 17 kamienic podcieniowych w zachodniej pierzei rynku oraz 32 spichrza nad Nogatem, a także dach ratusza[64]
  • 12 maja 1903 – wielki pożar w Bieczu (zob. kalendarium historii Biecza)
  • 1903 – pożar Złoczowa

II Rzeczpospolita

PRL

III Rzeczpospolita

Pomnik pamięci ofiar pożaru hali w Stoczni Gdańskiej
Pożar wieży gotyckiej katedry w Gorzowie Wielkopolskim (2017)
  • 9–10 sierpnia 1992 – pożar lasu koło Żagania – Czerna 1992 – spłonęło ponad 30 km² lasu[70]
  • 10–11 sierpnia 1992 – pożar Puszczy Noteckiej w rejonie miejscowości Miały – spłonęło 60 km² lasu[71]
  • 26–30 sierpnia 1992 – pożar lasu koło Kuźni Raciborskiej – 3 ofiary śmiertelne, spłonęło 100 km² lasu (największy pożar lasu w powojennej historii Polski)[71]
  • 24 listopada 1994 – pożar w hali Stoczni Gdańskiej – 7 ofiar śmiertelnych[71]
  • 25/26 grudnia 2008 – pożar centrum handlowego M1 w Zabrzu – spłonęło około 11 tys. m² powierzchni handlowej[72]
  • 13 kwietnia 2009 – pożar hotelu socjalnego w Kamieniu Pomorskim – 23 ofiary śmiertelne
  • 22 sierpnia 2009 – pożar w Chińskim Centrum Handlowym w Wólce Kosowskiej – spłonęła hala o powierzchni 3000 m², bez ofiar[73]
  • 8 listopada 2010 – pożar w na stacji Białystok – zderzenie dwóch pociągów towarowych wiozących produkty ropopochodne spowodowało zapłon chemikaliów – 3 osoby ranne, straty materialne wielkich rozmiarów w infrastrukturze kolejowej
  • 17 czerwca 2011 – pożar kamienicy w Świętochłowicach – 5 ofiar śmiertelnych[74]
  • 31 grudnia 2011 – pożar drewnianego domu w Białej Podlaskiej – 8 ofiar śmiertelnych[75]
  • 14 listopada 2013 – wybuch gazu i pożar kilkunastu budynków mieszkalnych w Jankowie Przygodzkim – 2 ofiary śmiertelne, 13 osób rannych (w tym kobieta i 2-latka w stanie krytycznym)[76]
  • 31 sierpnia 2015 – pożar drewnianego kościoła św. Doroty w Łodzi – zabytkowy obiekt uległ niemal całkowitemu zniszczeniu[77]
  • 13 stycznia 2016 – pożar domu w miejscowości Ryczywół (województwo wielkopolskie) – 5 ofiar śmiertelnych[78]
  • 1–2 lipca 2017 – pożar wieży gotyckiej katedry w Gorzowie Wielkopolskim[79]
  • 26 stycznia 2018 – wybuch gazu i pożar budynków mieszkalnych w Murowanej Goślinie
  • 26 grudnia 2018 – pożar budynku na Żeraniu w Warszawie – 6 ofiar śmiertelnych[80]
  • 4 stycznia 2019 – pożar w sali zabaw (escape room) w Koszalinie – 5 ofiar śmiertelnych[81]
  • 27 listopada 2019 – pożar fabryki mebli w Turku – ogniem została objęta hala o powierzchni 20 tys. m², w akcji gaśniczej brały udział 42 zastępy straży oraz oddział do zwalczania zagrożeń chemicznych – straty szacowane na ok. 300 mln PLN – przyczyna: zwarcie w wentylatorze[82]
  • 4 grudnia 2019 – wybuch gazu i pożar w Szczyrku – podczas wykonywania przewiertu na kable energetyczne został uszkodzony rurociąg gazowy – 8 ofiar śmiertelnych (w tym czworo dzieci)[83] w pobliskim dwupiętrowym domu mieszkalnym[84]
  • 19–26 kwietnia 2020 – pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym – zniszczonych zostało ok. 53 km² cennych przyrodniczo obszarów – przyczyna: susza i wypalanie traw[85]
  • 10–13 lutego 2022 – pożar w fabryce ceramiki sanitarnej «Cersanit» w Starachowicach – spłonęła część hali produkcyjnej o powierzchni 4 tys. m², w akcji brało udział 29 jednostek straży z 4 powiatów, straty szacowane na 80 mln PLN[86]
  • 23 marca 2022 – pożar zakładu przetwórstwa odpadów w Broniewicach – spłonęły 3 hale z maszynami, budynek administracyjno-socjalny i składowisko odpadów o powierzchni 1200 m²; w akcji brało udział 50 jednostek straży, 1 strażak został lekko ranny[87]
  • 26 kwietnia 2022 – pożar magazynu chemikaliów poprodukcyjnych w Goleniowie – spłonęło ok. 200 Mg łatwopalnych odpadów i 1200 m² powierzchni hali magazynowej; na czas gaszenia pożaru wstrzymano ruch pociągów na linii kolejowej Szczecin – Świnoujście, znajdującej się 20 m od obiektu; w czasie pożaru dochodziło do wybuchów beczek z rozpuszczalnikami, co bardzo utrudniało akcję gaśniczą[88]
  • 30 maja – 1 czerwca 2022 – pożar w zakładzie przetwarzania odpadów w Promniku – spłonęła hala magazynowa o powierzchni 8000 m² z tworzywami sztucznymi będącymi surowcem dla paliw alternatywnych – wystąpiło bardzo duże zadymienie[89][90]


Przypisy

  1. Historia Straży Pożarnej – w dawnej Polsce.
  2. Tadeusz Piątkowski „Półwysep Helski”, KAW Gdańsk 1988.
  3. Andrzej Dzieciuchowicz, Historia Ochotniczych Straży Pożarnych w Polsce, Biuletyn Ziemi Parzęczewskiej, 5 października 2012 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  4. Związek OSP RP – historia.
  5. Władysław Kościelniak, Krzysztof Walczak: Kronika miasta Kalisza. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2002, s. 136. ISBN 83-85638-43-1.
  6. a b Gminny Program nad Zabytkami (Połańca) na l. 2013-2016.
  7. Ulica Rajska.
  8. Bożena Krzywobłocka: O mieszkańcach Zamku Warszawskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986.
  9. Gdańsk 1945. danzig-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-28)]..
  10. Kalendarz Tucholski 1987.
  11. a b Ochotnicza Straż Pożarna w Kasparusie 1932-2007. [dostęp 2016-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-22)].
  12. a b Janusz Popis, Historia pożarnictwa w Polsce, s. 154 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  13. 1000 lat Głogowa w datach.
  14. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 314.
  15. Historia Rzeszowa. rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-26)]..
  16. Namysłów – historia miejscowości.
  17. Pożar Szprotawy w 1473 roku.
  18. a b c d e Historia, UG Nowy Korczyn [zarchiwizowane z adresu 2015-01-09].
  19. Mieczysław Orłowicz Ilustrowany Przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, reprint, AW „Remix”, Olsztyn, b. roku wydania, ISBN 83-900155-0-1.
  20. a b Tadeusz Białecki Herby miast Pomorza Zachodniego, Polskie Pismo i Książka, Szczecin 1991.
  21. a b Historia miasta Mława.
  22. Historia Nowego Żmigrodu. tmnz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-01)]..
  23. Wiesław Zdanowicz: Kalendarium dziejów Świebodzina i okolic do roku 1945. Świebodzin: RiO Agencja Reklamowo - Prasowa Renata Orłowska-Zdanowicz, 2003, s. 21. ISBN 83-917298-0-X.
  24. a b c d e f g h redakcja: Piotr Guzewski, Dariusz Wróblewski, Daniel Małozięć: Czerwona Księga Pożarów: Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków. Józefów: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego – Państwowy Instytut Badawczy, 2014, s. 42–49.
  25. a b c Kalendarium historii Sierpca.
  26. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 450.
  27. Historia Dębicy.
  28. Włodzimierz Wójcikowski Lublin. 670 lat miasta Lublina, WOIT w Lublinie, 1987.
  29. Zamek w Głogówku, zabytek.pl.
  30. a b Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 130.
  31. a b Szlak Piastowski, Wydawnictwo Poznańskie 1979, s. 48.
  32. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 584.
  33. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 332.
  34. Wielki pożar Dramburga w 1620 roku.
  35. Prudnik – HKKNOS [dostęp 2021-12-11] (pol.).
  36. Proboszcz wygnany z miasta.
  37. Krzysztof Plebankiewicz Wilno. Przewodnik turystyczny, Arkady, Warszawa 2003.
  38. Pożar Szprotawy w 1672 roku.
  39. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 587.
  40. a b Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 594.
  41. Pożar Szprotawy w 1702 roku.
  42. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 156.
  43. Skwierzyna. Historia, ziemialubuska.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08].
  44. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 192.
  45. Historia gminy Łasin.
  46. Kalendarium historii Rzeszowa. [dostęp 2016-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-21)].
  47. Nowogródek, rzecz-pospolita.com [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  48. Historia Śremu.
  49. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 138.
  50. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 528.
  51. Historia Kozienic, kozienice.dt.pl [zarchiwizowane z adresu 2006-07-12].
  52. Historia Cieszyna, Cieszyn – plan miasta, PPWK 1991.
  53. Historia miasta Kęty.
  54. hasło „Złoczów”.
  55. Władysław J. Grabski 300 miast wróciło do Polski IW PAX, 1960, s. 282.
  56. Kutno: ważne daty. [dostęp 2016-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)].
  57. Historia miasta Gostynina, terazgostynin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-05-30].
  58. Henryk Różycki, Mała monografia miasta Skawiny. VI. Zamek, Mury Miasta, Pożary, Hygjena, moja-skawina.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-05-07].
  59. Historia w skrócie, murowana-goslina.com [zarchiwizowane z adresu 2016-10-30].
  60. Kamil Pawłowski Ogień niszczył Ząbkowice.
  61. a b Jan Słomka Pamiętniki włościanina.
  62. Krzysztof R. Mazurski „Góry Sowie”, Oficyna Wydawnicza Sudety, Wrocław 1996, s. 89.
  63. Największe pożary w Polsce i na świecie.
  64. Malbork i okolice na starej pocztówce. Elbląg: Uran, 2016. ISBN 978-83-60138-66-3.
  65. a b Największe pożary w Polsce i na świecie.
  66. Pożar Rawy Ruskiej. „Nowości Illustrowane”. Nr 32, s. 4, 1923-08-11. 
  67. Pożar bazyliki św. Elżbiety.
  68. Największe pożary w Polsce i na świecie.
  69. https://www.torun.pl/pl/turystyka/zabytki/koscioly-na-starowce/kosciol-ducha-swietego.
  70. Zagrożenie pożarowe – Nadleśnictwo Żagań – Lasy Państwowe, www.zagan.zielonagora.lasy.gov.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
  71. a b c Największe pożary w Polsce i na świecie.
  72. Spaliło się wielkie centrum handlowe. wiadomosci.dziennik.pl, 2008-12-26.
  73. Trwa szacowanie strat po pożarze w Chińskim Centrum Handlowym. rmf24.pl, 2009-08-22.
  74. Tragiczny pożar na Śląsku. Ludzie skakali z okien. wiadomosci.dziennik.pl, 2011-06-17.
  75. Już osiem ofiar pożaru w Białej Podlaskiej. tvn24.pl, 2012-01-02.
  76. Rmf.fm:Świadek pożaru w Wielkopolsce: Ludzie chodzą i płaczą.
  77. Jarosław Kosmatka: Pożar drewnianego kościoła w Mileszkach. Spłonął zabytkowy kościół. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Wiadomości > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o, 2015-08-31. [dostęp 2015-09-06]. (pol.).
  78. Pożar w domu wielorodzinnym. Zginęło pięć osób. tvn24.pl, 2017-01-14. [dostęp 2017-01-14].
  79. Ciężki sprzęt na ratunek gorzowskiej katedrze. Nagranie z drona. 2017-07-02, tvn24.pl. [dostęp 2017-07-02].
  80. Telewizja Polska S.A, Warszawa: 6 ofiar pożaru pustostanu na Żeraniu, warszawa.tvp.pl [dostęp 2019-01-06] (pol.).
  81. Pożar escape roomu w Koszalinie. „Wewnątrz pięć ciał młodych ludzi”, TVN24.pl [dostęp 2019-01-06].
  82. Pożar hali w zakładzie meblowym. „Przyczyną zwarcie instalacji elektrycznej”. tvn24.pl, 2019-12-04. [dostęp 2019-12-06]. (pol.).
  83. Gdzie to się stało? Tam, gdzie ostrzyłeś narty. U tego Józka. 2019-12-06, tvn24.pl. [dostęp 2019-12-07]. (pol.).
  84. Dom runął, zginęło osiem osób. Prokuratura o najbardziej prawdopodobnej wersji zdarzeń. 2019-12-05, tvn24.pl. [dostęp 2019-12-06]. (pol.).
  85. Biebrzański Park Narodowy płonie. Dym dotarł nad Warszawę. TVN Warszawa, 2020-04-23. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  86. Elżbieta Zemsta: Pożar na terenie zakładów produkcyjnych Cersanit w Starachowicach (…). gazetawroclawska.pl, 2022-02-13. [dostęp 2022-02-13]. (pol.).
  87. Broniewice. Pożar hali z tworzywami sztucznymi. Z ogniem walczyło 50 zastępów, jeden ze strażaków ranny. tvn24.pl, 2022-03-24. [dostęp 2022-03-24]. (pol.).
  88. Pożar hali magazynowej w Goleniowie, na czas akcji gaśniczej wstrzymano ruch pociągów. tvn24.pl, 2022-04-27. [dostęp 2022-04-28]. (pol.).
  89. Promnik. Pożar wysypiska trwa już trzeci dzień. Strażacy: nie ma niebezpieczeństwa dla mieszkańców. tvn24.pl, 2022-06-30. [dostęp 2022-06-03]. (pol.).
  90. Pożar odpadów na terenie Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami w Promniku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach, 2022-05-30. [dostęp 2022-06-03]. (pol.).

Media użyte na tej stronie

Pożar z dnia 18 czerwca r. b. na Pradze pod Warszawą (58465).jpg
Pożar z dnia 18 czerwca 1868 na Pradze pod Warszawą
Płonie katedra.jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
1.07.2017 r. Gorzów Wlkp. Pożar katedry p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Zostanie ugaszony następnego dnia, rano.
Ofiarom pożaru w hali widowiskowej Stoczni Gdańskiej.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Pomnik "Ofiarom pożaru w hali widowiskowej Stoczni Gdańskiej w dniu 24 listopada 1994 r" przy ul. Jana z Kolna w Gdańsku. Napis "Życie tak piękne choć kruche jest" jest fragmentem piosenki "24.11.94" zespołu Golden Life, poświęconej ofiarom pożaru.
Pożar Lublina.jpg
Pożar Lublina (1719).