Podgórski cmentarz żydowski nowy w Krakowie
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Abrahama 3 |
| Typ cmentarza | wyznaniowy |
| Wyznanie | judaizm |
| Stan cmentarza | zniszczony |
| Powierzchnia cmentarza | 0,15 ha |
| Data otwarcia | 1932 |
| Data ostatniego pochówku | 1942 |
| Zarządca | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°01′56″N 19°57′49″E/50,032222 19,963611 | |
%2c_3_Abrahama_street%2cKrakow%2cPoland.JPG)
Podgórski cmentarz żydowski nowy, nazwany także cmentarzem Abrahama – kirkut znajdujący się w Krakowie w dzielnicy XIII, w Podgórzu przy ulicy Abrahama 3.
Cmentarz zajmuje powierzchnię kilku hektarów i obecnie nie znajduje się na nim żaden nagrobek[1].
Historia
W okresie międzywojennym krakowska gmina żydowska borykała się z problemem braku miejsca na podległych jej cmentarzach. W związku z tym w 1932 roku zakupiono obszerny teren pod nowy cmentarz w dzielnicy Podgórze przy ulicy Abrahama 3. Od nazwy ulicy wzięła się tradycyjna nazwa nekropolii.
Wkrótce przystąpiono do budowy monumentalnego, bardzo nowoczesnego na owe czasy, domu przedpogrzebowego, którego projektantem był architekt, Adolf Siódmak. Cmentarz graniczył z inną żydowską nekropolią, na której chowano Żydów, z gminy podgórskiej.
Podczas II wojny światowej cmentarz ulegał stopniowej dewastacji. W 1942 roku na terenie nekropolii założono obóz koncentracyjny KL Plaszow. Praktycznie wszystkie macewy i nagrobki użyto do utwardzenia dróg i na podmurówki baraków.
W domu przedpogrzebowym urządzono stajnie dla koni i bydła oraz chlew. W międzyczasie, w budynku tym pracownicy krakowskiej gminy żydowskiej próbowali ukryć przedmioty liturgiczne z synagog, w tym zabytkowe zwoje Tory. Wkrótce jednak, rzeczy te wpadły w ręce hitlerowców i zostały wywiezione oraz częściowo zniszczone. Wraz z likwidacją obozu budynek został wysadzony w powietrze.
Po zakończeniu wojny cmentarz stał opuszczony i stopniowo niszczał. W 1946 roku rozebrano do fundamentów ruiny domu przedpogrzebowego, które można podziwiać do dnia dzisiejszego. Niedawno cmentarz został uporządkowany. Obecnie należy do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.
Na cmentarzu, w 2004 roku, staraniem Fundacji Edukacji Kulturowej i Ekologicznej, postawiono replikę znajdującej się tutaj przed wojną macewy Sary Schenirer. Napis na macewie, w tłumaczeniu na język polski, brzmi:
TU SPOCZYWA KOBIETA SKROMNA I SPRAWIEDLIWA
PANI SARA SCHENIRER CÓRKA R. BECALELA SCHENIRER
ŻONA RABINA R. ICCHAKA LANDAUA
MATKA W IZRAELU ZAŁOŻYCIELKA SZKOŁY W BET JAAKOW...
PRACOWAŁA DLA BOGA W RADOŚCI
ZAWSZE MIAŁA BOGA PRZED SOBĄ...
ZMARŁA W WIECZÓR SZABATU 26 DNIA PIERWSZEGO MIESIĄCA ADAR 5695
NIECH JEJ DUSZA ZAWIĄZANA BĘDZIE W WĘZŁY ŻYCIA.
MACEWA ODNOWIONA W ROKU 5763
W 2022 przeprowadzona została społeczna akcja oznakowania naturalnymi barwnikami granic cmentarza[2].
Zobacz też
- Nowy cmentarz żydowski w Krakowie
- Podgórski cmentarz żydowski stary w Krakowie
- Cmentarz Remuh
- Synagogi Krakowa
Przypisy
- ↑ Burchard, pisząc o założonym w 1932 cmentarzu, podaje jego adres jako ul. Jerozolimska, prawdopodobnie myląc go ze starym podgórskim cmentarzem żydowskim leżącym faktycznie przy Jerozolimskiej. Podaje przy tym, iż opisywany kirkut ma powierzchnię 0,15 ha i nie zachował się na nim żaden nagrobek. O starym żydowskim cmentarzu podgórskim Burchard nie wspomina.
- ↑ Znakowanie granic. krakow.tvp.pl, 2022-10-16. [dostęp 2022-10-16].
Bibliografia
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 202-206.
Linki zewnętrzne
- Cmentarz Abrahama w Krakowie na portalu Wirtualny Sztetl
- Cmentarz Abrahama w Krakowie (www.kirkuty.xt.pl)
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
- N: 50.15 N
- S: 49.95 N
- W: 19.76 E
- E: 20.26 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podgórski nowy cmentarz żydowski,ul. Abrahama 3,Podgórze ,Kraków
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podgórski nowy cmentarz żydowski, pomnik macewa Sary Schenirer, ul. Abrahama 3, Podgórze ,Kraków.
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Ruiny domu przedpogrzebowego na Podgórskim cmentarzu żydowskim nowym w Krakowie przy ul. Abrahama 3.