Podgrzybnica ceglasta
 Hypomyces lateritius na mleczaju świerkowym | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | Hypomyces lateritius |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypomyces lateritius (Fr.) Tul. & C. Tul. Annls Sci. Nat., Bot., sér. 4 13: 11 (1860) | |
.jpg)
Hypomyces lateritius (Fr.) Tul. & C. Tul. – gatunek grzybów należący do rodziny Hypocreaceae[1]. Pasożytniczy grzyb rozwijający się na niektórych gatunkach grzybów z rodzaju mleczaj (Lactarius)[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypomyces, Hypocreaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1823 r. Elias Fries nadając mu nazwę Sphaeria lateritia. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1860 r. L.R. Tulasne.
- Byssonectria lateritia (Fr.) Petch 1937)
- Hypocrea floccosa Fr. 1854
- Hypomyces floccosus (Fr.) Sacc. 1883
- Peckiella lateritia (Fr.) Maire 1906
- Sphaeria lateritia Fr. 1823
Morfologia i rozmnażanie
Blaszki zaatakowanych przez Hypomyces lateritius grzybów pokrywają się początkowo cienką warstwą białawej grzybni pasożyta. Blaszki nie rozwijają się, czasami brak ich zupełnie, a czasami są tak słabo rozwinięte, że przypominają fałdy. Później cały owocnik pokrywa się biało-szarą grzybnią, ulega zdeformowaniu i staje się twardy. Ulega gniciu i rozpadowi znacznie wolniej, niż rydze zdrowe, czasami porażone przez tego pasożyta grzyby mogą nawet przetrwać zimę[4].
Po 10-14 dniach Hypomyces lateritius wytwarza owocniki w postaci perytecjum. Perytecja są całkowicie zanurzone w grzybni, tak, że wystaje tylko ich otwór. Wyglądają jak czarne punkty. Mają wysokość 300-470 μm i szerokość 170-360 μm. Powstają w nich wrzecionowate, jednokomórkowe, na obu końcach wyposażone w ostry dzióbek, bezbarwne i jednokomórkowe zarodniki o rozmiarach 18-24 × 4-5 μm. Oprócz takich normalnego rozmiaru zarodników powstają zarodniki gigantyczne o różnej długości, największe z nich nawet do 111 μm. Zarodniki wytwarzane są w bardzo dużych workach[4][2].
Na ekstrakcie słodowym można hodować grzybnię. Tworzy wolno rosnące kolonie osiągające po tygodniu średnicę 5-7 mm. Grzybnia jest watowata, biała, bezwonna, z niewielką ilością grzybni powietrznej. Nie tworzą się strzępki grubościenne[5].
Występowanie
Hypomyces lateritius występuje w tych rejonach świata, gdzie występują gatunki grzybów będące jego żywicielami. Najwięcej stanowisk podano w Ameryce Północnej i Europie, występuje także w Azji od Kazachstanu do Kirgistanu, w zachodniej Syberii oraz na Nowej Zelandii[2][6]. Występuje także w Polsce. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. opisano jego występowanie na 3 gatunkach mleczajów[7].
Znaczenie
Pasożyt atakujący grzyby z rodzaju Lactarius (mleczaj), głównie te o czerwonym mleczku (rydze). Najczęściej występuje na mleczaju świerkowym (L. deterrimus) i mleczaju czerwieniejącym (L. sanguifluus), rzadziej mleczaju kamforowym (L. camphoratus), mleczaju modrzewiowym (L. porninsis), mleczaju rudym (L. rufus), Lactarius tabidus, mleczaju wełniance (L. torminosus) i mleczaju niebieskawym (L. trivialis)[4].
Zaatakowane przez Hypomyces lateritius grzyby są twarde i niejadalne[4]. Jednak wedle wcześniejszych relacji, mleczaje porażone przez tego pasożyta sprzedawane bywały na targowiskach pod lokalnie im nadawanymi nazwami w różnych regionach Niemiec, Włoch i Francji; także w Warszawie miały pojawiać się w normalnym obrocie handlowym[8].
Mleczaje atakuje także inny, spokrewniony gatunek – Hypomyces lactifluorum. Zaatakowane przez niego grzyby uważa się za smaczne i jadalne[9].
Gatunki podobne
Jest wiele gatunków rodzaju Hypomyces, np.[7]:
- podgrzybnica piestrzycowa (Hypomyces cervinus) preferuje piestrzyce (Helvella),
- podgrzybnica wełniankowa (Hypomyces torminosus) atakuje mleczaja wełniankę (Lactarius torminosus),
- podgrzybnica złotopylna (Hypomyces chrysospermus) pasożytująca na borowikach i podgrzybkach,
- podgrzybnica zniekształcająca (Hypomyces deformans) atakuje płomiennice (Flammulina)
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2016-07-30] (ang.).
- ↑ a b c Clark T. Rogerson & Gary J. Samuels: Agaricicolous Gatunki Hypomyces. W: Mycological Society of America (red.): Mycologia. Vol. 86 No. 6, 1994, str. 839-866
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2016-07-30].
- ↑ a b c d Günter R.W. Arnold: Gigantische Askosporen bei Peckiella lateritia (Fr.) Maire. In: Hermann Jahn (Hrsg.): Westfälische Pilzbriefe. Band 7, 1968
- ↑ Põldmaa, K., Farr, D.F., & McCray, E.B. Hypomyces Online, Systematic Mycology and Microbiology Laboratory, ARS, USDA, abgerufen am 27. November 2011
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-10-15].
- ↑ a b Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4
- ↑ Krzysztof Bitner, Grzyby jako pasożyty grzybów kapeluszowych [Fungi parasiting on mushrooms], „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”, 22 (4), 1953, s. 689–722, DOI: 10.5586/asbp.1953.042, ISSN 2083-9480 [dostęp 2019-07-01].
- ↑ California Fungi—''Hypomyces lactifluorum'' [dostęp 2016-10-15].
Media użyte na tej stronie
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hypomyces lateritius on Lactarius deterrimus (location: Poland, Kamionna (województwo małopolskie)
Autor:
- Steinreizker1.jpg: Hagen Graebner
- derivative work: Ak ccm (talk)
Fichten-Reizker mit Steinreizker-Kernpilz