Podokręg Rzeszów Armii Krajowej

Podokręg Rzeszów AK – podokręg Armii Krajowej w Okręgu Kraków AK.

Organizatorem Podokręgu Rzeszów AK był pułkownik Kazimierz Putek "Zworny”, w marcu 1943 został powołany na stanowisko komendanta podokręgu. W czasie „Burzy” dowodził całością działań zbrojnych na terenie Rzeszowszczyzny. Mieszkał w Rzeszowie u dyrektora gimnazjum Władysława Kruszyńskiego przy ul. Hetmańskiej.

Podokręg Rzeszów AK podlegał pod jeden z 8 okręgów, Okręg Kraków AK i obszar Komendy Głównej AK

Podokręgowi Rzeszów AK, podlegały od 1943 Inspektoraty Rejonowe:

• Jasło, Obwód Jasło AK
• Krosno OP-15
• Sanok OP-23
• Przemyśl,
• Rzeszów,
• Tarnobrzeg,
• Mielec.

Okręg Rzeszowski AK wydawał: Głos Jedności Polskiej.

W ramach odtworzenia Sił Zbrojnych w czasie Akcji Burza: i w wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w 1944 powstały w Podokręgu Rzeszów AK (Okręg Kraków):

• 24 Dywizja Piechoty AK "Rzeszowska" 17 Pułk Piechoty AK,
• 22 Dywizja Piechoty AK "Jarosławska" 38 Pułk Piechoty AK,

• Adiutant Kedywu Podokręg Rzeszów AK – Stanisław Dąbrowa-Kostka, 38 Pułk Piechoty i 39 Pułk Piechoty Inspektoratu Podkarpacie (Sanok-Jasło-Krosno OP-15-Brzozów)

• mjr Stefan Wincenty Rutkowski, Haszysz- dca Inspektoratu Podkarpacie (Sanok -Jasło – Krosno -Brzozów)

AK w czasie Akcji Burza.

W ramach Akcji "Kośba" 25 maja 1944 r. rzeszowska grupa dywersyjna AK dokonała udanego zamachu w Rzeszowie przy ul. Batorego na najgroźniejszych gestapowców Friedricha Pottebauma i Hansa Flaschke.

Przy pomocy tego Podokręgu AK, wkroczyły 2 sierpnia 1944 roku do zniszczonego Rzeszowa wojska radzieckie i rozpoczęły aresztowania oraz osadzanie na Zamku w Rzeszowie. Po zajęciu Rzeszowa przez Armię Czerwoną Komendant Rzeszowskiego Podokręgu AK płk dypl. Kazimierz Putek "Zworny" ujawnił się 5 sierpnia 1944 wobec dowództwa sowieckiego jako dowódca 24 DP AK. i rozpoczął rozmowy z sowieckimi władzami wojskowymi, ale nie dały one żadnych rezultatów, ponieważ dowództwo AK nie uznawało PKWN. Wobec braku porozumienia polecił podległym oddziałom zejść ponownie do podziemia i kontynuować działalność konspiracyjną. Wydał rozkaz wymarszu oddziałom AK na pomoc walczącej Warszawie. Na początku października 1944 wyraził zgodę na przeprowadzenie uderzenia na więzienie na Zamku w Rzeszowie i uwolnienie więźniów. W październiku 1944 r. na miejscowym Zamku NKWD przetrzymywało i torturowało 400 żołnierzy AK.

Ppłk Łukasz Ciepliński „Pług” (1913–1951) – od kwietnia 1941 r. Komendant Inspektoratu Rejonowego ZWZ–AK Rzeszów, w nocy z 7 na 8 października 1944 r. dowodził nieudaną akcją rozbicia więzienia na Zamku. Po aresztowaniu 28 listopada 1947 r. w Zabrzu został skazany „na pięciokrotną karę śmierci”. W dniu 1 marca 1951 r. wykonano wyrok na nim przez rozstrzelanie.

12 grudnia 1944 rozpoczęły się ponownie aresztowania żołnierzy AK w Rzeszowie przez NKWD. Został też uwięziony Komendant Rzeszowskiego Podokręgu AK płk Kazimierz Putek "Zworny" z częścią oficerów swego sztabu. NKWD w więzieniu przekonało go do konieczności ujawnienia oddziałów AK w Podokręgu.

Od chwili wkroczenia Sowietów rozpoczęły się represje względem opozycji i przetrzymywania żołnierzy AK w Obozach NKWD i wywózki w głąb ZSRR.

Pomnik Żołnierzy Armii Krajowej Podokręgu Rzeszów przy ul. Fryderyka Szopena w Rzeszowie

Upamiętnienie

Tradycje podokręgu kultywuje 3 Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej^[1]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2017.
• G. Ostasz, A. Zagórski, Krakowski Okręg Armii Krajowej w dokumentach, t. III, Akcja „Burza” w Inspektoracie AK, Kraków 2003,
• G. Ostasz, Obwód ZWZ-AK Rzeszów. Konspiracja wojskowa i „Burza”, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 1992.

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy