Podróż Franciszka Józefa I po Galicji i Bukowinie (1880)

Wjazd Franciszka Józefa I do Krakowa na obrazie Juliusza Kossaka
Cesarz na balu w ratuszu miasta Lwowa na obrazie Juliusza Kossaka

Podróż Franciszka Józefa I po Galicji i Bukowinie (1880).

W 1880 wówczas 50-letni cesarz Austrii Franciszek Józef I odbył podróż, podczas której odwiedził obszar dwóch krajów koronnych: Galicji (z Wielkim Księstwem Krakowskim) i Bukowiny[1].

Była to kolejna podróż cesarza Franciszka Józefa I po Galicji (pierwsza podróż odbyła się w 1851)[2][3][4]. Po raz drugi cesarz przybył do kraju w 1855 odwiedzając swojego brata, arcyksięcia Karola Ludwika we Lwowie[4]. Kolejne, zaplanowane na 1869 odwiedziny, nie doszły do skutku[5]. W późniejszych latach monarcha odwiedzał Galicję jeszcze cztery razy w incydentalnych okazjach: 1893 (udział w manewrach), 1894 (odwiedziny Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie), 1900 (udział w manewrach), 1904 (pobyt we Lwowie po manewrach w Komarnem)[4].

Kolej

Cesarz odbywał podroż pociągiem, głównie na liniach Kolei im. Karola Ludwika, a także Galicyjskiej Kolei Transwersalnej[6]. Z założenia podczas podróży monarcha miał przede wszystkim przyglądać się samej linii oraz przystankom i dworcom, bez wysiadania z pociągu[6]. Wcześniej polecono odnowić dworce i budynki wzdłuż planowanej linii przejazdu[6]. Na czas przybycia cesarza udekorowano zarówno otoczenia dworców jak i mosty na rzekach Wiśle, Dunajcu, Sanie[6]. Pociąg cesarza przejeżdżał przez tymczasowo stworzone łuki (wzgl. bramy) triumfalne, które przygotowano także na ulicach Krakowa i Lwowa, gdzie Franciszek Józef I przebywał przez kilka dni[7].

Cesarz przemieszczał się pociągiem dworskim, składającym się z dwóch lokomotyw i kilkudziesięciu wagonów[6]. Przed pociągiem dworskim o jedną stację wcześniej przejeżdżał pociąg rekonesansowy[6]. Pociąg dworski został przekazany przez Kolej Północną cesarza Ferdynanda i wyposażony w sposób okazały[6]. Na jego czele umieszczono wóz bezpieczeństwa, dalej wagon służbowy[8]. W składzie pociągu były także wagony: jadalny i kuchenny[9]. Pomieszczenia w pociągu dworskim była oświetlone gazem, a wszystkie przedziały były ogrzewane ciepłą wodą[9]. Wagony pociągu łączyły mostki kryte i były skomunikowane telegrafem[9].

Podczas podróży cesarz korzystał z wagonu cesarskiego, przygotowanego specjalnie przez Kolej im. Karola Ludwika[6]. Został on skonstruowany na trzech osiach celem zniwelowania wstrząsów[9]. Jego powierzchnia zewnętrzna została pomalowana w kolorze zielonym ze złotymi obwódkami oraz przyozdobiona emblematami państwa Austro-Węgier[9]. Z przodu wagonu istniał przedział dla pokojowego przybocznego, a dalej mieścił się obszerny salon cesarski, w którym umieszczono otomanę, fotel do spania, trzy krzesła, biurko, zegar, lustro i mniejsze wyposażenie[9]. Ściany obito adamaszkiem i rzeźbami, na podłodze położono kobierce perskie, a podwójne okna posiadały żaluzje[9]. Za salonem cesarskim istniał przedział adiutantów i przedział toalety[9].

Etapy

Wiedeń – w dniu 29 sierpnia 1880 rano cesarz ze swojej rezydencji udał się na dworzec Kolei Północnej, skąd w wagonie salonowym pociągu dworskiego (złożonego z ośmiu wagonów) wyruszył do Ołomuńca[10]. Tam przebywał dwa dni, po czym 1 września 1880 o godz. 3:30 ruszył w stronę ziem polskich[10]. Przejeżdżał przez stacje w Ostrawie, Dziedzicach, Jawiszowicach, Oświęcimiu, Chrzanowie, Trzebini, Krzeszowicach[11].

Kraków – cesarz przybył do miasta 1 września 1880 o godz. 10[12]. Monarchę przywitali prezydent miasta Mikołaj Zyblikiewicz, władze, a także baron Bienert, gen. ks. Windischgrätz, starosta krakowski hr. Badeni, radca dworu hr. Englisch oraz przebywający w mieście feldmarszałek arcyksiążę Albrecht oraz arcyksiążę Fryderyk[13]. Cesarz przebywał w Krakowie przez trzy dni[14].

Franciszek Józef wyjechał z miasta pociągiem 4 września 1880[15]. Podczas podroży jego pociąg zatrzymywał się na stacjach w Bochni, Tarnowie, Czarnej, Dębicy, Rzeszowie, Jarosławiu, Przemyślu (tam przebywał przez pewien czas w mieście), Mościskach[16].

Następnie cesarz zatrzymał się na kilka dni w Krysowicach[17]. Przebywał w pałacu krysowickim w dobrach należących do Stanisława Stadnickiego[18]. W tym czasie przez Mościska i Sądową Wisznię udawał się na manewry (rewie) wojskowe[19][20]. Łącznie przebywał w tej okolicy sześć dni do 10 września 1880[21].

W dalszej drodze 11 września 1880 monarcha przejeżdżał przez stacje m.in. w Gródku[22].

Lwów – cesarz przybył do miasta 11 września 1880 o godz. 9 na dworzec kolei żelaznej Karola Ludwika[23]. W drugim dniu pobytu w mieście odwiedził Zakład Sierot i Ubogich w Drohowyżu, gdzie także udał się pociągiem[24]. Łącznie przebywał we Lwowie przez cztery dni[25]. 15 września 1880 wyjechał z miasta pociągiem z dworca czerniowieckiego przed godz. 7[26].

W dalszej podroży monarcha przejeżdżał przez stacje w Bóbrce, Boryniczach, Bukaczowicach, Haliczu, Stanisławowie[27].

Pożegnanie cesarza w Łupkowie na obrazie Wojciecha Kossaka

Kołomyja – cesarz do miasta 11 września 1880[28]. Uczestniczył tam w dwóch wystawach etnograficznych, odsłonił pomnik Franciszka Karpińskiego[29].

W dalszej drodze Franciszek Józef I przejeżdżał przez stacje w Zabłotowie, Śniatyniu[30].

Czerniowce – cesarz przebywał tam i na Bukowinie łącznie dwa dni, po czym opuścił miasto nocą 17/18 września 1880[31].

Potem monarcha podróżował przez Stanisławów (ponownie), Kałusz, Dolinę, Bolechów, Stryj, Drohobycz, Borysław, Sambor, gdzie miał nocleg[32]. 19 września 1880 opuścił to miasto[33].

Następnie cesarz przejeżdżał przez Chyrów, Krośnienko, Ustrzyki Dolne, Olszanica, Lesko Łukawica, Zagórz[34]. Na miejscowej stacji spotkał się z okolicznymi władzami[35]. Podróżując dalej przez Komańczę dotarł do stacji kolejowej w Łupkowie o godz. 10, gdzie został uroczyście pożegnany, opuszczając Galicję[36][37]. Następnie udał się do węgierskiego Mező-Laborc[38].

Przypisy

  1. ↑ Podróż ↓, s. 1-232.
  2. ↑ Podróż 1853 ↓, s. 1.
  3. ↑ Podróż ↓, s. XII.
  4. ↑ a b c Cesarz Franciszek Józef w Galicji. „Nowości Illustrowane”. Nr 50, s. 4, 9 grudnia 1916. 
  5. ↑ Podróż ↓, s. 1.
  6. ↑ a b c d e f g h Podróż ↓, s. 23.
  7. ↑ Podróż ↓, s. 17, 22, 34, 126, 139, 189, 200, 204.
  8. ↑ Podróż ↓, s. 23, 24.
  9. ↑ a b c d e f g h Podróż ↓, s. 24.
  10. ↑ a b Podróż ↓, s. 27.
  11. ↑ Podróż ↓, s. 33-37.
  12. ↑ Podróż ↓, s. 4.
  13. ↑ Podróż ↓, s. 38.
  14. ↑ Podróż ↓, s. 108.
  15. ↑ Podróż ↓, s. 110.
  16. ↑ Podróż ↓, s. 111-126.
  17. ↑ Podróż ↓, s. 127-134.
  18. ↑ Podróż ↓, s. 127.
  19. ↑ Podróż ↓, s. 129.
  20. ↑ Podróż Franciszka Józefa I po Galicji i Bukowinie (1880), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 760.
  21. ↑ Podróż ↓, s. 133, 134.
  22. ↑ Podróż ↓, s. 134.
  23. ↑ Podróż ↓, s. 136.
  24. ↑ Podróż ↓, s. 155-158.
  25. ↑ Podróż ↓, s. 136-191.
  26. ↑ Podróż ↓, s. 192.
  27. ↑ Podróż ↓, s. 193-198.
  28. ↑ Podróż ↓, s. 198.
  29. ↑ Podróż ↓, s. 198-204.
  30. ↑ Podróż ↓, s. 204-205.
  31. ↑ Podróż ↓, s. 206.
  32. ↑ Podróż ↓, s. 207-211.
  33. ↑ Podróż ↓, s. 212.
  34. ↑ Podróż ↓, s. 212-213.
  35. ↑ Podróż ↓, s. 213.
  36. ↑ Najjaśniejszy Pan w Galicyi. „Gazeta Lwowska”. Nr 217, s. 1, 20 września 1880. 
  37. ↑ Podróż ↓, s. 4, 206, 214-216.
  38. ↑ Podróż ↓, s. 216.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Juliusz Kossak - Cesarz na balu w ratuszu miasta Lwowa 1881.jpg
Cesarz Franciszek Józef na balu w ratuszu miasta Lwowa
Pożegnanie cesarza w Łupkowie 1880 (Wojciech Kossak).jpg
Pożegnanie cesarza w Łupkowie we wrześniu 1880. Obraz Juliusza Kossaka.
Juliusz Kossak - Wjazd cesarza Franciszka Józefa do Krakowa.jpg
Wjazd cesarza Franciszka Józefa do Krakowa