Podstawa słowotwórcza

Podstawa słowotwórcza, baza słowotwórcza[1] – wyraz podstawowy, którego temat staje się podstawą dla utworzenia nowego wyrazu (derywatu, czyli wyrazu pochodnego)[2][3]. Przykładowo: kłamać (wyraz podstawowy) ⇒ kłamca (wyraz pochodny)[4], wydrukować (wyraz podstawowy) ⇒ dodrukować (wyraz pochodny)[1]. Formant słowotwórczy dodany do podstawy modyfikuje znaczenie podstawy w sposób regularny lub radykalnie je zmienia[5].

Termin ten bywa różnie definiowany przez autorów. W innym rozumieniu, właściwym dla praktyki szkolnej[3], podstawa słowotwórcza to część wspólna wyrazu podstawowego i pochodnego[6], czyli ta część wyrazu motywującego, która weszła do wyrazu motywowanego[7][8][9]. Przykładowo: suszyć ⇒ susz-arnia[10]. Podstawę słowotwórczą uzyskuje się poprzez odcięcie końcówki fleksyjnej w wyrazie podstawowym[11][12]. W tym znaczeniu stosuje się również terminy „temat słowotwórczy”[4][10] i „pień”[3].

Przypisy

  1. ↑ a b Witamy W Poradni Językowej, www.poradniajezykowa.pl [dostęp 2019-11-09].
  2. ↑ podstawa słowotwórcza, [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2019-06-12].
  3. ↑ a b c Andrzej Dyszak, Wstęp do słowotwórstwa w ramach gramatyki opisowej języka polskiego na studiach polonistycznych, [w:] Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy [online], „Studia Filologiczne. Filologia Polska”, 40 (17), 1996, s. 219–220.
  4. ↑ a b Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. II, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 443, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 (pol.).
  5. ↑ Komitet Badań Naukowych, kbn.icm.edu.pl [dostęp 2019-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2003-11-24].
  6. ↑ Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 411, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  7. ↑ Izabela Różycka, Podstawa słowotwórcza i temat słowotwórczy, [w:] Poradnia językowa [online], Uniwersytet Łódzki, 10 lutego 2016 [dostęp 2019-06-12].
  8. ↑ Věra Chudomelová, Karina Matějů, Maturitní otázky – Český jazyk, Fragment, Albatros Media a.s., 2011, s. 35, ISBN 978-80-253-1547-7 (cz.).
  9. ↑ Zdenka Rusínová, SLOVOTVORNÝ ZÁKLAD, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).
  10. ↑ a b Joanna Dobkowska, W pigułce. Nauka o języku. Repetytorium. Liceum i technikum, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2019, s. 30, ISBN 978-83-02-18249-5, OCLC 1107607313.
  11. ↑ Gramatyka języka polskiego, grzegorj.cba.pl [dostęp 2019-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-07].
  12. ↑ Poradnia Językowa, pwsz.chelm.pl [dostęp 2019-11-09].