Podwójne uderzenie

Diagram 1

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Dwa podwójne uderzenia (poglądowo)

Diagram 2

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Ucieczka z podwójnego uderzenia

Podwójne uderzenie, podwójny atak, potocznie widełki – posunięcie, w którym jedna bierka atakuje jednocześnie dwie bierki przeciwnika, z nadzieją osiągnięcia przewagi materialnej, ponieważ przeciwnik może zapobiec tylko jednej z dwóch gróźb.

Najczęściej do widełek używa się skoczka. Stawia się go na pole, z którego atakuje dwie bierki. Na diagramie 1 biały skoczek jednocześnie atakuje czarnego króla i czarną wieżę. Podwójne uderzenie przeciw królowi jest szczególnie skuteczne, gdyż zasady gry wymuszają obronę króla przed szachem. W tej sytuacji czarne nie mogą bronić wieży, nie mogą wykonać innego ruchu komplikującego pozycję i muszą wykonać ruch królem, po którym białe mogą zbić wieżę.

Pion też może wykonać podwójne uderzenie, grożąc jednocześnie figurom przeciwnika znajdującym się po jego lewej i prawej stronie. Na diagramie 1 czarny pion grozi biciem obu białym wieżom (czarne piony poruszają się w dół szachownicy).

Hetman również często atakuje jednocześnie dwie bierki, lecz taki ruch jest skuteczny tylko w przypadku, gdy obie bierki nie są bronione. Ponieważ hetman jest figurą cenniejszą od atakowanych bierek, zazwyczaj opłacalne jest bicie hetmanem tylko niebronionych bierek.

Ucieczka z podwójnego uderzenia

Podwójne uderzenie nie będzie skuteczne, gdy za pomocą jednej z zaatakowanych bierek przeciwnik może stworzyć większą groźbę niż strata (lub niekorzystna wymiana) zaatakowanej bierki. W szczególności łatwo odeprzeć taki atak, gdy jedna z bierek może bezpiecznie szachować – na diagramie 1 takiego szacha może dać wieża z kolumny h.

Diagram 2 również ilustruje tego typu sytuację. Białe, będąc na posunięciu, mogą zaatakować jednocześnie dwie wieże ruchem skoczka na c6. Skoczek jednak odsłoni kolumnę e i czarna wieża będzie mogła bezpiecznie zaszachować białego króla z pola e1. Po wymuszonym ruchu króla spod ataku odejdzie druga wieża, wspierając jednocześnie tę pierwszą:

1. Sc6 We1+

2. Kh2 Wde8

Zobacz też

• związanie
• szpila

Bibliografia

• Władysław Litmanowicz, Jerzy Giżycki, Szachy od A do Z, tom II, Warszawa 1987, s. 922 i 923