Podwzgórze
.svg) | Ten artykuł od 2008-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| hypothalamus | |
 lokalizacja podwzgórza w mózgowiu | |
| Narządy | |
|---|---|
Podwzgórze (łac. hypothalamus, z gr. ὑπó „pod”, θάλαμος „izba, sypialnia”) – jest to niewielka struktura mózgu kręgowców[1] (u człowieka jest ona wielkości ostatniego członu małego palca dłoni) zlokalizowana w brzusznej części międzymózgowia.
Jest to ośrodek pełniący szczególną rolę w regulacji procesów fizjologicznych składających się na homeostazę organizmu, będąc końcowym elementem drogi efektorowego układu endokrynomotorycznego.
Neurony podwzgórza wydzielają neurohormony, regulujące pracę gruczołów hormonalnych przysadki mózgowej, które to wywierają bezpośredni wpływ na funkcje komórek ciała. W ten sposób podwzgórze stanowi połączenie między ośrodkowym układem nerwowym (OUN), z którego do podwzgórza docierają sygnały informujące o bodźcach z układem wewnątrzwydzielniczym, którego prace podwzgórze reguluje[2].
Regulacji podwzgórza podlegają następujące funkcje organizmu:
- głód
- pragnienie
- metabolizm
- rytm dobowy
- sen
- temperaturę ciała
- funkcje rozrodcze i zachowania rodzicielskie
- zachowania międzyosobnicze
Anatomia
Podwzgórze znajduje się między skrzyżowaniem nerwów wzrokowych z przodu, a ciałami suteczkowatymi z tyłu oraz między wzgórzem od strony grzbietowej a przysadką mózgu położoną brzusznie.
Podwzgórze obejmuje ściany boczne i brzuszną III komory mózgu.
Neurony budujące podwzgórze tworzą anatomiczne i funkcjonalne skupiska nazywane jądrami:
W przedniej części podwzgórza znajdują się jądra:
- płciowodwupostaciowe
- nadwzrokowe
- przykomorowe
- nadskrzyżowaniowe
W części środkowej (guzowej) znajdują się jądra:
- brzuszno-przyśrodkowe
- grzbietowo-przyśrodkowe
- guzowo-suteczkowe
- łukowate
W części bocznej znajduje się jądro:
- boczne
W części tylnej (sutkowatej) znajdują się jądra:
- suteczkowe przyśrodkowe
- suteczkowe boczne
- przedsuteczkowe
- tylne
Neurotransmitery podwzgórza
Neurony podwzgórza syntetyzują około 20 ważnych związków o właściwościach hormonów lub neuroprzekaźników.
Neuroprzekaźniki:
Neuropeptydy:
oraz tlenek azotu.
Hormony podwzgórza
Hormony biorące udział w regulacji wydzielania przedniego płata przysadki:
- kortykoliberyna
- tyreoliberyna
- gonadoliberyna
- somatoliberyna
- somatostatyna
- prolaktoliberyna
- prolaktostatyna
Hormony biorące udział w regulacji wydzielania pośredniego płata przysadki:
- melanoliberyna
- melanostatyna
Wydzielane hormony magazynowane w tylnym płacie przysadki:
Funkcja
Podwzgórze zawiera ważne ośrodki kierujące czynnością autonomicznego układu nerwowego, gospodarką wodną organizmu (regulacją ilości wody i odczuwaniem pragnienia), termoregulacją, czynnością gruczołów wewnątrzwydzielniczych, pobieraniem pokarmu (głód i sytość), przemianą tłuszczów, przemianą węglowodanów (cukrów), snem i czuwaniem, czynnościami seksualnymi (cyklami układu rozrodczego, popędem seksualnym) oraz reakcjami emocjonalnymi. Czynność podwzgórza pozostaje w ścisłym związku z przysadką mózgową.
Podwzgórze jest także ośrodkiem preferencji seksualnych. Pełni odmienne funkcje u mężczyzn i u kobiet. U mężczyzn reguluje przepływ hormonów w taki sposób, żeby znajdowały się na stałym poziomie. U kobiet podwzgórze reaguje na wysoki poziom hormonu hamując jego wydzielanie, a gdy jest on niski – znów pobudzając[3].
Podwzgórze stanowi wierzchołek trójkąta łączący bezpośrednio biochemiczny kanał łączności z kanałami nerwowymi. Tą drogą wszelkiego rodzaju procesy psychiczne mogą wpływać na zmianę funkcji biochemicznych organizmu żywego. Szczególną pozycję w łączności mózgu z narządami wewnętrznymi zajmują aminy katecholowe: adrenalina i noradrenalina.
Na podstawie doświadczeń na szczurach stwierdzono, że w podwzgórzu zlokalizowany jest ośrodek przyjemności. Przez podwzgórze do kory nerwowej przepływają bodźce czuciowe, dlatego podwzgórze nazywane jest podkorowym ośrodkiem czucia.
Zobacz też
- podwzgórzyca
Przypisy
- ↑ Olgierd Narkiewicz, Janusz Moryś: Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 301–306. ISBN 83-200-2812-4.
- ↑ Jolanta Sotowska-Brochowcka, Fizjologia Zwierząt – zagadnienia wybrane, wyd. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2001, s. 45, ISBN 83-235-0193-9.
- ↑ Anne Moir, David Jessel, Płeć mózgu.
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
| przodomózgowie |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| śródmózgowie |
| ||||
| tyłomózgowie |
|
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.Star of life, blue version. Represents the Rod of Asclepius, with a snake around it, on a 6-branch star shaped as the cross of 3 thick 3:1 rectangles.
Design:
The logo is basically unicolor, most often a slate or medium blue, but this design uses a slightly lighter shade of blue for the outer outline of the cross, and the outlines of the rod and of the snake. The background is transparent (but the star includes a small inner plain white outline). This makes this image usable and visible on any background, including blue. The light shade of color for the outlines makes the form more visible at smaller resolutions, so that the image can easily be used as an icon.
This SVG file was manually created to specify alignments, to use only integers at the core 192x192 size, to get smooth curves on connection points (without any angle), to make a perfect logo centered in a exact square, to use a more precise geometry for the star and to use slate blue color with slightly lighter outlines on the cross, the rod and snake.
Finally, the SVG file is clean and contains no unnecessary XML elements or attributes, CSS styles or transforms that are usually added silently by common SVG editors (like Sodipodi or Inkscape) and that just pollute the final document, so it just needs the core SVG elements for the rendering. This is why its file size is so small.