Podział administracyjny Wrocławia

Podział administracyjny Wrocławia – podział administracyjny miasta Wrocławia na przestrzeni lat.

Okolice Wrocławia w 1900

Podział administracyjny do 1945

Do 1945 roku Wrocław podzielony był dwustopniowo: na Stadteile (części miasta) odpowiadające dawnym przedmieściom, zaś te dzieliły się na Viertel (dzielnice), czasem administracyjnie łączone ze sobą, wywodzące się z pierwotnego podziału średniowiecznego miasta na cztery części, czyli Viertel (stan na lata 1904–1911)[a]

Stare Miasto (Altstadt)

  • Schloßviertel (Dzielnica Zamkowa)
  • Taschenviertel (Dzielnica Sakwowa)
  • Neumarktviertel (Dzielnica Nowego Targu)
  • Elisabethviertel (Dzielnica św. Elżbiety)

Przedmieście Odrzańskie (Oder-Stadtteil)

Przedmieście Piaskowe (Sand-Stadtteil)

  • Domviertel (Dzielnica Katedralna; Ostrów Tumski)
  • Hochschulviertel (Dzielnica Akademicka); Neu-Scheitnig (Nowe Szczytniki)
  • Sternviertel (Dzielnica Gwieździsta)
  • Michaelisviertel (Dzielnica św. Michała)
  • Scheitnig (Szczytniki)
  • Leerbeutel (Zalesie)

Przedmieście Oławskie (Ohlauer Stadteil)

  • Mauritiusviertel (Dzielnica św. Maurycego)
  • Ohleviertel (Dzielnica Oławska)
  • Morgenau (Rakowiec)
  • Parschner Viertel (Parczów)

Przedmieście Strzelińskie (Strehlener Stadteil)

Przedmieście Świdnickie (Schweidnitzer Stadtteil)

  • Tauentzienviertel (Dzielnica Tauentziena)
  • Siebenhufen (Siedem Łanów)
  • Gabitz (Gajowice)
  • Neudorf (Nowa Wieś)
  • Kleinburg (Borek)
  • Kaiser-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Cesarza Wilhelma)

Przedmieście Mikołajskie (Nikolai-Stadteil)

  • Friedrich-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Fryderyka Wilhelma)
  • Märkisches Viertel (Dzielnica Markijska)
  • Tschepine (Szczepin)
  • Pöpelwitz (Popowice)
  • Zankholz (Sporny Las)

Podział administracyjny 1945-1952

Podział Wrocławia na obwody w latach 1946–1951

Przejęcie władzy w mieście przez polską administrację w roku 1945 spowodowało także zmiany w podziale administracyjnym Wrocławia. Dotychczasowy podział stosowany przez Niemców przestał obowiązywać, w jego miejsce zarząd miasta wprowadził podział na 12 nowych jednostek – obwodów, ale już w roku 1946 ich liczba zmniejszyła się do ośmiu. Instytucją zarządzającą każdym z ośmiu obwodów był Miejski Urząd Obwodowy – jednostka pomocnicza Zarządu Miasta. W roku 1951 cztery obwody zwiększyły swoją powierzchnię o przyłączone do miasta osiedla. Podział Wrocławia na osiem obwodów przestał obowiązywać w roku 1952, kiedy to zastąpiono je pięcioma dzielnicami, których granice częściowo pokrywały się z granicami dawnych obwodów. Poszczególne obwody obejmowały następujące osiedla:

  • Obwód I – Stare Miasto, Przedmieście Oławskie, Księże Małe, Księże Wielkie i południowo-wschodnie osiedla, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Hercena 12
  • Obwód II – obszar ograniczony korytem Odry, Starej Odry i Kanału Miejskiego, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Stalina 62 (dzisiejsza Jedności Narodowej)
  • Obwód III – południowe osiedla Wrocławia, w roku 1951 dołączono Brochów, Bieńkowice, Jagodno, Klecinę, Lamowice Stare, Ołtaszyn i Wojszyce, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Kościuszki 31
  • Obwód IV – południowo-zachodnie osiedla miasta, obszar późniejszej dzielnicy Fabryczna, w roku 1951 dołączono Oporów i Muchobór Wielki, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Podwale Mikołajskie 13
  • Obwód V – obszar tzw. Wielkiej Wyspy, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Partyzantów 68
  • Obwód VI – północne osiedla Wrocławia, w roku 1951 dołączono Sołtysowice, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Kasprowicza 46
  • Obwód VII – Psie Pole i wschodnie osiedla miasta, w roku 1951 dołączono Zakrzów, Zgorzelisko i Wojnów, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Krzywoustego 290
  • Obwód VIII – Leśnica i zachodnie osiedla miasta, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Skoczylasa 16

Podział administracyjny 1952-1990

Po reformie administracyjnej w roku 1950 podzielono Wrocław na pięć dzielnic, z dzielnicowymi radami narodowymi jako organami jednolitej władzy państwowej.

W nawiasie podano datę przyłączenia do Wrocławia; brak takiej daty oznacza, iż osiedle jest częścią średniowiecznego jądra miasta.

Pięć dzielnic Wrocławia
Rozwój terytorialny miasta

Stare Miasto

Śródmieście

Krzyki

Psie Pole

Fabryczna

Podział administracyjny po 1990

Dzielnice

W 1991 roku Rada Miejska Wrocławia zlikwidowała byłe urzędy dzielnicowe[1] i rozpoczęła trwający cały okres lat 90. proces łączenia byłych instytucji dzielnicowych w ogólnomiejskie. Jednakże instytucje państwowe są często nadal właściwe dla obszarów byłych dzielnic, jak np. sądy rejonowe, jednostki ZUS czy urzędy skarbowe. Ich nazwy używane są też w wielu innych sytuacjach, na przykład w przypadku zapomnienia przedwojennych nazw miejscowych (w szczególności na obszarze byłej dzielnicy Śródmieście), co często doprowadza do pomyłek, jak na przykład w przypadku dzielnicy Krzyki i osiedla o tej samej nazwie.

Utworzenie dzielnic samorządowych, na wzór warszawskich lub krakowskich było dyskutowane, podobnie jak utworzenie samorządowych organizacji byłych miast: Psiego Pola i Leśnicy, jednak dyskusje nie doprowadziły do wypracowania konkretnych rozwiązań.

Osiedla

Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia[2] utworzono w zamian osiedla, które posiadają rady osiedlowe i zarządy, spełniające ograniczone funkcje samorządowe[b].

Osiedla i dzielnice Wrocławia
Osiedle administracyjne
(od 1991)		Liczba mieszkańców
w tys. 2017(2008)		Zmiana liczby
ludności 2008-2017		Liczba mieszkań (2017)[3]Dawna dzielnicaUwagi: osiedla,
jednostki przestrzenne		Nazwa niemiecka
(do 1945)
Gajowice24,8 (27,6)Decrease2.svg 10,4%13 789FabrycznaGabitz
Gądów-Popowice Południowe25,8 (26,4)Decrease2.svg 2,3%12 830Fabryczna
  • Klein-Gandau
  • Pöpelwitz
Grabiszyn-Grabiszynek13,8 (13,1)Increase2.svg 5,3%8 217Fabryczna
  • Gräbschen
  • Leedeborn
Jerzmanowo-Jarnołtów-Strachowice-Osiniec2,1 (1,8)Increase2.svg 16,7%666Fabryczna
  • Hermannsdorf
  • Arnoldsmühle
  • Schöngarten
Kuźniki5,9 (6,2)Decrease2.svg 4,8%2 357FabrycznaSchmiedefeld
Leśnica28,1 (21,4)Increase2.svg 31,3%12 806Fabryczna
  • Deutsch-Lissa
  • Stabelwitz
  • Goldschmieden
  • Marschwitz
  • Rathen
  • Muckerau
  • Heidau
  • Saara
  • Altenhain
Maślice10,1 (6,4)Increase2.svg 57,8%5 125FabrycznaMasselwitz
Muchobór Mały8,4 (8,8)Decrease2.svg 4,5%3 455FabrycznaKlein-Mochbern
Muchobór Wielki12,2 (7,8)Increase2.svg 56,4%7 093FabrycznaGroß-Mochbern
Nowy Dwór16,4 (18,2)Decrease2.svg 9,9%6 902FabrycznaMariahöfchen
Oporów7,0 (6,4)Increase2.svg 9,4%3 317FabrycznaOpperau
Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne33,5 (36,3)Decrease2.svg 7,7%16 143Fabryczna
  • Pilsnitz
  • Cosel
  • Pöpelwitz
Pracze Odrzańskie5,0 (3,2)Increase2.svg 56,2%2 688Fabryczna
  • Herrnprotsch
  • Johannisber
  • Neusand
Żerniki3,9 (3,4)Increase2.svg 14,7%1 495FabrycznaNeukirch
Bieńkowice0,5 (0,5)0,0%179KrzykiBenkwitz
Borek13,0 (13,9)Decrease2.svg 6,5%7 582KrzykiKleinburg
Brochów7,4 (5,0)Increase2.svg 48,0%3 894KrzykiBrockau
Gaj20,3 (19,7)Increase2.svg 3,0%10 493KrzykiHerdain
Huby21,1 (23,3)Decrease2.svg 9,4%10 962KrzykiHuby, GliniankiHuben, Lehmgruben
Jagodno5,6 (2,0)Increase2.svg 180,0%4 337Krzyki
Klecina6,5 (5,2)Increase2.svg 25,0%3 836KrzykiKlettendorf
Krzyki-Partynice19,9 (13,3)Increase2.svg 49,6%12 532Krzyki
  • Krietern
  • Hartlieb
Księże5,9 (4,8)Increase2.svg 22,9%3 531Krzyki
  • Tschansch
  • Althofnass
  • Ottwitz
  • Pirscham
  • Neuhaus
Ołtaszyn6,6 (4,9)Increase2.svg 34,7%3 191KrzykiOltaschin (później: Herzogshufen)
Powstańców Śląskich28,2 (32,1)Decrease2.svg 12,1%17 252Krzykipopularnie Południe, obejmuje także Dworek
i część historycznych Gajowic		Kaiser-Wilhelm-Viertel
Przedmieście Oławskie22,3 (24,2)Decrease2.svg 7,9%14 268KrzykiOhlauer Vorstadt
Tarnogaj6,8 (4,9)Increase2.svg 38,8%6 036KrzykiDürrgoy
Wojszyce5,9 (4,1)Increase2.svg 43,9%3 160KrzykiWoischwitz (później: Hoinstein)
Karłowice-Różanka33,6 (35,3)Decrease2.svg 4,8%16 233Psie Pole
  • Carlowitz
  • Rosenthal
  • Friedewalde
  • Polinke
  • Lilenthal
Kleczków6,4 (6,7)Decrease2.svg 4,5%4 725Psie PoleKletschkau
Kowale2,3 (2,1)Increase2.svg 9,5%933Psie PoleCawallen
Lipa Piotrowska1,8 (0,5)Increase2.svg 260,0%1 662Psie PoleLeipe-Petersdorf
Osobowice-Rędzin3,0 (2,3)Increase2.svg 30,4%1 409Psie Pole
  • Oswitz
  • Ransern
Pawłowice2,2 (1,9)Increase2.svg 15,8%771Psie PolePawelwitz (później: Wendelborn)
Polanowice-Poświętne-Ligota4,5 (3,6)Increase2.svg 25,0%2 826Psie Pole
  • Sternsiedlung Rosenthal
  • Pohlanowitz
  • Lilenthal
Psie Pole-Zawidawie29,6 (25,5)Increase2.svg 16,1%14 277Psie Pole
  • Hundsfeld
  • Sakrau
  • Görlitz
  • Glockschütz
Sołtysowice3,7 (2,9)Increase2.svg 27,6%2 223Psie PoleSchottwitz
Swojczyce-Strachocin-Wojnów6,3 (4,7)Increase2.svg 34,0%4 170Psie Pole
  • Strachate (później: Drachenwald)
  • Schwoitsch (później: Güntherbrücke)
  • Drachenbrunn
  • Popel
Świniary0,7 (0,8)Decrease2.svg 12,5%259Psie Pole
Widawa1,6 (1,4)Increase2.svg 14,3%580Psie PoleWeide
Przedmieście Świdnickie14,6 (17,0)Decrease2.svg 14,1%10 372Stare MiastoSchweidnitzer Vorstadt
Stare Miasto10,3 (12,5)Decrease2.svg 17,6%6 699Stare Miastohistoryczne Stare Miasto i Nowe MiastoAltstadt, Neustadt
Szczepin20,9 (23,2)Decrease2.svg 9,9%13 365Stare Miastoniegdyś Przedmieście MikołajskieTschepine, Nikolai-Vorstadt
Biskupin-Sępolno-Dąbie-Bartoszowice22,1 (22,3)Decrease2.svg 0,9%10 043Śródmieście
  • Bartheln
  • Bischofswalde
  • Grüneiche
  • Zimpel
Nadodrze24,8 (28,0)Decrease2.svg 11,4%14 211ŚródmieścieOder-Vorstadt
Ołbin34,6 (39,2)Decrease2.svg 11,7%19 020ŚródmieścieElbing
Plac Grunwaldzki14,5 (15,3)Decrease2.svg 5,2%7 399Śródmieścieobejmuje tereny dawnej wsi RybakiFischerau
Zacisze-Zalesie-Szczytniki4,7 (4,1)Increase2.svg 14,6%1 536Śródmieście
  • Scheitnig
  • Wilhelmsruh
  • Leerbeuthel, Leerbeutel

Podział według Studium

W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia[4] użyty został zupełnie inny podział miasta, odpowiadający stosunkom urbanistycznym miasta, na zespoły dzielnicowe oraz tych zespołów na tereny planowania: zespoły urbanistyczne i obszary rozwoju.

  • Śródmiejski Zespół Dzielnicowy
  • Gądowski Zespół Dzielnicowy
  • Krzycki Zespół Dzielnicowy
  • Oławski Zespół Dzielnicowy
  • Karłowicki Zespół Dzielnicowy
  • Leśnicki Zespół Dzielnicowy
  • Zespół Dzielnicowy Psiego Pola

Aktualny podział administracyjny (od 2016)

Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 21 stycznia 2016 roku[5] zmieniono granice niektórych osiedli. Obecny podział na osiedla przedstawia się następująco[c]:


Uwagi

  1. ↑ Na podstawie mapy rozwoju terytorialnego Wrocławia.
  2. ↑ Nowy podział miasta wprowadzony został w roku 1991 uchwałą nr XVIII/100/91 Rady Miejskiej Wrocławia (dalej: RMW) z 6 lutego 1991[2] rozpoczynającą proces konsultacji społecznych w sprawie zmian oraz końcową uchwałą nr XX/110/91 z 20 marca 1991[6]. W późniejszych latach zasadniczy podział nie uległ istotnym zmianom, dokonywano tylko drobnych korekt i uściśleń uchwałami:
    • XXV/259/96 RMW z 26.04.1996
    • XXIX/332/96 RMW z 20.09.1996
    • XXXVII/521/97 RMW z 25.04.1997
    • LII/812/98 RMW z 05.04.1998
    • XXIX/925/01 RMW z 18.01.2001 (uchylona)
    • L/1773/02 RMW z 04.07.2002 (uchylona)
    • XXXI/2280/04 RMW z 09.12.2004
    • XLVII/3060/06 RMW z 16.02.2006
    • LIV/3267/06 RMW z 06.07.2006
    • XXX/1017/09 RMW z 15.01.2009
    • XXIX/643/12 RMW z 05.07.2012[7]
    • XX/419/16 RMW z 21.01.2016[5]
  3. ↑ Aktualny (w 2019 r.) wykaz ulic należących do poszczególnych osiedli zawiera załącznik do uchwały XXIX/643/12 Rady Miejskiej Wrocławia z 5 lipca 2012[7], natomiast szczegółową mapę z podziałem na osiedla – załącznik do uchwały XX/419/16 Rady Miejskiej z 21 stycznia 2016[5].

Przypisy

  1. ↑ Uchwała nr XXX/179/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 5 października 1991.
  2. ↑ a b Załącznik do uchwały nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 20 marca 1991.
  3. ↑ Małgorzata Wieliczko, Reforma wrocławskich osiedli. Fundusz osiedlowy. 100 prac prezydenta Jacka Sutryka, wroclaw.pl [dostęp 2019-09-09] (pol.).
  4. ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
  5. ↑ a b c Uchwała nr XX/419/16 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 stycznia 2016 r. zmieniająca uchwałę nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie podziału Wrocławia na osiedla (pol.). W: Dz. Urz. Woj. 2016.465 [on-line]. Wojewoda Dolnośląski, 2016-01-29. [dostęp 2019-10-16].
  6. ↑ Uchwała nr XVIII/100/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 6 lutego 1991.
  7. ↑ a b Uchwała nr XXIX/643/12 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 lipca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie podziału Wrocławia na osiedla. W: Dz. Urz. Woj. 2012.2862 [on-line]. 2012-08-10. [dostęp 2019-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-16)].

Linki zewnętrzne

Dzielnice administracyjne (1952–1990) i osiedla Wrocławia
Fabryczna
Krzyki
Psie Pole
Stare Miasto
Śródmieście

Herb Wrocławia

Media użyte na tej stronie

Decrease2.svg
Icon representing a decrease, consisting of a red-colored, down-pointing triangle.
Increase2.svg
Icon representing an increase, consisting of a green-colored, up-pointing triangle.
Ortsnamen breslau 1900.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Osiedla wroclaw.png
Autor: Piotron, Licencja: CC BY-SA 4.0
Jednostki pomocnicze (osiedla) Wrocławia na podstawie uchwały nr XX/419/16 Rady Miejskiej Wrocławia z 21 stycznia 2016 roku. Inspirowana grafiką "Poznań - jednostki pomocnicze od 2011.png" użytkownika "Poznaniak".
Wroclaw city districts.png
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Shaqspeare (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Dzielnice Wrocławia
Obwody Wrocławia 1946-1952.png
Autor: Siliesiac, Licencja: CC BY-SA 3.0
Podział Wrocławia na obwody obowiązujący w latach 1946-1952
Rozw-teryt-WROC.png
Autor: Julo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rozwój terytorialny Wrocławia, mapa poglądowa
rysunek wg planu miasta Wrocławia (PPWK 1979, ISBN 83-7000-019-3) z uwzględnieniem danych zawartych w Encyklopedii Wrocławia (Wyd. Dolnośląskie 2000, ISBN 83-7023-749-5) oraz na mapie M. Grügera (1911)