Podziemne magazyny gazu

Podziemny magazyn gazu w Háje obok wsi Milín w dystrykcie Przybram w Czechach

Podziemne magazyny gazu (PMG) – naturalne przestrzenie, o dużej pojemności magazynowej znajdujące się głównie w wyeksploatowanych złożach gazu ziemnego i ropy naftowej, kawernach solnych, nieczynnych kopalniach węgla. Do tych miejsc może być wtłaczany gaz, zajmujący w normalnych warunkach objętość miliardów metrów sześciennych. Celem podziemnych magazynów gazu jest zarówno sezonowe, jak i strategiczne przechowywanie gazu ziemnego. Przyczyniają się one do zwiększenia niezawodności systemów gazowniczych i bezpieczeństwa energetycznego regionu lub kraju.

Najczęściej PMG tworzy się w miejscach pozostałych po wyczerpanych złożach ropy naftowej i gazu ziemnego (83,5% przypadków), warstwach wodonośnych (12,6%), kawernach solnych (3,8%), opuszczonych kopalniach (0,05%) i w kawernach skalnych (tzw. KPMG, 0,02%)[1]. Magazyny tworzone w kawernach pozwalają na znacznie wyższą przepustowość zatłaczania i pobierania paliwa gazowego[2].

Magazyny na świecie

Kompleks podziemnych magazynów gazu Kanczurinsko-Musinsky w Baszkirii w Rosji
Podziemny magazyn gazu we wsi Pusztaederics na Węgrzech

Według stanu na 2010 rok na świecie istniało 630 PMG o łącznej pojemności 352 mld m³, z czego w Unii Europejskiej – 124, o łącznej pojemności 81 mld m³. W 2010 roku największą pojemność PMG w Unii Europejskiej miały:

  • Niemcy (46 o łącznej pojemności 20 mld m³)
  • Włochy (12 o łącznej pojemności 13 mld m³)
  • Francja (15 o łącznej pojemności 12 mld m³)
  • Norwegia (4 o łącznej pojemności 5 mld m³)
  • Wielka Brytania (6 o łącznej pojemności 5 mld m³, od 2020 poza UE)
  • Austria (7 o łącznej pojemności 4 mld m³)
  • Węgry (6 o łącznej pojemności 4 mld m³)[3].

Ukraina posiada 13 magazynów o łącznej pojemności prawie 35 mld m³[3].

Magazyny w Polsce

W Polsce pierwsze próby magazynowania gazu w wyeksploatowanym złożu gazu ziemnego i pory naftowej Roztoki-Sądkowa rozpoczęły się w 1954 roku w Karpatach (w okolicach Jasła)[4]. Był to pierwszy podziemny magazyn gazu w Europie[3], posiadał pojemność 35,50 mln m³ i funkcjonował do 1980 roku[4].

Wszystkie polskie magazyny gazu należą do Gas Storage Poland, spółki PGNiG odpowiedzialnej za ich ekploatację i rozbudowę.

W Polsce istnieje 7 podziemnych magazynów gazu wysokometanowego (w porządku chronologicznym):

  • PMG Brzeźnica (w wyeksploatowanym złożu gazu wysokometanowego) – o pojemności 100 mln m³[2]. Funkcjonuje od czerwca 1979 roku[4].
  • PMG Swarzów (w wyeksploatowanym złożu gazu wysokometanowego) – o pojemności 90 mln m³[2], od lipca 1979 roku[4],
  • PMG Strachocina (w wyeksploatowanym złożu gazu wysokometanowego) – o pojemności 360 mln m³[2], od maja 1982[4],
  • PMG Husów (w wyeksploatowanym złożu gazu wysokometanowego) – o pojemności 500 mln m³[2], od października 1987[4],
  • PMG Wierzchowice (w wyeksploatowanym złożu gazu zaazotowanego) – o pojemności 1 300 mln m³[2], od maja 1995[4],
  • KPMG Mogilno (w kawernach solnych) – o pojemności 580,92 mln m³[2], pierwsze 2 komory oddane do eksploatacji w 1997[4],
  • KPMG Kosakowo (w kawernach solnych) – o aktualnej pojemności 299,7 mln m³[2][5], od 2013[4].

Dodatkowo istnieją dwa magazyny gazu zaazotowanego, zarządzane przez PGNiG S.A. PMG Daszewo o pojemności 30 mln m³ i PMG Bonikowo o pojemności 200 mln m³[6].

W 2022 Gas Storage Poland posiadała łącznie 3 230,62 mln m³ pojemności czynnych instalacji magazynowych[2]. Dodatkowo od 2017 PGNiG posiada umowę z ukraińskim operatorem gazowym, Ukrtransgaz, która pozwala mu zatłaczać gaz do składowania w dziesięciokrotnie większych magazynach ukraińskich[7].

W 2022 stosunek mocy magazynowych w Polsce do zapotrzebowania wynosił około 1 do 6,4 (pojemność 36,41 TWh wobec rocznego zużycia 232,45 TWh)[8]. Dla porównania w Niemczech wynosi on 1 do 3,7 (245,45 wobec 905,30 TWh zużycia), a na Ukrainie możliwości magazynowe przewyższają zużycie krajowe (325,61 wobec 261,05 TWh)[8]. Średnie zużycie dzienne gazu w Polsce waha się w zależności od sezonu od 15 do 70 mln m³[1], co oznacza, że łączna pojemność PMG w Polsce wystarcza na 40–180 dni. Roczne zużycie gazu w Polsce w roku 2017 szacowane było na 16 mld m³[9], a w 2020 na poziomie 20 mld m³[10].

Rozbudowa

W Polsce powstają zarówno nowe jak i rozszerzane są istniejące magazyny:

  • rozbudowy:
    • KPMG Mogilno (docelowo 800 mln m³[5])
    • PMG Wierzchowice (docelowo 2100 mln m³[2])
  • nowe magazyny:
    • PMG Nowa Ruda – projektowany magazyn w wyrobiskach górniczych dawnych kopalni węgla kamiennego[11]
    • PMG Moszczenica – planowany magazyn zlokalizowany w podziemnych wyrobiskach kopalni soli kamiennej, o pojemności 10 mln m³[11].
    • PMG Damasławek – budowany magazyn zlokalizowany w podziemnych złożach soli o spodziewanej pojemności 1000 mln m³ w 2035 r[12].

Przypisy

  1. ↑ a b Podziemne magazyny gazu. 2010-10-25. [dostęp 2013-03-16].
  2. ↑ a b c d e f g h i j Podziemne magazyny gazu. PGNiG. [dostęp 2022-11-25].
  3. ↑ a b c Maciej Kaliski, Piotr Janusz, Adam Szurlej. Podziemne magazyny gazu jako element krajowego systemu gazowego. „Nafta-Gaz”. 5, s. 325–332, 2010. [dostęp 2013-03-16]. 
  4. ↑ a b c d e f g h i Historia magazynowania gazu w Polsce. Gas Storage Poland, 2017-04-27. [dostęp 2022-11-25].
  5. ↑ a b Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe na lata 2020–2029. Gaz-System SA, 2019. [dostęp 2021-01-20].
  6. ↑ PGNiG Raport zintegrowany – działalność w 2019. PGNiG SA. [dostęp 2021-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-26)].
  7. ↑ PGNiG ma dostęp do ukraińskich magazynów gazu. PGNiG, 2017-10-30. [dostęp 2022-11-25].
  8. ↑ a b Gas Infrastructure Europe - AGSI+. [dostęp 2022-10-03]. (ang.).
  9. ↑ Magazyny gazu należące do PGNiG są już prawie pełne przed zbliżającą się zimą. Businessinsider, 2017-09-30. [dostęp 2022-11-25].
  10. ↑ Damian Słomski: Kryzys na rynku gazu. Ceny dramatycznie rosną, a zapasy się kurczą. www.money.pl, 2021-10-14. [dostęp 2022-11-25].
  11. ↑ a b PMG – Podziemne Magazyny Gazu. [dostęp 2013-03-16].
  12. ↑ Podziemny magazyn gazu Damasławek. Gaz-System SA, 2018. [dostęp 2021-01-20].

Bibliografia

  • Zarys stanu i perspektyw energetyki polskiej. Studium AGH 2012. Kazimierz Jeleń, Marek Cały (red.). Kraków: Wydawnictwo AGH, 2012.

Media użyte na tej stronie

Pusztaederics underground gas storage 2012 2.jpg
Autor: VargaA, Licencja: CC BY-SA 3.0
E.ON underground gas storage station in Pusztaederics (Zala County, Hungary)
Podzemni zasobnik plynu Haje (5).JPG
Autor: Chmee2, Licencja: CC BY 3.0
Underground natural gas storage Háje near Milín village in Příbram District, Czech Republic
Kanchurinsko-Musinsky underground gas storage complex in Bashkortostan, Russia.jpg
(c) Bashkortostan.ru, CC BY 4.0
Канчуринско-Мусинское подземное газохранилище - д. Канчура, Куюргазинский район, Республика Башкортостан