Poemat Boga-Człowieka

Ten artykuł od 2022-07 może zawierać twórczość własną lub niezweryfikowane informacje. Pomóż Wikipedii poprawić artykuł na podstawie weryfikowalnych źródeł. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Poemat Boga-Człowieka

Il Poema dell’Uomo-Dio

Maria Valtorta (1897-1961)
Autor	Maria Valtorta
Tematyka	życie Jezusa Chrystusa
Typ utworu	zbiór orędzi
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Włochy
Język	włoski
Data wydania	1956 (pierwsze wydanie)
Pierwsze wydanie polskie
Przekład	Anna Mintowt Czyż, Ewa Bromboszcz, Ks. Michał Kaszowski

Poemat Boga-Człowieka (wł. Il Poema dell’Uomo-Dio) – wielowątkowa seria opowieści na temat życia Jezusa Chrystusa, autorstwa Marii Valtorty. Dzieło liczy siedem ksiąg w szesnastu tomach o objętości około czterech tysięcy stron. W nowszych wydaniach nosi również alternatywny tytuł: Ewangelia, jaka została mi objawiona (wł. L’Evangelo come mi è stato rivelato). Książka została opublikowana w języku włoskim w 1956. Oparta jest na ponad 15 tysiącach stron odręcznych zapisków Marii Valtorty z lat 1943–1947. W tym okresie miała doświadczyć wizji, w których objawiał się jej Jezus Chrystus i Maryja.

Tematyka

Poemat Boga-Człowieka jest szczegółowym zapisem historii życia i działalności Jezusa, podyktowanym – według autorki – przez niego samego, w celu uzupełnienia luk w Ewangeliach. Dzieło jest zbliżone tematyką do pism Nowego Testamentu. Zawiera wiele treści zgodnych z Objawieniem chrześcijańskim oraz informacji dotyczących religii żydowskiej, początków Kościoła, kultury i topografii starożytnej Palestyny. Ponadto obfituje w nieobecne w tekstach kanonicznych wypowiedzi i zdarzenia z życia Chrystusa, Maryi oraz innych biblijnych postaci. Opisy często przeplatają się z wypowiedziami Jezusa lub Maryi, którzy dają swój komentarz do wizji mistyczki – aby wyjaśnić wątpliwości, zachęcić do zwrócenia uwagi na niektóre szczegóły albo pouczyć o prowadzeniu życia duchowego. Wszystkie informacje opisane są chronologicznie, w następującym układzie:

W Poemacie Boga-Człowieka podane jest proroctwo, że drugie przyjście Jezusa Chrystusa nastąpi wtedy, gdy „cały Izrael znajdzie się pod płaszczem Kościoła Chrystusowego”^[1]. W części drugiej księgi trzeciej Chrystus zapowiada także ogłoszenie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny (Pius IX ogłosił ten dogmat wiary w 1854 roku)^[2].

Poemat Boga Człowieka a Stary Testament

W dziele Marii Valtorty, Jezus w swych wypowiedziach aż 1635^[3] razy nawiązuje do Starego Testamentu. Mistyczka zanotowała wiele takich odniesień Chrystusa, niezapisanych w Nowym Testamencie, gdzie takich cytatów jest znacznie mniej, to znaczy 350^[4][5]. Jezus nawiązuje również do ksiąg deuterokanonicznych, co do których Nowy Testament rzuca jedynie aluzje (np.: 1Kor 10:20 nawiązuje do Ba 4:7), lecz nie cytuje ich bezpośrednio. Zgodnie z indeksem, jaki opublikowało wydawnictwo Vox Domini w internetowej wersji Poematu^[6] brakuje jedynie odniesień do Księgi Lamentacji (zwanej też Lamentacjami Jeremiasza albo Trenami Jeremiasza), a także do 4 ksiąg proroków mniejszych: Księgi Joela, Amosa, Abdiasza i Nahuma. Często wspomina się na przykład Judę Machabeusza^{[7][8][9][10]}, nie brakuje także odniesień do Mądrości Syracha^{[11][12][13][14]} (zwanej też Eklezjastykiem lub Mądrością Syracydesa) czy też do Księgi Mądrości^[15][16][17].

Opinia Kościoła

Poemat Boga-Człowieka otrzymał przychylne opinie wielu biskupów katolickich^[18], do dzieła Marii Valtorty odwoływali się także przedstawiciele chińskiego Kościoła, którzy wyrażali nadzieję na postęp prac w tłumaczeniu dzieła na język chiński. Ich zdaniem Poemat może „pomóc ludowi Bożemu docenić przesłanie Ewangelii”^[19]. Pozytywnie o dziele wypowiedział się również papież Pius XII, który 26 lutego 1948 roku, w czasie audiencji specjalnej udzielonej teologom z Zakonu Serwitów Najświętszej Maryi Panny, którzy byli opiekunami Marii Valtorty, powiedział: „Opublikujcie to dzieło takie, jakie jest. Nie ma potrzeby wydawać opinii o jego pochodzeniu. Kto przeczyta, ten zrozumie”^[20]. Słowa te zostały uznane przez wydawców dzieł Marii Valtorty za swoiste imprimatur. Tak też uznał kardynał Edouard Gagnon, który 31 października 1987 wydał oświadczenie: „Sąd wydany przez Ojca Świętego w roku 1948 stanowił oficjalne imprimatur nadane w obecności świadków”^[21]. Także inny papież, Paweł VI, zgodnie z relacją prałata Pea qua Ia Macci – jego prywatnego sekretarza – przeczytał jedną z ksiąg Poematu Boga-Człowieka i oznajmił że bardzo to dzieło ceni. Polecił nawet przesłać komplet Poematu do biblioteki seminarium diecezjalnego^[21].

Włoski teolog ojciec Gabriel M. Roschini OSM, profesor mariologii, autor ponad 900 tytułów z tej dziedziny, uważał Poemat Boga-Człowieka za najważniejsze dzieło dla mariologii, dające najbardziej żywy i całościowy obraz Maryi. „Kto chce poznać Najświętszą Dziewicę (Dziewicę, która jest w doskonałej harmonii z Magisterium Kościoła, zwłaszcza z Soborem Watykańskim II, z Pismem Świętym i Tradycją Kościoła), musi zagłębić się w mariologii valtortańskiej!” – pisał^[22]. Arcybiskup Alfonso Carinci, Sekretarz Kongregacji ds. Liturgii w 1946 r. uznał dzieło za w pełni zgodne z treścią Ewangelii, przyczyniający się do „lepszego zrozumienia jej znaczenia”^[21]. Także ojciec Augustin Bea, późniejszy kardynał, jezuita, rektor Papieskiego Instytutu Biblijnego i doradca Świętego Oficjum w 1952 roku uznał, że po przeczytaniu w maszynopisie wielu książek napisanych przez Marię Valtortę, nie znalazł błędów dotyczących egzegezy^[23].

Błogosławiony Kościoła katolickiego Gabriel Maria Allegra OFM, tłumacz Biblii na język chiński w roku 1970 wypowiedział się w sposób przychylny dziełu, uznając jej przekonywający i charyzmatyczny charakter jako „palec Boży”^[21]. „To, co zadziwia mnie najbardziej to fakt, że Valtorta nigdzie nie popełniła błędów teologicznych. Przeciwnie – oddaje ujawnione tajemnice w sposób łatwy w odbiorze dla czytelnika, przedstawiając je w przystępnym i nowoczesnym języku^[24].” Prałat Ugo Lattanzi, Dziekan Wydziału Teologii Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego i doradca Świętego Oficjum w 1951 oznajmił, że żaden pisarz nie mógłby zapisać takiej obfitości materiału, gdyby nie był pod wpływem siły nadprzyrodzonej. J. E. George H. Pearce, arcybiskup Suvy, w 1987 uznał, że jest dla niego „rzeczą niemożliwą, aby ten, kto czyta to ogromne dzieło z otwartym umysłem, nie przekonał się, że autorem jest Duch Święty”. Ks. André Richard, doktor teologii i założyciel katolickiego pisma „L’Homme Nouveau”, stwierdził: „Po dwudziestu latach badań i studiów nie znalazłem w dziele Valtorty nic, co byłoby sprzeczne z wiarą, z Ewangelią oraz z nauczaniem Kościoła”^[25].

Również św. Ojciec Pio był zwolennikiem Poematu. Zgodnie z relacją duchowej córki Ojca Pio, Rosi Giordani, zakonnik nakazał jej czytanie dzieła Marii Valtorty^[26] Natomiast dla Matki Teresy z Kalkuty Poemat był najważniejszą, po Piśmie Świętym i Brewiarzu, lekturą duchową^[27].

Nie brakuje jednak i głosów negatywnych. W 1992 sekretarz Konferencji Episkopatu Włoch Dionigi Tettamanzi zażądał oficjalnie od wydawcy włoskiego, aby na pierwszej stronie dzieła określono wyraźnie, iż „wizje i dyktanda, jakie są zapisane, nie mogą być uznane za mające pochodzenie nadprzyrodzone, lecz powinny być uważane za formę literacką, jaką autorka posłużyła się dla opowiedzenia po swojemu o życiu Jezusa”^[28]. W 1985 roku kardynał Joseph Ratzinger, prefekt Kongregacji Doktryny Wiary, napisał w liście do kardynała Giuseppe Siri, arcybiskupa Genui: „Potwierdzam słuszność potępienia dzieła Marii Valtorty i uważam za niepożądane jego rozpowszechnianie dla uniknięcia szkód, jakie dzieło to mogłoby wywołać u prostych ludzi.”^[28] Obrońcy dzieła podkreślają jednak, że kardynał Joseph Ratzinger nie analizował osobiście pism Marii Valtorty^[29], ale podtrzymał werdykt kardynała Alfredo Ottavianiego, zdecydowanego przeciwnika dzieł Marii Valtorty i innych objawień prywatnych (przyczynił się do umieszczenia na Indeks Ksiąg Zakazanych nie tylko Poematu Boga-Człowieka^[30], ale także Dzienniczka siostry Faustyny^[31]. Zwolennicy dzieła podkreślają, że kardynał Ratzinger był „daleki od negatywnego osądu” i uznał jedynie, że „rozpowszechnianie Poematu w tamtym czasie nie było uważane za stosowne” – z powodu słabego przygotowania teologicznego wiernych, którzy mogliby „postawić wyżej objawienie prywatne nad objawienie publiczne”^[32].

Opinia ekspertów w sprawie wiarygodności dzieła

François-Paul Dreyfus, profesor teologii biblijnej we Francuskiej Szkole Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie stwierdził w roku 1986: „Zrobiło na mnie wielkie wrażenie znalezienie w dziele Marii Valtorty nazw przynajmniej 6 czy 7 miejscowości, których nie ma ani w Starym, ani w Nowym Testamencie. Te nazwy są znane ze źródeł niebiblijnych tylko kilku specjalistom. Skąd i jakim sposobem mogłaby ona znać te nazwy, jeśli nie z objawień, które – jak twierdzi – otrzymała”^[23]. Jean Aulagnier – specjalista w dziedzinie kalendarzy starożytnych, autor książki o pismach Marii Valtorty i o niej samej, zatytułowanej Maria Valtorta, qui es-tu? napisał w 1995 roku: „Mając ustaloną naukową chronologię wszystkich wydarzeń w pracy Marii Valtorty, stwierdzam, że nie można tego wytłumaczyć inaczej niż poprzez interwencję Bożą.”^[21] Dr Vittorio Tredici, geolog i mineraolog w 1952 roku podkreślał niewytłumaczalną precyzyjną wiedzę mistyczki na temat Palestyny w jej aspekcie panoramicznym, topograficznym, geologicznym i mineralogicznym. W tym samym roku profesor Nicola Pende, specjalista w dziedzinie patologii oraz endokrynologii zachwycał się dokładnością, z jaką Włoszka opisała, Pasję Jezusa: „Co wzbudziło we mnie, lekarzu, najwyższy podziw i autentyczne zaskoczenie, to mistrzostwo eksperta, z jakim Valtorta opisuje zjawisko, jakie niewielu doskonałych lekarzy potrafiłoby opisać: scenę agonii Jezusa na krzyżu. Ogromny ból skurczowy, jaki znosił Odkupiciel z powodu ran głowy, rąk i stóp, które podtrzymywały resztę ciała, co powoduje, w opisie Valtorty, skurcze całego ciała, zesztywnienie tężcowe piersi i członków, co wcale nie mąci ani umysłu, ani woli Pana, a wyraża najsilniejszy ból fizyczny, wywołany najgorszą z męczarni.”^[24] Gianfranco Nolli, biblista, dyrektor Muzeum Watykańskiego, pisał: „(...) Valtorta opisuje miejsca, zwyczaje, stroje z naprawdę dużą precyzją, którą rzadko można by spotkać nawet u kogoś, kto jest obeznany z tym wszystkim (...)”^[24]

Badania Davida J. Webstera wykazały, że w Poemacie wymienionych jest 255 różnych miejsc geograficznych położonych na terenach historycznej Palestyny, z czego 79, tj. prawie jedna trzecia, nie pojawia się w indeksie atlasu dołączonego do wydanej w 1939 r. International Standard Bible Encyclopedia (ISBE), a 62 spośród nich nie ma także w Macmillan Bible Atlas (MBA) z 1968 r. 52 to miejsca nieposiadające nawet odniesień w Biblii. Spośród tych 17 pominiętych przez atlas ISBE a wymienionych w MBA 9 zostało potwierdzonych przez zewnętrzne źródła starożytne, a od tego czasu kolejne 20 zostało potwierdzonych w wydanym w 1989 r. Harper Collins Atlas of the Bible (HCAB)^[33].

Lonnie Lee Van Zandt, profesor fizyki, zachwycał się niesamowitą dokładnością opisów nieba, licznych w Poemacie. Pisał, że układ ciał niebieskich o jakich wspominała Valtorta, jest zgodny z badaniami astronomicznymi, które przeprowadził za pomocą specjalistycznego programu komputerowego. Lee Van Zandt uznał, że Włoszka nie byłaby w stanie sama dokonać takich obserwacji i przychylił się do tezy mówiącej o nadprzyrodzoności objawień^[34].

Wiele emocji wywołały także kwestie literackie. Mitchell Pacwa SJ, znający biegle biblijne języki, stwierdził, że „najlepsze, co można powiedzieć o Poemacie Boga-Człowieka, to to, że jest to zła powieść.”^[35] „Długie wypowiedzi Jezusa i Maryi wyraźnie kontrastują z ewangelistami, którzy przedstawiają Jezusa jako pokornego, powściągliwego; Jego dyskursy są szczupłe, wyraziste. Fikcyjna historia Valtorty sprawia, że Jezus brzmi jak gaduła, zawsze gotowa ogłosić się Mesjaszem i Synem Bożym lub uczyć teologii we współczesnych kategoriach. Matka Boska mówi jak „propagandysta” współczesnej teologii maryjnej^[35].

Dla odmiany Hugo Lattanzi, profesor teologii fundamentalnej na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim zachwalał formę literacką dzieła: (...) są to naprawdę wspaniałe strony, zarówno jeśli chodzi o myśl, jak i formę; opisy sytuacji psychologicznych godne Shakespeare’a, dialogi prowadzone w sposób godny Sokratesa czy Platona, a opisy natury i środowiska godne najbardziej pomysłowego pisarza.”^[24] Maurice Raffa, dyrektor Międzynarodowego Centrum Porównań i Syntezy również podkreślał walory literackie Poematu: (...) aby napisać chociaż jeden z wielu tomów składających się na to Dzieło – potrzeba by Autora (który w dzisiejszych czasach nie istnieje), który byłby równocześnie wielkim poetą, zdolnym biblijnym uczonym, oddanym teologiem, ekspertem w dziedzinie archeologii i topografii i doświadczonym znawcą ludzkiej psychologii.”^[24] Wspomniany wcześniej Gabriel Maria Allegra OFM pisał: „Niektóre rozmowy Pana Jezusa, których zasadniczy temat jest jedynie sugerowany w Ewangeliach, jest w tym Dziele rozwinięty z niezwykłą naturalnością, z łączeniem myśli tak logicznym, tak spontanicznym, tak połączonym z czasem, miejscem i okolicznościami, jakiej nigdy nie znalazłem u najsławniejszych egzegetów...”^[24]

Kontrowersyjne fragmenty

Jezus używający śrub

Mitchell Pacwa SJ zarzucał Poematowi anachronizm uważając, że Jezus nie mógł używać w swej pracy śrub^[36][37]. Tymczasem jedną z pierwszych osób, które opisały i używały urządzeń opartych na śrubie był Archytas z Tarentu^[38] (428–347 r. p.n.e.), a także bardziej znany Archimedes^[39] (287–212 r. p.n.e.). Znany jest także skomplikowany mechanizm z Antykithiry, datowany na lata 150–100 p.n.e.

Jezus rzekomo przyznający się do ulegania pokusie

Ojciec Alain Bandelier postawił oskarżenie^[40], że Poemat Boga Człowieka zawiera herezję, odwołując się do zdania z 32 rozdziału Księgi II^[41]:

Ojciec Bandelier interpretuje ten tekst następująco: Jezus przyznaje się do tego, że jest w nim grzech – „Oto w jaki sposób, mimo dobrych intencji głosi się czystą herezję: sam Syn Boży zamieszkiwany przez zło!” – pisze^[40]. Bruno Perrinet, zdeklarowany zwolennik dzieła Marii Valtorty, broni tego fragmentu, uważając, że wątpliwości rozwiewają się po dokładnym przeanalizowaniu fragmentu i poprawieniu błędnego tłumaczenia, które powinno brzmieć: „Wszystko znajduje się dookoła nas: i dobro, i zło. Możemy przyjąć wszystko”^[42] Dodatkowo bezpośredni kontekst wskazuje, że Jezus nigdy nie stwierdził, że uległ pokusie. Tuż przed fragmentem, który cytuje ojciec Bandelier Jezus oznajmia: „Nigdy nie przystałem na grzech. A to nie dlatego, że jestem Synem Ojca, ale dlatego, iż tego chciałem, by pokazać człowiekowi, że Syn Człowieczy nie zgrzeszył, ponieważ nie chciał zgrzeszyć, oraz że człowiek jeśli nie chce grzechu, może go także nie popełnić”^[41]. Bezpośrednio zaś po tym, Judasz pyta Jezusa: „Ale jeśli nigdy nie popełniłeś grzechu, to jak możesz sądzić grzeszników?”^[41]

Używanie zwrotu „Trójca” i „Jahwe”

Marcin Szkodziński w swoim artykule „Objawienia prywatne kreują teologię ludową^[43][44]” odniósł się krytycznie do dzieła Valtorty, stwierdzając, że „To niemożliwe, aby którakolwiek postać nowotestamentalna użyła określenia Trójca. Greckie „trias” użył po raz pierwszy dopiero Teofil z Antiochii (ok. 180) i to jeszcze w innym rozumieniu niż podaje obecna teologia katolicka. Gdyby ewangeliści tak szafowali tym określeniem, jak u włoskiej „mistyczki”, nie byłoby np. konfliktu ariańskiego lub o subordynacjonizm”. Takie słowa Maria Valtorta wkłada w usta Jezusa:

Szkodziński pisze dalej: „Używają zwrotów, których nie mieli prawa znać (anachronizmy), a także, które nie miały swoich odpowiedników w języku greckim i hebrajskim. Jezus i jego otoczenie nie widzą problemu w używaniu imienia Jahwe, mimo że wszystko wskazuje na to, że nie wolno było tego czynić nikomu poza arcykapłanem, i to tylko raz w roku, w czasie święta Jom Kippur, gdy wchodził do sanktuarium Świętego Świętych w świątyni jerozolimskiej z krwią ofiarnych kozłów.”^[45]

Wzmianki o Poemacie w innych objawieniach prywatnych

W orędziach ks. prałata Ottavio Micheliniego pt. Orędzia Pana Jezusa Chrystusa do kapłanów znaleźć możemy takie słowa, które ks. Michelini zapisuje jako słowa Jezusa:

„Wśród tych kapłanów drogim mi jest X,., gdyż pragnie szczerze swej doskonałości i miłuje to cudowne dzieło, którego świat nie zna, pyszni odrzucają, pokorni kochają: jest to „Poemat Boga-Człowieka”. Jest to dzieło przeznaczone przez Opatrzność Bożą na wasze czasy. Jest to źródło wody żywej i czystej. To Ja Sam, Słowo żywe i wieczne, dałem się znowu na pokarm duszom, które miłuję. (...) Jeśli czytający „Poemat Boga – Człowieka” nie odczuje łaski Bożej, woni nadprzyrodzonej, świadczy to, że ma duszę zatłoczoną i zaciemnioną. Biskupi, kapłani, zakonnicy i zakonnice, którzy znowu powołują się na roztropność, stanie się ona dla nich przyczyną wielu nieroztropności. Otaczają się oni tą roztropnością, a nie wiedzą, że są w twierdzy szatana. Roztropność jest cnotą, a cnota nie obawia się rzeczy bożych. Do czegoście doszli? Niech ks. X. – wie, że za każdym razem, gdy odczytuje „Poemat Boga-Człowieka” sprawia Mi radość, której odmawiają Mi inni.”^[46]

W innym miejscu Chrystus miał powiedzieć:

„Podyktowałem Marii Valtorcie, duszy ofiarnej, wspaniałe dzieło. Ja jestem autorem tego dzieła. Dobrze wiesz o tym, że wielu kapłanów znajduje się opozycji do tego dzieła. To również potwierdza synu, że ten, kto nie odkrył w tym Poemacie Bożego Zbawiciela, powiewu czegoś nadzwyczajnego, ma duszę zaciemnioną i obciążoną. Ja nie mówię „czytaj”, ale kontempluj, studiuj, a przyniesie to nieskończone dobro dla duszy. Jest to dzieło na nowe czasy, które pragnęła Mądrość i Boża Opatrzność. Jest to źródło żywej i czystej wody. To jestem Ja, Słowo Żywe i odwieczne, Który dałem ponownie Samego Siebie jako pożywienie dla dusz, które kocham. Ja, Ja Sam, jestem Światłem, a Światło nie może być niczym zagmatwane i przygaszone przez ciemność. Tam gdzie Ja jestem znajdywany, ciemność jest rozproszona, ażeby zrobić miejsce dla światła.”^[46]

Jeszcze jedna wzmianka o Poemacie Boga Człowieka znajduje się w orędziu mającym miejsce 19.09.1975 r.:

„Podyktowane Marii Valtorcie, duszy ofiarnej, przedziwne dzieło, zatytułowane „Poemat Boga-Człowieka”, którego Ja jestem Autorem. Zdałeś już sobie sprawę ze wściekłych reakcji szatana. Poznałeś opory wielu kapłanów, sprzeciwiających się temu dziełu. Lecz gdyby ono było nie tylko czytane, ale studiowane i rozważane, przyniosłoby olbrzymie dobro duszom. Dzieło to jest źródłem poważnej i solidnej kultury.

Lecz nad to dzieło, które ma zapewnione wielkie powodzenie w Kościele odnowionym, przedkładają oni śmieci tylu pism i książek zarozumiałych teologów. Błogosławię cię jak zawsze. Kochaj Mnie^[47].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Cztery Ewangelie i Poemat Boga-Człowieka (zestawienie pism w przekładzie polskim i w językach oryginalnych)
• A Summa and Encyclopedia to Maria Valtorta’s Extraordinary Work (pokaźny zbiór wiadomości o Marii Valtorcie i jej dziele;
• plik pdf do pobrania)
• Pełny tekst Poematu Boga-Człowieka