Pogórze (województwo opolskie)
| wieś | |
 (c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0 Kościół | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 736[1] |
| Strefa numeracyjna | 77 |
| Kod pocztowy | 48-220[2] |
| Tablice rejestracyjne | OPR |
| SIMC | 0491469 |
Położenie na mapie gminy Biała _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Biała") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°27′57″N 17°41′40″E/50,465833 17,694444 | |
| Strona internetowa | |
Pogórze (dodatkowa nazwa w j. niem. Pogosch, do 1945 Brandewalde) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[3][4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 736 osób[1].
Do wsi należy przysiółek Frącki i kolonia Pogórze[3][5].
Geografia
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 14 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Niska bonitacja nie pozwala na osiągnięcie wysokich plonów w uprawach polowych[7].
Środowisko naturalne
W Pogórzu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Pogórza wynoszą 607 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
Nazwa
Nazwa wsi jest zaliczana do nazw topograficznych (określenie terenu według jego właściwości naturalnych, przyrodniczych – ukształtowania powierzchni ziemi, szaty roślinnej, świata zwierzęcego). Pochodzi od wyrazu pogórze, które oznacza małe wzniesienie. Według miejscowej legendy nazwa wywodzi się od pożaru (pogorzelisko, pogorzało), jednak nie znajduje ona potwierdzenia w ustaleniach językoznawców[9].
W różnych latach wieś była wzmiankowana pod następującymi nazwami: 1384 Pogors, 1534 Pogortzi, 1679 pago Pogursz, Pogorszek, 1688 Pogorss, 1743 Poggortz, 1784 Pogorz, 1886 Pogasch, 1920 Pogórz[9].
Ze względu na jej polskie pochodzenie, w 1936 w miejsce nazwy nazistowska administracja III Rzeszy wprowadziła nową, niemiecką – Brandewalde[10].
W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Pogórz[11]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[12].
W gwarach prudnickich często występuje jako Pogorzi[9].
Historia
Pogórze zostało założone na początku pierwszej połowy XIV wieku. Pierwsze pisane wzmianki o wsi pochodzą z 1384[7].
W drugiej połowie XVI wieku Pogórze było zamieszkiwane przez ok. 40. poddanych (jako głowy rodzin), z czego szesnastu było zagrodnikami. Powierzchnia sołectwa wynosiła 2 łany z należącą do niego karczmą, kramem szewskim i piekarniczym, dwoma ogrodami i wolnym wygonem dla owiec. Miejscowy sołtys płacił podatek w wysokości 5 florenów i 12 groszy. Mógł zachowywać co trzeci halerz z pobieranych kar od mieszkańców. Roczna opłata wsi dla państwa na zamku w Chrzelicach wynosiła 1 wół. Wspólnie z Rzymkowicami utrzymywała strażnika na zamku za 4 floreny. Mieszkańcy płacili dziesięcinę księdzu w Solcu. Kowal Paul Tirsch płacił podatek w wysokości 1 florena i 12 groszy. Podkuwał trzy razy w roku na zamku w Chrzelicach 4 konie pociągowe[9].
W XVI wieku miejscowość zamieszkiwało więcej mieszkańców. Głównych przedstawicieli rodzin było około 50. Wśród nich znajdowali się chłopi wolni i pańszczyźniani, rolnicy, chałupnicy, zagrodnicy oraz wolni sołtysi, którymi w połowie XVIII wieku byli Walentin Botto i Jacob Kurtzweil. Miejscowy młynarz Michael Juraschek posiadał we wsi własny młyn. Mieszkał obok małego stawu Radematz (obecna ul. Stawowa). Pogórze posiadało specjalne pańskie kwatery dla myśliwych usytuowane w środku wsi[9].
W połowie XIX wieku wieś była znacznie bardziej rozwinięta. Mieszkało w niej ok. 840 osób, w tym 80 rolników, ok. 80 chałupników, 3 handlarzy zbożem, 1 karczmarz, 1 handlarz bydłem, 2 piekarzy, 2 kowali 1 garncarz, 1 kramarz, 1 leśniczy i kilkanaście zagrodników. Domów było ponad 80. Od 1828 funkcjonowała dwuklasowa szkoła, do której uczęszczało ponad 250 dzieci. Nauczał w niej jeden nauczyciel z pomocnikiem. Urząd sołtysa był dziedziczny. Mieszkańcy byli w większości katolikami. 10 miejscowych ewangelików uczęszczało na msze do zamku w Chrzelicach[9].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1281 mieszkańców Pogórza 111 posługiwało się językiem niemieckim, 1034 językiem polskim, a 136 było dwujęzycznych[13]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej[14].
Krótko po II wojnie światowej wieś nosiła nazwę Pogórz[9].
W latach 1945–1950 Pogórze należało do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 i 1973–1975 wieś należała do gminy Łącznik[15][16][17].
W latach 2002–2009 we wsi wybudowany został kościół św. Teresy Benedykty od Krzyża[18].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[19]:
- dom, z XIX w., wypisany z księgi rejestru.
Transport
Przez Pogórze przebiega droga wojewódzka
Kultura
W Pogórzu działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[20].
Turystyka
Przez wieś przebiega trasa rowerowa PTTK nr 262 Z[7].
Ludzie związani z Pogórzem
- Teodor Obremba (1890–1951) – lekarz, działacz narodowy i samorządowy, urodzony w Pogórzu
- João Batista Przyklenk (1916–1984) – wikariusz apostolski Apostolskiego Wikariatu Północnej Norwegii, ordynariusz Januárii, urodzony w Pogórzu
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 946 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Przeglądanie TERYT (Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Mapa interaktywna, emapy.com [dostęp 2020-08-21].
- ↑ a b c Pogórze – Urząd Miejski w Białej, biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-21].
- ↑ Klimat: Pogórze: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-21].
- ↑ a b c d e f g Krótka historia wsi Pogórze, web.archive.org, 11 września 2007 [dostęp 2020-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-11].
- ↑ GOV :: Pogórze, Pogosch, Brandewalde, gov.genealogy.net [dostęp 2020-08-21].
- ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 37.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
- ↑ Pomnik poległych w wojnach światowych, Pogórze – polska-org.pl, polska-org.pl [dostęp 2020-08-21].
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167).
- ↑ Tomasz Heda. Nowy kościół w Pogórzu budowany ofiarnością sześciu dekanatów. „Ziemia Prudnicka”, s. 259–261, 2007. Andrzej Dereń – redaktor naczelny. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 103. [dostęp 2013-01-08].
- ↑ DFK Pogórze / Pogosch
Linki zewnętrzne
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi | |
| Części miasta |
Media użyte na tej stronie
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map gmina Biała, Poland.
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.2778 N
- S: 49.942 N
- W: 16.8461 E
- E: 18.8073 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.56 N
- S: 50.25 N
- W: 17.43 E
- E: 18.06 E
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Pogórze (dodatkowa nazwa w j. niem. Pogosch) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Pogórze (dodatkowa nazwa w j. niem. Pogosch) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała.
Widokówka z Pogórza przedstawiająca widoczki ze wsi, w tym budynki starej i nowej szkoły oraz sklep.