Pogoń (Sosnowiec)

Pogoń

Dzielnica Sosnowca
Budynek sosnowieckiego Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Sosnowiec
W granicach Sosnowca	1902
Populacja  • liczba ludności	ok. 25-27 tys.
Położenie na mapie Sosnowca
50°17′25″N 19°07′57″E/50,290278 19,132500
Portal Polska

Pogoń – zachodnia (często zaliczana do centralnych), wielka dzielnica Sosnowca, koncentrująca życie akademickie miasta. Jako wieś, wespół z innymi: Ostrą Górką, Radochą, Sielcem i Starym Sosnowcem zapoczątkowała w 1902 miasto Sosnowice, dzisiejszy Sosnowiec.

Graniczy od północy z Będzinem, od wschodu ze Środulą i Sielcem stykając się ze Śródmieściem, którą to granicę wyznacza przepływająca tutaj rzeka Czarna Przemsza, a od południa i zachodu z Rudną, którą to granicę z uwagi na ścisłą przyległość trudno jednoznacznie wyznaczyć.

Północnym obrzeżem przebiega droga krajowa nr 94. Fragmentem wschodnich obrzeży przebiega historyczna Droga Żelazna Ząbkowicko-Katowicka – odnoga Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.

Przez dzielnicę przepływają dwa cieki - Czarna Przemsza i Struga Pogońska (przerobiona na kryty kanał w l. 50 XX w.).

W dzielnicy wyodrębnia się:

• os. Akademickie
• os. Lwowskie (Bloki Lwowskie)

oraz historyczne:

• Wygwizdów (chociaż nazwę tę wielu mieszkańców używa do dziś)
• kolonia Tor (nadal istniejąca, nazwa nieużywana)

Oś ulic Orlej i Będzińskiej dzieli Pogoń na Starą Pogoń (dawna wieś Pogoń), czyli część mieszkaniową (dawniej rolniczą) na zachodzie oraz Nową Pogoń, czyli część przemysłowo-robotniczą na wschodzie.

Pogoń jest według rejestru TERYT jednostką urzędowego podziału terytorialnego kraju o statusie integralnej części miasta Sosnowca i posiada indentyfikator 0943658. Wg tegoż rejestru - wydzielana przez niektórych - dzielnica Rudna wchodzi w skład Pogoni.

Obszar Pogoni, Milowic i Kalet tworzy obręb ewidencyjny (katastralny) nr 9, wchodzący w skład jednostki ewidencyjnej Sosnowiec.

Obszar Pogoni (wraz z Rudną) pokrywa się w przybliżeniu z obszarami obowiązywania kodów pocztowych 41-205 i 41-214.

Na 2015 r. projektowane jest utworzenie na obszarze Pogoni i Rudnej jednostki pomocniczej gminy Sosnowiec pod nazwą Dzielnica Pogoń.

Granice obszaru

Aktualnie granice Pogoni nie są określone w żadnym akcie prawa powszechnego, miejscowego i wewnętrznego, ani na żadnej mapie urzędowej. Granice takie mogłyby zostać określone jedynie w 2 przypadkach: 1) wystąpienia przez władze miasta do ministra właściwego w sprawach administracji z wnioskiem o ustalenie, zmianę lub zniesienie urzędowej nazwy Pogoni (do wniosku wymagane jest załączenie mapy topograficznej z granicami danej części miasta) lub 2) utworzenia przez radę miasta na obszarze Pogoni jednostki pomocniczej miasta Sosnowiec pod przykładową nazwą "Dzielnica Pogoń" (do statutu jednostki pomocniczej musi być załączona mapa z granicami jednostki lub wykaz ulic wchodzących w skład jednostki).

Na chwilę obecną można określić jedynie zwyczajowe granice Pogoni. Najłatwiej jest określić granicę północną, wschodnią i południową, ponieważ jest ona tożsama z północną, wschodnią i południową granicą obrębu ewidencyjnego nr 9. Obręb ten obejmuje części miasta o urzędowych nazwach Pogoń, Milowice i Kalety. Granica obrębu biegnie na północy linią granicy miasta, następnie dochodzi do rzeki Czarna Przemsza, której korytem podąża do linii kolejowej Będzin-Sosnowiec, następnie biegnie środkiem tej linii kolejowej aby przed węzłem drogowym odejść w prawo i biec dalej środkiem byłej towarowej linii kolejowej. Najtrudniejsza do ustalenia jest granica między Pogonią (w składzie której według rejestru TERYT znajduje się także osiedle Rudna), a Milowicami i Kaletami. Najprościej jest przyjąć, że granica biegnie byłą towarową linią kolejową aż do byłego przejazdu kolejowo-drogowego w ciągu ulicy Grota-Roweckiego, a następnie osią tej ulicy, aż do skrzyżowania z ulicą Społeczną, gdzie następuje połączenie z północną granicą miasta.

Historia

• 

  Kościół św. Tomasza Apostoła
  XIV wiek – wzmianka w dokumentach o wsi Pogonia
• 1345 – pod Pogonią miała miejsce zwycięska dla Polaków bitwa w czasie wojny polsko-czeskiej 1345-1348
• 1864 – wejście wsi Pogoń w skład Gminy Osad Górniczych
• 1867 - wejście wsi Pogoń w skład Gminy Gzichów (przynależność do 1902 r.)
• 1878 – przybycie do Pogoni Heinricha Dietla
• 1880 – ukończenie budowy przędzalni czesankowej Heinricha Dietla
• 1881 – ukończenie budowy walcowni żelaza i rurkowni Huldschinsky’ego
• 1882 – założenie szkoły kantoratowej przez Heinricha Dietla
• 1886 – zakończenie adaptacji na kościół ewangelicki hali fabrycznej przędzalni czesankowej podarowanej ewangelikom przez Heinricha Dietla
• 1889 – założenie Szkoły Aleksandryjskiej przez Heinricha Dietla
• 1894 – założenie Sosnowieckiej Szkoły Realnej przez Heinricha Dietla
• 1898 – otwarcie gmachu Sosnowieckiej Szkoły Realnej ufundowanego przez Heinricha Dietla
• koniec XIX wieku – wzniesienie pałacu oraz założenie parku przez Heinricha Dietla
• 1900 – wejście Pogoni w skład nadsołtysostwa sosnowieckiego
• 1902 – wejście wsi Pogoń w skład nowo utworzonego miasta Sosnowice, przemianowanego później na Sosnowiec; ostatni sołtys Widorski
• 1904 – 1911 – budowa kościoła św. Tomasza Apostoła, współfinansowana przez Heinricha Dietla
• 1910 – wzniesienie przez mariawitów kościoła Matki Boskiej Różańcowej w Wygwizdowie
• lata 20. XX wieku – wzniesienie w Pogoni patrymonialnego osiedla – Kolonii Focha przez Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich
• 1928, 18 stycznia – uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie Śródmieście Sosnowca – Będzin
• 1937, 1 sierpnia – uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca – Bobrowniki
• po 1945 – nacjonalizacja całości majątku Heinricha Dietla
• 1955-1960 - Przykrycie kanałem Strugi Pogońskiej - naturalnego, naziemnego strumienia, przepływającego przez całą dzielnicę ze wschodu na zachód i wpadającego do Czarnej Przemszy
• 1961 – połączenie Huty Sosnowiec (dawne zakłady Huldschinsky’ego) z Hutą Katarzyna pod nową nazwą Huta im. M. Buczka
• lata 70. XX wieku – przebudowa układu komunikacyjnego, wyburzenie części Kolonii Focha
• lata 90. XX wieku – ogłoszenie upadłości, następnie trwający do dzisiaj proces likwidacji Sosnowieckiej Przędzalni Czesankowej „Politex” – dawnej fabryki Heinricha Dietla
• 2005, czerwiec – wznowienie budowy dwóch wież do kościoła św. Tomasza Apostoła. Do 23 m. istniejących już wież postanowiono dobudować 46 metrów.
• 2006 – ogłoszenie upadłości likwidacyjnej dawnej Huty Buczka
• 2006 – wyburzenie szpitala dziecięcego, przystąpienie do budowy w jego miejscu Centrum Dydaktyczno-Naukowego Instytutu Neofilologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Zabytki

Ulica Rybna

• Pałac Dietla
• Kościół ewangelicki
• Kościół św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu
• Gmach dawnego Liceum im. Stanisława Staszica
• kapliczka z 1863 roku przy ulicy Czeladzkiej

Inne obiekty i miejsca

Café Pogoń na rogu ulicy Żytniej i Reymonta

Ulica Mariacka

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 w Sosnowcu im. św. Barbary (dawniej: Szpital Górniczy), wchodzący w skład tej dzielnicy wskutek dokonanej korekty przebiegu granicy pomiędzy Sosnowcem a Będzinem
• Klub im. Jana Kiepury
• Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego
• Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach Uniwersytetu Śląskiego
• Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego
• Sala Królestwa (kompleks) Świadków Jehowy^[1]
• VI Liceum Ogólnokształcące im. Janusza Korczaka w Sosnowcu

Zobacz też

• ulica Stefana Żeromskiego w Sosnowcu
• Zagłębie Dąbrowskie
• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pogoń w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
• Portal Pogoni