Pogorzela

Pogorzela
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

gostyński

Gmina

Pogorzela

Prawa miejskie

przed 1458

Burmistrz

Piotr Curyk

Powierzchnia

4,4[1] km²

Populacja (30.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość


2098[2]
481,1 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 65

Kod pocztowy

63-860

Tablice rejestracyjne

PGS

Położenie na mapie gminy Pogorzela
Mapa konturowa gminy Pogorzela, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Położenie na mapie powiatu gostyńskiego
Mapa konturowa powiatu gostyńskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Ziemia51°49′20″N 17°13′50″E/51,822222 17,230556
TERC (TERYT)

3004064

SIMC

0954580

Urząd miejski
Rynek 1
63-860 Pogorzela
Strona internetowa

Pogorzela (niem. Pogorschella, następnie Brandenstein) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pogorzela[3].

Według danych z 31 grudnia 2017 r. miasto liczyło 2098 mieszkańców[4]. W latach 2002-2017 liczba mieszkańców wzrosła o 6,8%.

Pogorzela uzyskała lokację miejską przed 1458 rokiem[5].

Położenie

Pogorzela położona jest na zachodnim skraju Wysoczyzny Kaliskiej[6], w obszarze źródłowym strumieni Rdęca i Pogona[7], na skrzyżowaniu dróg Krotoszyn-Gostyń i Koźmin-Krobia, przy nieczynnej linii kolejowej Koźmin-Piaski (stacja kolejowa Pogorzela), około 14 km na południowy wschód od Gostynia, około 18 km na północny zachód od Krotoszyna[6].

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Pogorzeli w 2014 roku[2].


Piramida wieku Pogorzela.png

Historia

Wzmiankowane po raz pierwszy na początku XV wieku. Miasto było wówczas własnością Wczelów-Pogorzelskich. W czasie wojny trzynastoletniej Pogorzela wystawiła w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[8]. W XVI w. przez jakiś czas było ośrodkiem luteranizmu, jako syn miejscowego duchownego w 1577 r. urodził się Samuel Dambrowski. Szybszy rozwój Pogorzeli nastąpił dopiero w wieku XVIII (głównie rzemiosło).

W czasie zaboru pruskiego Pogorzela należała do powiatu Krotoszyn (1793-1919)[9]. Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 1326 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 168 dymów (domostw)[9].

Podczas powstania wielkopolskiego sformowano tu ochotniczą kompanię, która później brała udział w walkach pod Rawiczem. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego[6], do 1975 roku znajdowało się w powiecie krotoszyńskim, a od 1999 w powiecie gostyńskim.

Zabytki

Kościół św. Michała Archanioła późnobarokowy, zbudowany w latach 1778-1785
  • zespół urbanistyczny[10]
  • późnobarokowy kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, zbudowany w latach 1778-1785[11] z fundacji kasztelana Rocha Zbijewskiego. Wystrój kościoła pochodzi z epoki baroku i rokoka[11]. Gotycki krucyfiks pochodzi z XVI wieku[11]. Ochroną konserwatorską objęte są również[10]:
    • cmentarz kościelny
    • plebania z 1920 roku
    • ogród przy plebanii
  • dawny kościół ewangelicki (ul. Krobska 5) z 1861 roku i pastorówka[10]
  • pałac Tyszkiewiczów z 1880 roku[10], w którym znajduje się szkoła[11]
    • park pałacowy z przełomu XVIII i XIX wieku[10] (obecnie Park Miejski)

Inne obiekty turystyczne

  • ratusz z XIX wieku[11]. Na elewacji umieszczono tablicę pamiątkową ku czci ofiar hitleryzmu,
  • zachowana w kościele płyta nagrobna Jadwigi z Kąkolewa Pogorzelskiej, wykonana z piaskowca, przyozdobiona stojącą postacią zmarłej, prawdopodobnie wykuta w 1588 roku[7],
  • stodoły miejskie, konstrukcji szachulcowej, wypełnianej gliną, z dachami w większości pokrytymi strzechą[11],
  • wiatrak-koźlak z 1870 roku[6],
  • cmentarz z grobami powstańców wielkopolskich.

W Pogorzeli znajdowała się niegdyś synagoga[7], wybudowana w drugiej połowie XIX wieku, przed 1887 rokiem, przy ulicy Kotkowiaka. Została zdewastowana podczas II wojny światowej, a po wojnie przebudowana na mieszkania i aptekę[12].

Przypisy

  1. Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  2. a b Pogorzela w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. (3,73 MB), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015, s. 107, ISSN 2083-3342 [dostęp 2016-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-30].
  5. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 60-61.
  6. a b c d Jan Maj, Alicja Dziewulska: Krotoszyn: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-147-X.
  7. a b c Pogorzela, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 506.
  8. Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
  9. a b Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.
  10. a b c d e Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 34. [dostęp 2016-01-02].
  11. a b c d e f Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 385-386. ISBN 83-7079-589-7.
  12. Synagoga w Pogorzeli (ul. Kotkowiaka 5). [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2021-01-31].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Pogorzela ratusz.jpg
Autor: Jan Jerszyński, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ratusz w Pogorzeli, Polska, woj. wielkopolskie
POL Pogorzela COA.svg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pogorzela (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Pogorzela, Polska
Piramida wieku Pogorzela.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Pogorzeli, 2014
Powiat gostyński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu gostyńskiego, Polska