Pogrom krakowski

Pogrom krakowski – zbiorowe, gwałtowne akty przemocy wymierzone przeciwko ludności żydowskiej w Krakowie 11 sierpnia 1945 roku. W czasie pogromu jedna osoba została zabita, a wiele innych raniono.

Bezpośrednią przyczyną pogromu była pogłoska o rzekomym rytualnym mordowaniu przez Żydów polskich dzieci. Zajścia miały miejsce w kilku miejscach byłej żydowskiej dzielnicy Kazimierz. Splądrowano żydowskie mieszkania i lokale (w tym synagogę Kupa), pobito nieznaną liczbę osób. Niektóre ofiary pobicia zostały wzięte za Żydów omyłkowo[1].

Liczba i tożsamość ofiar

W materiale archiwalnym krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej figuruje jedna ofiara śmiertelna, 56-letnia Róża Berger, która zginęła od strzału oddanego przez zamknięte drzwi[2].

Anna Cichopek, autorka opracowania Pogrom Żydów w Krakowie, zwróciła uwagę na fakt, że śmierć Róży Berger jako jedyna znajduje potwierdzenie we wszystkich źródłach dotyczących pogromu[3], ale podała liczbę pięciu ofiar śmiertelnych na podstawie fotografii wykonanych jej zdaniem podczas pogrzebu żydowskich ofiar pogromu[4]: Jedynym źródłem wiedzy o liczbie śmiertelnych ofiar pogromu są zdjęcia z pogrzebu, na których wyraźnie widać pięć trumien[5]. Według Cichopek agencja prasowa Polpress w dniu 14 sierpnia podała informację o dwóch ofiarach śmiertelnych[6]. Autorka podaje ponadto, że w 1946 roku w USA opublikowano dodatkowo informację o zamordowaniu w pogromie krakowskim Anszela Zuckera[7]. Autorka nie zweryfikowała jednak źródeł i autora tej informacji.

Liczbę ofiar podaną przez Cichopek zakwestionował Julian Kwiek, autor opublikowanego wcześniej zbioru dokumentów dotyczących wydarzeń w Krakowie[8]. W wywiadzie prasowym powiedział: Nie znam dokumentów, do jakich dotarła pani Cichopek. Z moich danych wynika, że ofiara na pewno była jedna, więc trudno używać słowa „pogrom”. (…) Cała sprawa jest pełna wątpliwości…[9]

Również Dariusz Libionka, redaktor naczelny rocznika „Zagłada Żydów”, w recenzji z książki Anny Cichopek i w bezpośredniej wypowiedzi dla Wikipedii zakwestionował podaną przez autorkę liczbę ofiar. Wskazuje on, że fotografie, na które powołała się Cichopek, pochodzą z innego okresu i nie przedstawiają pogrzebu ofiar omawianego pogromu. Według niego agencja prasowa Polpress podała, że w Krakowie zginęła 1 osoba, a 5 zostało ciężko rannych[10]. Zdaniem Libionki należy więc przyjąć, że w pogromie krakowskim śmierć poniosła jedna osoba, a kilka zostało ciężko rannych.

Przypisy

  1. ↑ Dla naszych badań nie jest (…) ważne, czy poszkodowany był „naprawdę” Żydem, czy nim nie był. Interesuje nas głównie fakt, że człowiek stał się przedmiotem agresji, ponieważ został uznany przez napastników za Żyda. [podkreślenie autorki] + przypis: Do najbardziej poszkodowanych w pogromie krakowskim należała Stanisława Saletnik – nie będąca Żydówką. – Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie, 11 sierpnia 1945 r., Żydowski Instytut Historyczny, 2000, s. 10.
  2. ↑ 11 sierpnia 1945 roku doszło do rozruchów antyżydowskich. Rozruchy w Krakowie nie były tak tragiczne jak rok później w Kielcach, ale nie obyło się bez ofiary śmiertelnej. 56-letnia Róża Berger zginęła od strzału oddanego przez zamknięte drzwi. Sekcja zwłok, oprócz rany postrzałowej, wykazała wiele ran pochodzących od uderzeń rozbitego strzałem zamka. – Tomasz Konopka, Śmierć na ulicach Krakowa w latach 1945–1947 w materiale archiwalnym krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej, „Pamięć i Sprawiedliwość”, IPN, 2005, nr 2, oraz Historia Krakowa pisana protokołami sekcyjnymi, s. 4 z 5, na stronie Medycyna sądowa wczoraj dziś i jutro www.forensic-medicine.pl.
  3. ↑ Śmierć Róży Berger jako jedyna znajduje potwierdzenie we wszystkich źródłach dotyczących pogromu. O pozostałych ofiarach śmiertelnych nie mamy żadnych informacji – Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie, 11 sierpnia 1945 r., s. 87.
  4. ↑ Parę dni później odbył się uroczysty pogrzeb pięciu ofiar pogromu krakowskiego. – Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie…, s. 90.
  5. ↑ Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie…, s. 87.
  6. ↑ Na Wolnicy zbrodniarze zastrzelili 55-letnią Żydówkę nazwiskiem Bergerowa (…). Naprzeciwko Elektrowni pewien osobnik rozpłatał głowę nieznanego nazwiska Żydówce (…). – Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie…, s. 87.
  7. ↑ „The American Jewish Year Book” z 1946 roku zamieścił dodatkową informację o 62-letnim Anszelu Zuckerze, zamordowanym w czasie zamieszek krakowskich. – Anna Cichopek, Pogrom…, s. 87.
  8. ↑ Julian Kwiek, Wydarzenia antyżydowskie 11 sierpnia 1945 r. w Krakowie: dokumenty, Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego, nr 1/2000, s. 77–89.
  9. ↑ Rocznica pogromu w Krakowie, Forum. Żydzi – Chrześcijanie – Muzułmanie. Magazyn internetowy wydawnictwa Znak, 10.08.2005, oraz po angielsku z podaniem źródła.
  10. ↑ Poważny problem stanowi liczba ofiar. Wszystkie źródła mówiły o śmierci jednej osoby. Tymczasem Anna Cichopek, na podstawie zachowanych fotografii z pogrzebu, udowodniła, że śmierć poniosło 5 osób, Dariusz Libionka, Pamięć i Sprawiedliwość, nr 1/2002, s. 179–182; wypowiedź dla Wiki podana jest w dyskusji.

Bibliografia

  • Julian Kwiek, Wydarzenia antyżydowskie 11 sierpnia 1945 r. w Krakowie: dokumenty, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, nr 1/2000, s. 77–89
  • Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie. 11 sierpnia 1945 r., Żydowski Instytut Historyczny, 2000, ISBN 83-85888-27-6.
  • Dariusz Libionka, recenzja książki Anny Cichopek Pogrom Żydów w Krakowie, IPN, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 1/2002, s. 179–182
  • Tomasz Konopka, Śmierć na ulicach Krakowa w latach 1945–1947 w materiale archiwalnym krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej, IPN, Pamięć i Sprawiedliwość, nr 2/2005.

Linki zewnętrzne

  • Reprodukcja fragmentu protokołu sekcji Róży Berger – Historia Krakowa pisana protokołami sekcyjnymi, s. 4 z 5, na stronie Medycyna sądowa wczoraj dziś i jutro, www.forensic-medicine.pl.