Poimek

Poimek (łac. postpositio) – nieodmienna część mowy, która łączy się z wyrazem i zmienia jego sens. Występuje w wielu językach świata, m.in. baskijskim, indoeuropejskich, kartwelskich, ałtajskich, ugrofińskich i pod względem funkcji w zdaniu przypomina przyimek, jedyną różnicą jest występowanie za, a nie przed wyrazem określanym.

Poimki w języku fińskim

Najważniejsze poimki to:

  • jälkeen – po
  • kanssa – z
  • takia – z powodu
  • vuoksi – dla, z (powodu)
  • ohi(tse) – obok
  • ympäri – wokół
  • takana – za

Z reguły łączą się z dopełniaczem.

  • Hän juokse talon ympäri' – On biega dokoła domu.
  • Tunnin jälkeen menemme pois – Po lekcji sobie pójdziemy.
  • En halua puhua sinun kanssa – Nie chcę z tobą rozmawiać.

Poimki w języku węgierskim

Do najważniejszych poimków należą:

  • előtt – przed
  • után – po
  • körül – około
  • nélkül – bez
  • szerint – według
  • mellett – obok
  • mögött – za (kimś/czymś)

Nie łączą się z dopełniaczem.

  • A hűtőszekrény mellett van az asztal – Obok lodówki jest stół.
  • Cukor nélkül kérsz teát? – Chcesz herbatę bez cukru?
  • Gábor szerint itt nagyon meleg van – Zdaniem Gábora jest tu bardzo ciepło.

Poimki w języku tatarskim

W języku tatarskim poimek wymaga od słowa do którego się odnosi przyjmowania odpowiedniej, specyficznej formy gramatycznej. Biorąc to pod uwagę poimki można podzielić na trzy grupy:

1) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w deklinacyjnym przypadku podstawowym natomiast zaimki były w bierniku:

  • белән (z) – Марат белән (z Maratem);
  • өчен (dla, z powodu) – дуслык өчен (za przyjaźń, z powodu przyjaźni);
  • турында (o) – Тукай турында (o Tukaju).

2) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w allatywie:

  • таба (do) – Казанга таба (do Kazania, w stronę Kazania);
  • каршы (przeciw) – сугышка каршы (przeciw wojnie).

3) wymagające by stojące przed nimi rzeczowniki były w ablatywie:

  • бирле (z) – апрельдән бирле (od marca);
  • соң (po) – эштән соң (po pracy).

Funkcje poimków mogą w języku tatarskim wypełniać także rzeczowniki w przypadkach „przestrzennych” (allatyw, ablatyw, miejscownik):

  • уртасында (w środku) – көн уртасында (w środku dnia);
  • алдында (przed) – өй алдында (przed domem).

Literatura

  • Kazimierz Polański, Poimek, [w:] Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. II, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 443-444, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 (pol.).
  • Czesław Kudzinowski: Słownik fińsko-polski. Poznań: Wydawnictwa naukowe UAM, 1988. ISBN 83-232-0052-1.
  • Czesław Kudzinowski: Gramatyka języka fińskiego. Poznań: Wydawnictwa naukowe UAM, 1978.
  • Zsuzsa Pontifex: Język węgierski dla początkujących. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006. ISBN 83-08-03889-1.

Linki zewnętrzne