Pokój van Gogha w Arles
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | październik 1888 |
| Medium | |
| Wymiary | 72 × 90 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | wrzesień 1889 |
| Medium | |
| Wymiary | 73,6 × 92,3 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | wrzesień 1889 |
| Medium | |
| Wymiary | 56,5 × 74,0 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Pokój van Gogha w Arles (hol. De slaapkamer, ang. Vincent's Bedroom in Arles) – tytuł trzech niemal identycznych obrazów olejnych namalowanych przez holenderskiego artystę Vincenta van Gogha w 1888 i 1889 podczas pobytu w Arles (I wersja) i Saint-Rémy (II i III wersja). Pierwsza z wersji znajduje się od 1962 w Muzeum Vincenta van Gogha w Amsterdamie[1] (Nr kat.: F 482, JH 1608), druga (od 1926) w Art Institute of Chicago w Chicago[2] (Nr kat.: F 484, JH 1771) a trzecia (od 1959) w Musée d’Orsay w Paryżu[3] (Nr kat.: F 483, JH 1793).
Oprócz trzech obrazów powstały również dwa szkice związane z tym tematem, zamieszczone przez van Gogha w listach do Paula Gauguina i brata Theo.
Obraz Pokój van Gogha w Arles (w oryginale dosł: Sypialnia van Gogha) to jedna z najbardziej znanych prac artysty. Żywe kolory, niezwykła perspektywa i znajoma treść sprawiają, że jest on nie tylko jednym z najbardziej znanych prac van Gogha, ale też zaliczanym przez niego samego do jego ulubionych dzieł[1].
Tematem zarówno obrazów, jak i szkiców, była sypialnia artysty w domu znanym jako "Żółty Dom", położonym przy placu Place Lamartine 2 w Arles. W otwartych z prawej strony drzwiach widać schody prowadzące na piętro; drzwi z prawej prowadziły do pokoju Gauguina. Pokój nie był prostokątny, ale miał kształt trapezu z kątem rozwartym z lewej strony ściany frontowej i ostrym – z prawej[4]
Pierwsza wersja obrazu
Szkic z listu do brata Theo z 16 października 1888, obecnie w zbiorach Muzeum Vincenta van Gogha.
Szkic z listu do Gauguina z 17 października 1888, obecnie w zbiorach Pierpont Morgan Library w Nowym Jorku.
Vincent van Gogh rozpoczął prace nad obrazem w połowie października 1888 podczas pobytu w Arles; swój pomysł i sposób wykonania tak opisał w liście do brata dołączając odręczny szkic:
- "Wreszcie mogę ci wysłać mały szkic, aby dać ci przynajmniej wyobrażenie o sposobie, w jaki ta praca będzie nabierała kształtów. Dziś znów czuję się dobrze. Moje oczy są nadal zmęczone, ale mam też nowy pomysł w głowie i tu jest jego szkic. Jeszcze jedna 30-ka[a]. Tym razem będzie to po prostu moja sypialnia, tylko tu kolor ma decydować o wszystkim i nadawać, poprzez jego uproszczenie, większej wytworności przedmiotom kojarzącym się tu z odpoczynkiem lub w ogóle ze snem. Jednym słowem, patrzenie na ten obraz powinno dać umysłowi, czy raczej wyobraźni, odpoczynek. Ściany są bladofioletowe. Podłoga z czerwonych desek. Drewno łóżka i krzeseł ma kolor żółtego, świeżego masła, pościel i poduszka to bardzo jasna cytrynowa zieleń. Narzuta szkarłatna. Zielone okno. Toaletka pomarańczowa, miednica niebieska. Drzwi w kolorze bzu. I to wszystko – nic więcej – w tym pokoju ze spuszczonymi żaluzjami. Prostokątny kształt mebli raz jeszcze musi wyrażać niewzruszony odpoczynek. Portrety na ścianach, lustro i ręcznik i trochę ubrań. Rama, jako że nie ma bieli na obrazie, będzie biała. Wszystko to jako rodzaj zemsty za przymusowy odpoczynek, który tu musiałem mieć. Będę nad tym znów pracował cały dzień, ale widzisz jak prosty to pomysł. Cienie i półcienie są stonowane; jest to namalowane w dowolnych, jednolitych kolorach, jak japońskie odbitki"[5]
Podobnie opisał obraz w napisanym dzień później liście do Gauguina, również zilustrowanym szkicem:
- "Namalowałem, dla ozdoby, obraz (rozmiaru 30) mojej sypialni z meblami z białego drewna, którą znasz. Ogromnie się cieszę malując to nijakie wnętrze. O prostocie à la Seurat. Dowolnymi, jednolitymi kolorami, ale nakładanymi brutalnie, z grubym impastem na powierzchni, ściany bladofioletowe, podłoga w wyblakłej, przełamanej czerwieni, krzesła i łóżko w chromowej żółci, poduszki i pościel w bladocytrynowej zieleni, nakrycie w krwistej czerwieni, stolik pod miednicę pomarańczowy, miednica niebieska, okno zielone. Wiesz, za pomocą tych bardzo różnych odcieni chciałem wyrazić absolutny relaks, nie ma tu żadnej bieli, jedyny wyjątek to mały błysk rzucany przez lustro w czarnych ramach (...)"[6]
W obu tych listach van Gogh umieścił szkice obrazu. W portretach znajdujących się na obrazie po prawej stronie przedstawił swoich przyjaciół: Eugène’a Bocha i Paul-Eugène’a Millieta.
Druga wersja obrazu
W kwietniu 1889 van Gogh wysłał bratu wstępną wersję dzieła ubolewając, że została ona zniszczona[7]. Theo zaproponował podszycie obrazu na nowo płótnem i odesłał do Vincenta w celu sporządzenia kopii[8]. Vincent sporządził kopię we wrześniu tego samego roku i oba egzemplarze wysłał ponownie do brata[9].
Trzecia wersja obrazu
O trzeciej wersji van Gogh wspomina w liście do brata z 28 września 1889:
- "Wkrótce wyślę ci małe płótna z czterema czy pięcioma pracami, które chcę dać matce i naszej siostrze. Prace te właśnie schną, mają rozmiar od 10 do 12 i są to małe kopie “Pola zboża z cyprysami”, “Cyprysów”, “Oliwek”, “Żniwiarza” i “Sypialni” oraz mój mały autoportret"[10]
Obrazy w obrazie
Seria obrazów oraz szkiców z Sypialnią jest niezwykła z kilku powodów: jest ona jedynym przykładem, kiedy van Gogh cytuje na obrazie inne swoje obrazy, a także dlatego, iż przedstawiony pokój służył mu nie tylko jako sypialnia, ale jako studio. Van Gogh powiesił w "Żółtym domu" wiele swoich obrazów, które wówczas namalował. Jeśli chodzi o cytowane obrazy, to wszystkie wersje różnią się tu między sobą:
- na szkicu znajdującym się w liście do brata zacytowane są następujące obrazy: nad łóżkiem – Portret matki artysty, na ścianie od lewej: Portret Eugene’a Bocha (prawdopodobnie) i obraz trudny do zidentyfikowania,
- na szkicu w liście do Gauguina: nad łóżkiem – Skały (prawdopodobnie), na ścianie od lewej: obraz trudny do zidentyfikowania i Portret Eugene’a Bocha (prawdopodobnie),
- Pokój van Gogha w Arles (wersja I): nad łóżkiem – Skały (prawdopodobnie), na ścianie od lewej: Portret Eugene’a Bocha i Portret Millieta.
- Pokój van Gogha w Arles (wersja II): nad łóżkiem – Skały (prawdopodobnie), na ścianie od lewej: Autoportret (prawdopodobnie) i obraz trudny do zidentyfikowania.
- Pokój van Gogha w Arles (wersja III): nad łóżkiem – obraz trudny do zidentyfikowania, na ścianie od lewej: Autoportret i portret siostry.
Interpretacja
Swoje krzesło, które było w rzeczywistości białe, van Gogh zdecydował się namalować w kolorze żółtym, który kojarzył mu się ze słońcem, ciepłem i szczęściem. Również białym ścianom pokoju nadał kolor jasnofioletowy, bo ten lepiej korespondował z zielonym kolorem okna i żółtym łóżka[11]. W wersji drugiej dzieła podłoga i łóżko namalowane zostały niespokojnymi liniami, wbrew założeniu, że obraz ma wywoływać uczucie spokoju dla umysłu i wyobraźni, w wersji trzeciej panuje natomiast nastrój wyczekiwania, jaki towarzyszył van Goghowi w związku ze spodziewanym przyjazdem do Arles Gauguina w październiku 1888. Malowidło symbolizuje nadzieję van Gogha na stworzenie w "Żółtym Domu" bazy dla kolonii artystów[12].
Pomimo założonej atmosfery spokoju mającej emanować z obrazu, ostateczny kształt dzieła nie wywołuje zapowiadanego efektu. Przedmioty stoją w stosunku do siebie w nieładzie, a każdy z nich wydaje się być odizolowany od pozostałych. Niepokojące są skrócenia przedmiotów, pochylona podłoga, jakby miała za chwilę runąć, ustawione skośnie meble (stolik z miednicą i krzesła), krzywo wiszące obrazki na ścianie. Ta dwuznaczna atmosfera tworzy widoczne napięcie między wewnętrzną tęsknotą van Gogha za bezpiecznym i przytulnym domem, której rzeczywistość nie była w stanie mu dać a osamotnieniem, poczuciem opuszczenia i wyobcowania, które było silniejsze[13].
Uwagi
- ↑ Rozmiar 30 według francuskich standardów malarskich oznaczał wymiary ok. 70 cm × ok. 90 cm
Przypisy
- ↑ a b Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: Vincent's Bedroom in Arles (ang.). [dostęp 2011-02-02].
- ↑ Vincent van Gogh gallery: The Paintings: The Bedroom (ang.). [dostęp 2011-02-02].
- ↑ Vincent van Gogh gallery: The Paintings: Vincent's Bedroom in Arles (ang.). [dostęp 2011-02-02].
- ↑ Chociaż budynek został uszkodzony w wyniku nalotu bombowego 25 czerwca 1944 i później rozebrany, zachował się jego plan, sporządzony przez architekta z Arles, Lèona Ramsera, datowany na lata 20. XX w. W planie zachowały się zasadnicze informacje nt. budynku, patrz: Roland Dorn: Décoration": Vincent van Goghs Werkreihe für das Gelbe Haus in Arles. Hildesheim, Zürich & New York: Georg Olms Verlag, 1990, s. tablica XIX/XX. (niem.)
- ↑ vangoghletters.org: Letter (554) from Vincent van Gogh to Theo van Gogh Arles, 16 October 1888 (ang.). [dostęp 2011-02-02]. Cytat: "At last I can send you a little sketch to give you at least an idea of the way the work is shaping up. For today I am all right again. My eyes are still tired but then I had a new idea in my head and here is the sketch of it. Another size 30 canvas. This time it's just simply my bedroom, only here colour is to do everything, and giving by its simplification a grander style to things, is to be suggestive here of rest or of sleep in general. In a word, looking at the picture ought to rest the brain, or rather the imagination. The walls are pale violet. The floor is of red tiles.The wood of the bed and chairs is the yellow of fresh butter, the sheets and pillows very light greenish-citron.The coverlet scarlet. The window green.The toilet table orange, the basin blue.The doors lilac. And that is all - there is nothing in this room with its closed shutters.The squareness of the furniture again must express inviolable rest. Portraits on the walls, and a mirror and a towel and some clothes.The frame - as there is no white in the picture - will be white.This by way of revenge for the enforced rest I was obliged to take.I shall work on it again all day, but you see how simple the conception is. The shadows and the cast shadows are suppressed; it is painted in free flat tints like the Japanese prints."
- ↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Paul Gauguin, Arles, 17 October 1888 (ang.). [dostęp 2011-02-02]. Cytat: "I have done, still for my decoration, a size 30 canvas of my bedroom with the white deal furniture that you know. Well, I enormously enjoyed doing this interior of nothing at all. Of a simplicity à la Seurat. With flat tints, but brushed on roughly, with a thick impasto, the walls pale lilac, the ground a faded broken red, the chairs and the bed chrome yellow, the pillows and the sheet a very pale green-citron, the blanket blood red, the washstand orange, the washbasin blue, the window green. By means of all these very diverse tones I have wanted to express an absolute restfulness, you see, and there is no white in it at all except a little note produced by the mirror with its black frame (...)."
- ↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Saint-Rémy, c. 9 June 1889 (ang.). [dostęp 2011-02-03].
- ↑ vangoghletters.org: Letter from Theo van Gogh to Vincent van Gogh, Saint-Rémy, 16 June 1889 (ang.). [dostęp 2011-02-03].
- ↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Saint-Rémy, 5 or 6 September 1889 (ang.). [dostęp 2011-02-03].
- ↑ vangoghletters.org: Letter (608) from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Saint-Rémy, 28 September 1889 (ang.). [dostęp 2011-02-03]. Cytat: "Soon I shall send you some small canvases with the four or five studies that I want to give Mother and our sister. These studies are drying now, they are size 10 and 12 canvases, small copies of the “Wheat Field” and the “Cypresses,” “Olives,” the “Reaper,” and the “Bedroom” and a little self-portrait."
- ↑ Anna Torterolo: Van Gogh: A Profound and Tormented Genius – His Life in Paintings. Dorling Kindersley, 1996, s. 70. ISBN 0-7894-4143-8. (ang.)
- ↑ Anna Torterolo: Van Gogh: A Profound and Tormented Genius – His Life in Paintings. Dorling Kindersley, 1996, s. 71. ISBN 0-7894-4143-8. (ang.)
- ↑ Ingo F. Walther, Peter Glücksam (tłum.): Van Gogh Basic Art Album. Taschen Gmbh, 2001, s. 76-77. ISBN 3-8228-1128-9. (szw.)
Linki zewnętrzne
Opis obrazu na stronie Muzeum Vincenta van Gogha (ang.)
Media użyte na tej stronie
