Pokój w Raciążku

Pokój w Raciążku

Data	22 maja 1404
Miejsce	Raciążek
Strony traktatu
Korona Królestwa Polskiego  Wielkie Księstwo Litewskie  Zakon krzyżacki
Przywódcy
Władysław Jagiełło Konrad von Jungingen

Pokój w Raciążku^[a] – porozumienie polsko-litewsko-krzyżackie z 22 maja 1404 roku dotyczące wykupu przez Królestwo Polskie ziemi dobrzyńskiej i zamku w Złotorii oraz potwierdzenia praw Krzyżaków do Żmudzi.

Państwo polsko-litewskie w latach 1386-1434

Ruiny zamku w Raciążku

Tło

Od czasu pokoju salińskiego w 1398 roku Żmudź należała do Zakonu Krzyżackiego. W marcu 1401 roku wybuchło na Żmudzi powstanie przeciwko Krzyżakom, a pod koniec roku Litwa oficjalnie zaczęła pomagać powstańcom. W styczniu 1402 roku litewski książę Świdrygiełło zbiegł do Krzyżaków, z którymi wszedł wcześniej w porozumienie chcąc przy ich pomocy pozbawić władzy na Litwie księcia Witolda. Świdrygiełło w marcu 1402 roku ogłosił się w Malborku Wielkim Księciem Litewskim i zgodził się potwierdzić, że Krzyżacy mają prawa do Żmudzi oraz uznał ich pretensje do Pskowa. Jednocześnie zyskał poparcie prawosławnych bojarów na terenie Litwy. Następnie Świdrygiełło razem z Krzyżakami inflanckimi najechał na Litwę zagrażając Wilnu, ale nie udało mu się pokonać Witolda, którego wsparły wojska polskie (zdobyto krzyżacki Dyneburg i Gotterswerder nad Niemnem). Wspólnemu stanowisku polsko-litewskiemu sprzyjała zawarta w 1401 roku Unia wileńsko-radomska. Zakon odpowiedział wielką wyprawą w lipcu 1402 roku, która jednak nie pokonała Witolda. W lutym 1403 roku Krzyżacy i Świdrygiełło ponowili atak, ale nie byli w stanie uzyskać konkretnych rezultatów. W 1403 roku polska dyplomacja uzyskała od papieża bullę zakazującą Krzyżakom atakowania Litwy. Doprowadziło to do rozejmu, na mocy którego Krzyżacy w 1404 roku zerwali układ sojuszniczy ze Świdrygiełłą.

W dniach 18-23 maja 1404 roku na zamku w Raciążku przebywali król Władysław II Jagiełło i książę Witold Kiejstutowicz, których posłowie spotkali się z posłami krzyżackimi na wiślanej wyspie pod zamkiem. Negocjacje zakończono 21 maja, a dokumenty podpisano 22 maja na kępie wiślanej pod zamkiem^[1].

Postanowienia pokoju

• król Władysław Jagiełło otrzymał prawo wykupu ziemi dobrzyńskiej od Zakonu Krzyżackiego za kwotę 50 000 florenów węgierskich w ciągu 1 roku i 6 tygodni, ziemia dobrzyńska została wykupiona przez Polskę w 1405 roku^[1];
• król otrzymał prawo wykupu zamku w Złotorii wraz z okręgiem za kwotę 2400 kop groszy czeskich w ciągu 1 roku i 6 tygodni^[1], zamek ten bezprawnie oddał w zastaw Krzyżakom w 1391 roku Władysław Opolczyk;
• książę Witold odnowił postanowienia pokoju salińskiego i potwierdził rezygnację ze Żmudzi^[1];
• wielki mistrz Konrad von Jungingen zrzekł się wszelkich pretensji do Litwy^[1];
• 

  Pieczęć majestatyczna duża króla Władysława Jagiełły
  Konrad von Jungingen zobowiązał się nie zawierać sojuszy z ludźmi, którzy mogliby być szkodliwi dla Korony Królestwa Polskiego^[1]. Zobowiązanie to dotyczyło m.in. Świdrygiełły;
• król i wielki mistrz potwierdzili pokój kaliski z 1343 roku podpisany przez Kazimierza Wielkiego i Zakon^[1];
• Władysław Jagiełło jako najwyższy książę litewski potwierdził pokój saliński z 1398 roku, w którym Witold odstąpił Żmudź na rzecz Zakonu Krzyżackiego^[1];
• Witold zgodził się, że jeśliby naruszył pokój saliński to naraziłby się na wojnę z Zakonem, która nie objęłaby jednak Królestwa Polskiego i nie naruszyłaby zawartego z nim pokoju^[1];
• Witold Kiejstutowicz zobowiązał się nie przyjmować w swoim kraju Żmudzinów przed rozmowami jego pełnomocników z posłami Zakonu^[1];
• przy okazji zjazdu Witold zaprezentował też polskie postulaty dotyczące Pomorza Gdańskiego.

Kolejny spór

Porozumienie okazało się mieć charakter przejściowy, gdy w maju 1409 wybuchło na Żmudzi powstanie przeciwko Krzyżakom, a Ulryk von Jungingen wypowiedział wojnę Królestwu Polskiemu i rozpoczęła się Wielka wojna z zakonem krzyżackim.

Zobacz też

• stosunki polsko-krzyżackie
• Historia Polski (1386–1492)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Marek Derwich, Monarchia Piastów, Warszawa-Wrocław 2003, Wydawnictwo Dolnośląskie, ISBN 83-7023-989-7
• Przemysław Nowak, Dokumenty pokoju w Raciążku w 1404 roku (Die Urkunden des Friedens von Razianz aus dem Jahr 1404), Kraków, Studia Źródłoznawcze - Commentationes 40 (2002), 57–77
• M. Goyski, Sprawa zastawu ziemi dobrzyńskiej przez Władysława Opolczyka i pierwsze lata sporu, Przegląd Historyczny 3, 1906
• Ignacy Zakrzewski, Spory i sprawy pomiędzy Polakami a Zakonem Krzyżackim Tom 2 Poznań 1892, s. 429 - 436