Pokojowy Komitet Koordynacyjny Studentów

Pokojowy Komitet Koordynacyjny Studentów

Student Nonviolent Coordinating Committee (SNCC)

Państwo	Stany Zjednoczone
Data założenia	15 kwietnia 1960
Zakończenie działalności	1 maja 1971
brak współrzędnych

Pokojowy Komitet Koordynacyjny Studentów (ang. Student Nonviolent Coordinating Committee, SNCC) – amerykańska organizacja społeczna działająca na rzecz praw obywatelskich czarnych obywateli USA i przeciwko segregacji rasowej w latach 60. XX wieku. SNCC organizowała kampanie przeciwko segregacji rasowej w transporcie publicznym, zajmowała się edukacją obywatelską czarnych wyborców, organizowała protesty i demonstracje przeciwko rasizmowi.

Geneza

Studenci protestujący przeciwko segregacji rasowej w mieście Durham (Karolina Północna) w 1960 roku

Geneza organizacji była związana z protestami przeciwko segregacji rasowej na południu Stanów Zjednoczonych. Segregacja rasowa w restauracjach, kawiarniach i transporcie publicznym była wówczas uznana za niezgodną z konstytucją. Mimo to w licznych stanach na południu USA wciąż obowiązywały przepisy wymagające segregacji rasowej np. w kawiarniach czarni klienci mogli kupować produkty, ale nie mogli siedzieć przy stołach. W ramach walki z tymi regułami na początku lat 60. czarni studenci organizowali demonstracje polegające na zajmowaniu miejsc w strefach zakazanych dla czarnych, protesty określano mianem sit-in^[1]. Protesty rozpoczęły się w lutym 1960 roku, gdy grupka studentów w Greensboro, Karolinie Północnej usiadła przy stole w kawiarni Woolworth. Nie zostali obsłużeni, ale następnego dnia do demonstracji dołączyli kolejni studenci^[1].

W kwietniu 1960, z inicjatywy Elli Baker, Konferencja Przywódców Chrześcijańskich Południa (SLCC) pod przywództwem Martina Luthera Kinga, zorganizowała konferencję poświęconą protestom sit-ins^[2]. Na wydarzeniu pojawiło się około 300 osób, głównie studentów, którzy uczestniczyli w protestach. Powołano do życia SNCC^[3]. Zadaniem SNCC miała być koordynacja działań^[1]. Początkowo w SLCC panowało przekonanie, że nowo powołana organizacja stanie się młodzieżówką SLCC^[2]. W praktyce jednak SNCC zachowywało autonomie i nie była w żaden sposób podporządkowana SLCC^[2].

Początkowo organizacja liczyła sobie zaledwie 16 członków, którzy zdecydowali się porzucić studia i przenieść się na południe Stanów Zjednoczonych, by organizować działania przeciwko segregacji rasowej^[4]. W 1964 roku SNCC zatrudniało już 150 osób, wśród zatrudnionych byli również biali (stanowili ok. 20% wszystkich pracowników)^[4]. Działalność SNCC była finansowana z datków od kościołów, uczelni i fundacji^[4]. Organizacja posiadała biura w Atlancie i Missisipi^[4].

Walka z segregacją rasową w transporcie publicznym

Pobicie działaczy SNCC w Birmingham w stanie Alabama w maju 1961 roku

W 1961 roku SNCC zaangażowała się w akcje przeciwko segregacji rasowej w międzystanowych połączeniach autokarowych (tzw. Freedom Rides). Działania polegały na zajmowaniu przez czarnych miejsc dla białych w autokarach. Wywołało to falę przemocy ze strony zwolenników segregacji rasowej^[2].

Akcja rozpoczęła się w Waszyngtonie, gdzie grupa kilkunastu działaczy SNCC wsiadła do dwóch autokarów z zamiarem udania się do Nowego Orleanu^[5]. Do pierwszych incydentów doszło na przystanku w Karolinie Południowej, gdzie aktywiści zostali pobici przez tłum rasistów^[5]. Do kolejnego aktu przemocy doszło w miejscowości Anniston, w stanie Alabama, gdzie autobus został zatrzymany przez grupę segregacjonistów a następnie podpalony^[5]. Nikt nie odniósł jednak ran, działacze SNCC podjęli podróż innym autobusem. Na kolejnym przystanku, w miejscowości Birmingham tłum pobił aktywistów^[5]. Po tych incydentach żaden kierowca nie chciał wpuścić działaczy SNCC na pokład kierowanego przez siebie autobusu, aktywiści dotarli do Nowego Orleanu samolotem^[5].

Kampania Freedom Rides skłoniła Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych do wywarcia presji na Międzystanową Komisję Handlu, która w listopadzie 1961 roku wydała zakaz segregacji rasowej dla białych i czarnych w transporcie kolejowym i autobusowym^[6].

Rejestracja wyborców

W kolejnych latach SNCC angażowała się w kampanie rejestracji czarnych wyborców. W niektórych stanach USA czarni obywatele mieli wprawdzie prawa wyborcze, ale nie byli zarejestrowani w komisji wyborczej i z tego względu nie mogli głosować. W stanie Missisipi w niektórych obwodach ponad 90% czarnych wyborców nie było zarejestrowanych^[7]. Rejestracja wymagała rozwiązania testu i przedstawienia interpretacji wybranego fragmentu konstytucji stanowej. Od 1961 roku SNCC rozpoczęło działania polegające na prowadzeniu edukacji obywatelskiej i pomocy w rejestracji^[7].

Podobnie jak inne działania SNCC także te spotkały się z przemocą ze strony segregacjonistów. Dochodziło do licznych pobić, prób podpaleń biura. Działacze SNCC byli wielokrotnie aresztowani i bici przez policję. Jeden z pierwszych zarejestrowanych przez SNCC wyborców został zamordowany, sprawca morderstwa został uniewinniony^[7].

W 1964 roku na terenie stanu Missisipi SNCC zorganizowało kampanię „Lato Wolności” (ang. Freedom Summer). W akcji wzięło udział około 1000 wolontariuszy, głównie białych studentów i studentek, którzy zajmowali się rejestrowaniem czarnych wyborców^[8]. Kampania spotkała się z przemocą ze strony segregacjonistów. W jej trakcie piętnastu działaczy na rzecz praw obywatelskich zostało zamordowanych, czterech ranionych, trzydzieści siedem kościołów zostało podpalonych lub podłożono pod nie bomby, aresztowano około tysiąc osób^[9].

Kryzys

Stokely Carmichael, lider SNCC od 1966 roku

W 1965 roku w SNCC rozpoczęły się spory na temat pokojowej taktyki i udziału białych w działalności organizacji. Podziały sprawiały, że wpływ organizacji malał. W 1966 roku przewodniczącym SNCC został Stokely Carmichael^[2]. Carmichael ogłosił nową orientację polityczną organizacji, którą nazwał Black Power^[2]. Pod koniec lat 60. SNCC oddalało się od taktyki pokojowej i wykluczało białych z udziału w swoich działaniach. Wzbudziło to krytykę Martina Luthera Kinga^[2]. Od 1967 roku SNCC stała się celem aktywności FBI, które dążyło do zlikwidowania organizacji stosujących przemoc^[2]. Do 1968 roku większość działaczy opuściła SNCC i organizacja straciła na znaczeniu^[2].

Zobacz też

• Black Power
• Ruch praw obywatelskich

Przypisy

Bibliografia

• Julia Erin Wood: Student Nonviolent Coordinating Committee in Alabama (SNCC) (ang.). Encyclopedia of Alabama, 2008. [dostęp 2019-05-03].
• Susan Eckelmann: Freedom Rides (ang.). Encyclopedia of Alabama, 2008. [dostęp 2019-05-05].
• Karolina Karbownik: Ella Baker – Martin Luther King w spódnicy. wp.pl, 2015-11-12. [dostęp 2019-05-02].
• Student Nonviolent Coordinating Committee (SNCC) (ang.). The Martin Luther King, Jr. Research and Education Institute. [dostęp 2019-05-02].
• Freedom Summer (ang.). The Martin Luther King, Jr. Research and Education Institute. [dostęp 2019-05-02].
• Howard Zinn: SNCC : the new abolitionists. Chicago: 2011. ISBN 978-1-60846-299-5. (ang.)
• Ruth Rosen: The world split open: how the modern women's movement changed America. New York: 2012. ISBN 978-0-14-009719-1.