Polacy w Republice Serbskiej
| Populacja | 186 |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Grupa |
Polacy w Republice Serbskiej (serb. Пољаци у Републици Српској) – mniejszość narodowa w Republice Serbskiej.
Mniejszość narodowa
Początki mniejszości polskiej na terenie obecnej Republiki Serbskiej sięgają 1895, kiedy przybyli tu pierwsi emigranci z Galicji i Bukowiny[1]. Osiedli się oni i mieszkali na terenie Bośni. Po zakończeniu drugiej wojny światowej w 1946 Jugosławię opuściło łącznie około 18 tysięcy polskich osadników[2]. Pozostało około półtora tysiąca w okolicach Banja Luki, Gradiški oraz Prnjavora[1]. Większość reemigrantów osiedliło się na Dolnym Śląsku w okolicach Bolesławca[2].
Mieszkający na terenie Republiki Serbskiej są potomkami Polaków w trzecim lub czwartym pokoleniu. Według spisu ludności z 2013 w Republice Serbskiej na 1 170 342 mieszkańców mieszkało 186 Polaków (91 mężczyzn i 95 kobiet)[3]. Najwięcej mieszkało w: Banja Luce 35 osób, Gradišce 38 osób, Laktasi 16 osób, Prnjavorze 64 osoby. W innych miejscowościach takich jak: Bijeljina, Derventa, Doboj, Zvornik, Oštra Luka, Prijedor, Srebrenica, Foča, Celinac i Srbac mieszkało od 1 do 9 osób pochodzenia polskiego[3].
Prawa mniejszości narodowej
Zgodnie z Konstytucją z 2006 mniejszości narodowe w Republice Serbskiej zgodnie z art. 14 mają prawo do pełnego równouprawnienia i poszanowania tożsamości etnicznej (w zakresie kultury, kształcenia, informacji i stosowania języka w urzędach w mowie i piśmie) oraz indywidualnymi (art. 75 i 76)[4]. Konstytucja zabrania przymusowej asymilacji, gwarantując prawo do wyrażania, ochrony i rozwijania swojej odrębności etnicznej, kulturowej i religijnej. Mniejszości narodowych mogą w miejscach publicznych używać swoich symboli, a także języka[4]. W zależności od liczebności populacji w danym regionie jest możliwe używanie własnego języka w urzędach, organizacjach i innych jednostkach samorządowych. Przedstawiciele mniejszości mogą zakładać stowarzyszeń o charakterze oświatowym i kulturalnym, jeśli są one dobrowolnie finansowane[4].
Nauka języka serbskiego jest obowiązkowa. Zgodnie z Ustawą o podstawach systemu kształcenia i wychowania z 2004 oraz Ustawą o samorządzie lokalnym możliwe jest zorganizowanie nauki w języku mniejszości, pod warunkiem że będzie co najmniej 15 uczniów[4].
Stowarzyszenia
Mniejszości narodowe na poziomie centralnym reprezentuje Rada ds. mniejszości narodowych (Savet za nacjonalne manjine Zaštitnika građana)[4].
W 2003 powstało Stowarzyszenie Mniejszości Narodowych Republiki Serbskiej[5]. Należy do niego 11 stowarzyszeń mniejszości narodowych: czeskiej, włoskiej, żydowskiej, węgierskiej, macedońskiej, niemieckiej, polskiej, romskiej, słowackiej, słoweńskiej i ukraińskiej. W Republice Serbskiej funkcjonują 3 stowarzyszenia Polonijne: w Banja Luce, Prnjavorze, Gradiszce[6]:
- Stowarzyszenie Polaków w Banja Luce zaczęło działalność w maju 2004[7]. Należy do niego około 100 osób[7]. Członkowie uczestniczą w tradycyjnym festiwalu mniejszości narodowych, najważniejszych obchodach polskich świąt państwowych i religijnych[7]. Została zorganizowana szkoła języka polskiego i kultury polskiej[7]. Prezeską Stowarzyszenia, Danijel Kovč[8].
- W Gradišce działa Polskie Stowarzyszenie „Mak”, którego prezesem jest Marija Buganik-Pranjić[9].
- W Prnjavorze działa Związek Mniejszości Narodowych, którego prezesem jest Igor Kanjski[10].
Szkoła Języka Polskiego i Kultury
W 2011 rozpoczęła działalność Szkoła Języka Polskiego i Kultury Polskiej[11]. Zajęcia odbywały się dwa razy w tygodni, wieczorem w siedzibie Związku Mniejszości Narodowych Republiki Serbskiej w Banja Luce[11]. W kursie mogli uczestniczyć wszyscy zainteresowani, którzy wnieśli ustalona opłatę[11].
Imprezy cykliczne
Organizacje polonijne organizują kilka razy w roku cykliczne imprezy kulturalne. We wsi Čelinovac w gminie Gradiška jest organizowany od 2010 przez Stowarzyszenie Polaków i Przyjaciół „MAK” festiwal pierogów „Pirogijada”[1][12]. W Prnjavorze od 2009[13] jest organizowany festiwal mniejszości narodowych „Mała Europa”[2].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Dariusz Goszczyński, Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych – Pielęgnowanie pamięci Polaków w Bośni, do.wp.mil.pl, 26 lipca 2017 [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-31].
- ↑ a b c Polacy w Bośni i Hercegowinie, www.sarajewo.msz.gov.pl [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-25].
- ↑ a b Републички завод за статистику – Република Српска, www.rzs.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
- ↑ a b c d e Mirella Korzeniewska-Wiszniewska, Polityka etniczna Republiki Serbii wobec wybranych mniejszości po 2009 r. Jan Machnik, Irena Stawowy-Kawka (red.), „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne”, XXIV, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2016, 161−183, ISSN 2543-733X [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Savez nacionalnih manjina Republike Srspske, www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
- ↑ Ewa Nowicka, Organizacje polonijne i tożsamość narodowa Polacy w Bośni i Hercegowinie (BiH), Ilona Czamańska, Witold Szulc (red.), „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia”, XXIII, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2016, 135−150, ISBN 978-83-65663-26-9, ISSN 0239-4278 [dostęp 2020-05-20].
- ↑ a b c d Udruženje Poljaka Banja Luka, www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
- ↑ Savez nacionalnih manjina Republike Srspske, www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
- ↑ Proslavili Svetog Mihovila, www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
- ↑ Organizacje polonijne, www.sarajewo.msz.gov.pl [dostęp 2018-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-25].
- ↑ a b c Savez nacionalnih manjina Republike Srspske, www.snm.rs.ba [dostęp 2018-03-30].
- ↑ U Gradišci održana 11. Pirogijada (VIDEO), DRUŠTVO - RTRS, 7 sierpnia 2021 [dostęp 2022-08-02] (serb.).
- ↑ Прњавор – Шести Фестивал националних мањина 25. јула, prnjavorlive.info [dostęp 2018-03-30] (bośn.).
Media użyte na tej stronie
Први пољски досељеници у село Челиновац код Градишке.
Bosnian Polish farmers at a procession ceremony
(c) Gov.pl, CC BY 3.0 pl
Tomislav Durtka, Miloš Mišković, Igor Kanjski / stowarzyszenie Polaków "Bolesławiec" z Prnjavora
Autor: Miłosz Pieńkowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Poljsko groblje u selu Devetina kod Prnjavora