Polacy w obwodzie winnickim

Obwód winnicki na mapie administracyjnej Ukrainy

Polacy w obwodzie winnickim – na terenie obwodu winnickiego, według danych spisu powszechnego z 2001 roku, mieszka 3,7 tysiąca osób deklarujących narodowość polską[1].

Historia

Początki osadnictwa polskiego na Podolu przypadają na połowę XIV wieku. Po Unii Lubelskiej Winniczyzna stała się częścią Korony w ramach Rzeczypospolitej. Pierwszą polską szkołę w Winnicy jezuici zaczęli budować w 1614 r.[2] W wyniku drugiego rozbioru Polski Winniczyzna znalazła się w Imperium Rosyjskim. Polską szkołę w Winnicy zamknięto po powstaniu listopadowym. Władze rosyjskie zaostrzyły represje wobec Polaków po powstaniu styczniowym. Zabraniano używania języka polskiego w instytucjach publicznych, uczniom zakazywano czytania po polsku oraz posiadania polskich książek. Sytuacja Polaków nieco uległa poprawie po 1905 roku[3].

Liczba polskich szkół w obwodzie winnickim przed 1935 rokiem wynosiła 191. W tym czasie istniało także ponad 200 szkół mieszanych. Władze radzieckie jednak zamknęły polskie szkoły. W Winnicy ostatnia polska szkoła zakończyła działalność w 1936[4]. W latach 1937–1938 represje wobec Polaków były najbardziej nasilone[5]. W ramach operacji polskiej NKWD na podstawie rozkazu nr 00485 dokonano masowych aresztowań[6]. Większość osób aresztowanych została rozstrzelana m.in. podczas mordu w Winnicy[7].

W 1959 r. w obwodzie winnickim mieszkało około 20,8 tys. Polaków[8].

Proces narodowo-kulturalnego odrodzenia polskiej mniejszość rozpoczął się po rozpadzie ZSRR i powstaniu niepodległej Ukrainy. Obecnie kultywowaniu polskości służy pięć działających przy polskich organizacjach szkół sobotnio-niedzielnych[9]. W Winnicy odbywa się doroczny festiwal kultury polskiej organizowany przez Związek Polaków Winniczyzny[10]. Ponadto w Winnicy mieści się redakcja miesięcznika i portalu internetowego Słowo Polskie. W 2016 roku w Barze otwarto Dom Polski[11].

Od 2009 roku w Winnicy znajduje się konsulat generalny Rzeczypospolitej Polskiej.

Liczba ludności polskiej

Według danych opartych na spisach przeprowadzonych po drugiej wojnie światowej liczba ludności polskiej w obwodzie winnickim stale maleje. W Polsce kwestionowano jednak wyniki spisów pochodzących sprzed 1991 r.[12]

Liczba Polaków w obwodzie winnickim (w tys.)[13]
19591970197919892001
20,813,410,88,43,7

Przypisy

  1. ↑ Moskwiczowa, Glinczewski 2014 ↓, s. 83-84.
  2. ↑ Moskwiczowa, Glinczewski 2014 ↓, s. 84.
  3. ↑ Moskwiczowa, Glinczewski 2014 ↓, s. 85.
  4. ↑ Moskwiczowa, Glinczewski 2014 ↓, s. 86.
  5. ↑ Kozyrska 2014 ↓, s. 109.
  6. ↑ Kozyrska 2014 ↓, s. 111.
  7. ↑ Kozyrska 2014 ↓, s. 127-128.
  8. ↑ Itogi wsisojuznoj pieriepisi nasielenija 1959 g., Ukrainskaja SSR, Moskwa, 1963, za: Piotr Eberhardt: Ludność polska na Białorusi, Litwie i Ukrainie według ostatnich spisów powszechnych, „Roczniki Nauk Społecznych”, 33(1), 2005, s. 159.
  9. ↑ Placówki oświatowe na Ukrainie. Informator. Warszawa: Fundacja Wolność i Demokracja, 2015, s. 37.
  10. ↑ W Winnicy po raz dwudziesty odbył się regionalny festiwal kultury polskiej „Łączmy się, Radujmy się, Śpiewajmy!” (pol.). slowopolskieorg, 30.11.2019.
  11. ↑ Polacy w Barze otrzymali w darze od historycznej ojczyzny najpiękniejsze centrum polskości na Podolu (pol.). slowopolskieorg, 23.05.2016.
  12. ↑ Piotr Eberhardt: Ludność polska na Białorusi, Litwie i Ukrainie według ostatnich spisów powszechnych, „Roczniki Nauk Społecznych”, 33(1), 2005, s. 160.
  13. ↑ Dane na podstawie spisów powszechnych za: Piotr Eberhardt: Ludność polska na Białorusi, Litwie i Ukrainie według ostatnich spisów powszechnych, „Roczniki Nauk Społecznych”, 33(1), 2005, s. 159, 161.

Bibliografia

Polacy na Ukrainie
Rozmieszczenie
Historia
Organizacje i instytucje
Media
Kultura
Zabytki i miejsca pamięci

Media użyte na tej stronie

Map of Ukraine political simple Oblast Wynnyzja.png
Autor: Sven Teschke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Political map of Ukraine, highlighting Vinnytsia Oblast