Jaworzynka (polana w Tatrach)

Jaworzynka
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Położenie

województwo małopolskie

Pasmo

Tatry, Karpaty

Wysokość

1070–1120 m m n.p.m.

Zagospodarowanie

łąka

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jaworzynka”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Jaworzynka”
Ziemia49°15′44″N 19°59′08″E/49,262222 19,985556

Jaworzynka – polana reglowa znajdująca się w dolinie Jaworzynce w Tatrach Zachodnich. Jej nazwa pochodzi od rosnących na niej dawniej jaworów[1]. Położona jest na wysokości 1070–1120 m n.p.m. i ma długość ok. 1 km[2]. Ma podziemne odwodnienie, koryto potoku wypełnia się wodą tylko po obfitych opadach deszczu[3].

W przeszłości stanowiła część Hali Jaworzynka. W dokumentach z XVIII w. istnieje pod nazwą Jaworzyny Łuszczkowej (Łuszczek to jeden ze starych rodów góralskich)[1]. Polana była koszona, jej obrzeża natomiast, oraz strome zbocza były wypasane. Lasy zostały niemal całkowicie wycięte. Nadmierny wypas doprowadził do całkowitej niemal degradacji i erozji tych zboczy. Jaworzynka była najbardziej w Tatrach reprezentatywnym przykładem szkód wyrządzanych górom przez nadmierny wypas. Zbocza Boczania i Skupniowego Upłazu były właściwie pustynią. W 1962 r. Tatrzański Park Narodowy wykupił od górali z Murzasichla cały obszar, włączając go do parku narodowego[4].

Pozostałością po pasterskiej przeszłości są stojące na polanie na tzw. Niżniej Równi szałasy. Ślady zniszczeń, zwłaszcza na wschodnich i południowych stokach są widoczne do dzisiaj. Teren w znacznym stopniu jednak zregenerował się, m.in. dzięki sztucznym nasadzeniom i zadarnianiom[3].

Zniesienie pasterstwa przyniosło jednak również negatywne skutki. Nieużytkowana polana zaczęła zarastać lasem. W 1955 r. miała powierzchnię ok. 75 ha, ale w 2004 w wyniku zarośnięcia jej powierzchnia zmniejszyła się o około 56%[5]. Całkowite zalesienie polany, co niewątpliwie nastąpiłoby w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej, wpłynęłoby na znaczne obniżenie atrakcyjności turystycznej i wyginięcie jej roślinności. Aby temu przeciwdziałać, park narodowy stosuje tutaj czynne zabiegi ochronne: usuwanie pojawiających się zadrzewień i coroczne koszenie części polany. Z rzadkich w Karpatach gatunków roślin rośnie na złoć mała i turzyca dwupienna[6].

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny żółty z Kuźnic na Przełęcz między Kopami. Czas przejścia: 1:40 h, ↓ 1:10 h[7].
  • Widok na polanę z górnej części szlaku na Przełęcz między Kopami

    Widok na polanę z górnej części szlaku na Przełęcz między Kopami

  • Jaworzynka i widok na Przełęcz między Kopami

    Jaworzynka i widok na Przełęcz między Kopami

  • Szałasy na Niżniej Równi

    Szałasy na Niżniej Równi

Przypisy

  1. ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. ↑ Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
  3. ↑ a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
  4. ↑ Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
  5. ↑ Marcin Bukowski, Dynamika zarastania polan tatrzańskich, M. Guzik (red.), Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2009, ISBN 978-83-61788-08-9.
  6. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.

Media użyte na tej stronie

Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
POL Szlak żółty.svg
Żółty szlak turystyczny.
Polana Jaworzynka.JPG
Autor: ŁukaszWu, Licencja: CC BY 3.0
Polana Jaworzynka
Polana Jaworzynka a1.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC BY 2.5
Polana Jaworzynka (Tatra Mountains)
Polana Jaworzynki a1.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Polana Jaworzynka(Tatra Mountains)