Polanka Wielka
| Artykuł | 49°58′54″N 19°18′36″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°58'59.9"N, 19°19'0.1"E, 50°1'N, 19°17'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 540 m |
| wieś | |
 Zabytkowy kościół w Polance Wielkiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 245–285 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2006) | 3800 |
| Strefa numeracyjna | 33 |
| Kod pocztowy | 32-607[1] |
| Tablice rejestracyjne | KOS |
| SIMC | 0064201 |
Położenie na mapie gminy Polanka Wielka _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Polanka Wielka") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
 49°58′54″N 19°18′36″E/49,981667 19,310000 | |
| Strona internetowa | |
Polanka Wielka – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Polanka Wielka, której jest siedzibą.
Integralne części wsi
| przysiółki | Dalachowice, Granica Głębowska, Granica Osiecka, Granica Porębska, Hukowiec, Łysówka, Majcherowiec, Studziennik |
| części wsi | Dolna Północna, Dolna Wieś, Folwark, Górna Wieś, Hajduga, Krzyżówka, Średnia Wieś |
Historia
Wieś po raz pierwszy wzmiankowana została w spisie świętopietrza parafii dekanatu Zator diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Polenka[4]. Prawdopodobnie pod koniec XIV wieku lokowano siostrzaną wieś, Polankę Górną, nazywaną Polanką Nową, podczas gdy starsza Polanka przezwana została Polanką Starą (Dolną).
Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach powstałego w 1315 księstwa oświęcimskiego, od 1327 stanowiącego lenno Królestwa Czech. W 1457 zostało wykupione przez króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka, a w towarzyszącym temu dokumencie sprzedaży wystawionym przez Jana IV oświęcimskiego w dniu 21 lutego 1457 wymienione zostały zarówno Polanka Antiqua, jak i Nowa Polanka[5]. W 1564 ostatecznie księstwo wcielono do Korony Królestwa Polskiego.
Według regestu poborów powiatu śląskiego z roku 1581 wieś wymieniona jako Polianka była własnością niejakiej Rawskiej i miała ona w sumie 27,5 łanów kmiecych, 9 zagrodników z rolą, 1 czynszownika, 3 zagrodników bez roli, 20 komorników z bydłem, 4 komorników bez bydła, 1 hultaja oraz 2 rzemieślników[6]. Po unii lubelskiej zawartej między Koroną Królestwa Polskiego, a Księstwem Litwy w 1569 roku wraz z całą koroną wieś stała się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Po rozbiorach Polski wieś znalazła się w zaborze austriackim. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie bialskim w Galicji. Znajdowała się w niej jednoklasowa szkoła ludowa. Według austriackiego spisu powszechnego pod koniec XIX wieku we wsi mieszkało 1832 mieszkańców, w tym 857 mężczyzn oraz 975 kobiet, z których 1813 było wyznania katolickiego, a 19 było izraelitami[6].
Wieś liczyła w XIX wieku 3879 mórg obszaru. Największym właścicielem gruntów w miejscowości był Józef Odrowąż Wysocki, który posiadał 614 mórg roli, 106 mórg łąk, 35 mórg pastwisk i 278 mórg lasu[6].
Po upadku powstania listopadowego w majątku państwa Cieńskich w Polance Wielkiej przebywał przez jakiś czas Bazyli Mochnacki[7], ojciec Maurycego Mochnackiego i Kamila Mochnackiego, a także ich brat – Tymoleon Mochnacki.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Zabytki
Kościół pw. św. Mikołaja z XII w. w 1658 r. przekształcony w stylu barokowym. Kościół orientowany, drewniany konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej. Składa się z wydłużonego, zamkniętego wielobocznie prezbiterium z murowaną zakrystią od północy, szerszej nawy i dwukondygnacyjnej wieży, nakrytej kopulastym hełmem zwieńczonym obeliskiem. Dach nad korpusem dwuspadowy, jednokalenicowy. Na kalenicy dachu sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę kształtu barokowego. Ściany wnętrza nawy i prezbiterium podzielone za pomocą pilastrów i gzymsów. Otwór tęczowy o łuku trójlistnym ściętym. W tęczy krucyfiks barokowy. Ołtarze rokokowe, z XVIII w. Ambona klasycystyczna. Chrzcielnica marmurowa, barokowa. Organy z 1735 r. Obrazy (obecnie w nowym kościele): Matka Boska Częstochowska z XVII w., Najświętsza Maria Panna z Dzieciątkiem z ok. 1600 r., św. Mikołaj z XVIII w.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 948 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 127–131.
- ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438–1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 978-8388857-31-7.
- ↑ a b c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. VIII, hasło „Polanka Wielka”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1887. s. 568. [dostęp 2018-04-19].
- ↑ Mirosław Strzyżewski, Michał Podczaszyński - zapomniany romantyk, 1999, s. 200.
Linki zewnętrzne
- Polanka Wielka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 568.
- Siedziba gminy: Polanka Wielka
| Wieś | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
POL_Gmina_Polanka_Wielka_COA
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY 3.0
Kościół we wsi Polanka Wielka