Poleńcowate
 Peumus boldus | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | poleńcowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Monimiaceae Juss. Ann. Mus. Natl. Hist. Nat. 14: 133. 1809[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Monimia Thouars (1804)[3] | |
| Zasięg | |
 | |
%2c_macho_-_Flickr_-_Pato_Novoa.jpg)
Poleńcowate (Monimiaceae) – rodzina niewielkich drzew, krzewów, rzadko lian z rzędu wawrzynowców (Laurales). Należy do niej w zależności od ujęcia systematycznego 22[2] do 25[4] rodzajów z ok. 275 gatunkami[5]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej[6], do strefy umiarkowanej sięgając na półkuli południowej (w Chile, Australii i w Nowej Zelandii)[5].
Liście Peumus boldus z Ameryki Południowej służą do wyrobu przyprawy[7] i naparów, owoce tego gatunku są spożywane[7], a z kory sporządzany jest barwnik[5]. Z drewna wytwarza się węgiel drzewny[7]. Drewno kilku gatunków jest użytkowane lokalnie[6]. Cenionego drewna dostarcza Xymalos monospora i Hedycarya angustifolia[5]. Poza tym w kosmetyce i medycynie wykorzystywane bywają olejki eteryczne z tych roślin[6].
Morfologia
- Pokrój
- Niewielkie, aromatyczne drzewa, krzewy i liany[5].
- Liście
- Naprzeciwległe, rzadko w okółkach, pojedyncze, zwykle całobrzegie, rzadko słabo piłkowane lub ząbkowane, bez przylistków. Za młodu liście są często owłosione, z wiekiem zwykle łysieją[7][6].
- Kwiaty
- Zwykle zebrane w wierzchotkowate kwiatostany. Kwiaty są jednopłciowe (obupłciowe u rodzaju Hortonia), promieniste, drobne. Liczba listków okwiatu jest różna u poszczególnych przedstawicieli, wynosi od 3 do wielu, często w dwóch lub większej liczbie okółków. W kwiatach męskich liczba pręcików sięga do 1800 (rodzaj Tambourissa), czasem zrastają się one w rurkę (rodzaj Tetrasynandra). Nitki i łączniki są rozszerzone, często przerastają pylniki, tworząc szczytową, sterylną i ogruczoloną część pręcika, czasem upodabniając się do listków okwiatu. Pylniki otwierają się pękając szczelinowo lub klapami. Ziarna pyłku są pojedyncze (złączone w tetrady tylko u Hedycarya). Słupkowie tworzą liczne (tylko w rodzaju Xymalos pojedyncze), wolne słupki, zawierające po jednym zalążku[7].
- Owoce
- Orzechy[7] i pozorne pestkowce – z właściwym owocem otoczonym przez zmięśniałe dno kwiatowe[5]. Nasiona zawierają dużo bielma i drobny zarodek[7].
Systematyka
W dawniejszych systemach włączano tu rodzaje z rodzin oboczkowate Atherospermataceae i Siparunaceae obejmujące podobne morfologicznie rośliny, ale w efekcie rodzina była taksonem polifiletycznym[5]. Niejasne pozostają relacje między poleńcowatymi a hernandiowatymi Hernandiaceae i wawrzynowatymi Lauraceae – analizy wskazują na siostrzany charakter poleńcowatych względem obu tych rodzin, ewentualnie tylko hernandiowatych (z wawrzynowatymi zajmującymi pozycję bazalną w grupie)[2].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
| wawrzynowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział na rodzaje[4]
- Austromatthaea L. S. Sm.
- Decarydendron Danguy
- Ephippiandra Decne.
- Faika Philipson
- Hedycarya J. R. Forst. & G. Forst.
- Hennecartia J. Poiss.
- Hortonia Wight
- Kairoa Philipson
- Kibara Endl.
- Kibaropsis Vieill. ex Jérémie
- Lauterbachia Perkins
- Levieria Becc.
- Macropeplus Perkins
- Macrotorus Perkins
- Matthaea Blume
- Mollinedia Ruiz & Pav.
- Monimia Thouars
- Palmeria F. Muell.
- Parakibara Philipson
- Peumus Molina
- Steganthera Perkins
- Tambourissa Sonn.
- Tetrasynandra Perkins
- Wilkiea F. Muell.
- Xymalos Baill.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2010-12-29]. (ang.).
- ↑ a b Monimiaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 111. ISBN 978-1842466346.
- ↑ a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 216-217. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e f g Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 41-43, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.
Media użyte na tej stronie
Autor: JMK, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fruit of a Lemonwood in the Springside Nature Reserve in Hillcrest, KwaZulu-Natal
Autor: Pato Novoa from Valparaíso, Chile, Licencja: CC BY 2.0
The protolog of "boldo" by Molina does not indicate dioecious species, however boldo if it is a dioecious diclino tree, as Gay and Reiche indicates, ie, trees with male flowers (male) other than trees with female flowers ( females). The inflorescences of trees females are smaller, less flowers than those of males and as far as I could see the trees trees females are more sparse cups, of smaller leaves and are more scarce than males, at least in northern distribution
El protologo del "boldo" escrito por Molina no indica dioecia de la especie, sin embargo el boldo si es un árbol diclino dioico, como indica Gay y Reiche, es decir, árboles con flores masculinas (machos) distintos de árboles con flores femeninas (hembras).
Las inflorescencias de los árboles hembras son mas pequeñas, de menos flores que las de los árboles machos y hasta donde he podido ver los árboles hembras son de copas mas ralas, de hojas mas pequeñas y son mas escasos que los machos, por lo menos en la zona norte de distribuciónBoldo. A männliche Pflanze. B weibliche Pflanze mit Blüten und Früchten. 1 Knospe; 2 männliche Blüte von innen; 3 dieselbe von aussen; 4, 5, 6 Staubblätter; 7 weibliche Blüte von innen; 8 Pistill im Längsschnitt; 9 drei Fruchtstiele von dem Rest der Achsencupula umgeben; 10 Frucht; 11 Längsschnitt der Frucht; 12 Samen. A, B natürliche Grösse. 1-12 vergrössert.
Autor: Penarc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Monimiaceae área de distribución la familia