Pole Marsowe (Petersburg)

Pole Marsowe w Petersburgu
Ilustracja
Pole Marsowe (październik 2009 r.)
Państwo

 Rosja

Miejscowość

Petersburg

Dzielnica

rejon pietrogradzki

Powierzchnia

9 ha

Data założenia

XVIII (jako Łąka Carycy)

Projektant

Iwan Fomin, Lew Rudniew

Położenie na mapie Petersburga
Mapa konturowa Petersburga, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pole Marsowe w Petersburgu”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Pole Marsowe w Petersburgu”
Ziemia59°56′36,96″N 30°19′54,48″E/59,943600 30,331800
(c) Andrew Shiva / Wikipedia, CC BY-SA 4.0
Pole Marsowe w Sankt Petersburgu – widok z lotu ptaka

Pole Marsowe[1] (ros. Марсово поле) – plac oraz park położony w centrum Petersburga, o powierzchni prawie 9 ha.

Nazwa miejsca pochodzi od rzymskiego boga wojny – Marsa. W pierwszych dekadach istnienia Petersburga była to obszerna łąka, miejsce wypoczynku mieszkańców. Na początku XIX w. teren przekształcono w plac ćwiczeń wojskowych i defilad, wtedy też utrwaliła się nazwa Pole Marsowe. W latach 1918–1940 miejsce funkcjonowało pod nazwą Placu Ofiar Rewolucji, zaś w jego centralnej części powstał pomnik bojowników rewolucji (ros. памятник Борцам революции), wokół którego urządzono park.

Położenie

Pole Marsowe położone jest w centralnej historycznej części Petersburga, pomiędzy brzegiem Mojki, która wytycza jego południową granicę, a ulicą Milionową (granica północna). Od wschodu plac ogranicza Kanał Łabędzi[1] i biegnąca wzdłuż niego ulica[2].

Historia i opis

XVIII w.

Pole Marsowe powstało na osuszonych do 1712 r. błotach, położonych niedaleko letniej rezydencji Piotra I[2]. Na terenie tym odbywały się ćwiczenia wojskowe[3], ponadto wykorzystywano go do odpoczynku, zabaw i puszczania sztucznych ogni. Wśród ludności miejsce funkcjonowało pod nazwą Potiesznoje pole (Pole Zabaw, Uciech)[4]. Okolica placu zaczęła zmieniać swoje oblicze po wzniesieniu Pocztowego Dworu, a następnie wykopaniu Pięknego Kanału[1] między Newą a Mojką, na brzegu którego zaczęły powstawać domy zamożnych mieszkańców miasta[2]. W latach 40. XVIII w. na polu urządzono ogród spacerowy dla carycy Elżbiety, zaprojektowany przez Bartolomeo Rastrellego i Michaiła Ziemcowa. Ogród przetrwał do 1777 r., od niego ukuta została nowa nazwa miejsca – Łąka Carycy[4] (Царицын луг)[2][1]. W 1768 r. w sąsiedztwie Łąki wzniesiony został Pałac Marmurowy, przeznaczony dla Grigorija Orłowa, a następnie wykupiony przez dwór[5], zwrócony ku Łące swoją elewacją południową[6]. W kolejnych latach kompleks budynków wokół Łąki dopełniły dom Nikołaja Sałtykowa (1784-1788), dom I. Bieckiego i budynek Głównej Apteki[7].

Pole Marsowe w Imperium Rosyjskim

W latach 1797–1800 car Paweł I Romanow wzniósł dla siebie nową siedzibę, usytuowaną na południowy wschód od placu – Zamek Michajłowski. Ten sam władca zmienił dotychczasową łąkę w plac przeznaczony do ćwiczeń i parad wojskowych, polecił również ustawić na nim, na południowej granicy, pomnik ku czci zwycięstw odniesionych przez Piotra Rumiancewa oraz pomnik Aleksandra Suworowa pod postacią boga Marsa[8] (obydwa zostały następnie przeniesione)[2]. Budynki położone przy placu, który od pomnika Suworowa odtąd nazywano Polem Marsowym[8], od strony zachodniej, przebudowano na koszary Pawłowskiego pułku lejbgwardii. Ostatnim nowym budynkiem wzniesionym przy placu był powstały w latach 1823–1827 dom Adaminiego[7]. Do rewolucji lutowej 1917 r. na Polu Marsowym odbywały się parady wojskowe, wydarzenia o charakterze rozrywkowym i sportowym[2].

W okresie rewolucji i w ZSRR

Po lutym 1917 r. Pole Marsowe stało się miejscem pamięci poległych uczestników rewolucji. 23 marca/5 kwietnia 1917 na placu odbył się uroczysty pogrzeb 184 bojowników, którzy zginęli w starciach z wojskami lojalnymi wobec obalonego cara. Na uroczystość pogrzebową przybyło ok. 800 tys. osób[9]. 18 czerwca/1 lipca 1917 r. na Polu Marsowym odbyła się demonstracja[7], która zgromadziła od 400 tys.[10] do pół miliona uczestników[7]. Demonstracja miała być aktem poparcia dla nowej ofensywy rosyjskiej armii, byli na niej obecni przedstawiciele Rządu Tymczasowego oraz głównych partii robotniczych. Wbrew oczekiwaniom organizatorów większość zgromadzonych przybyła na miejsce z transparentami domagającymi się przekazania władzy w ręce rad, rezygnacji z ofensywy i usunięcia z rządu ministrów-kapitalistów[10].

Po zwycięstwie rewolucji październikowej i podczas wojny domowej w Rosji na Polu Marsowym chowano poległych i zmarłych działaczy bolszewickich[7]. W 1918 r. na Polu Marsowym zostali pochowani zabici w zamachach w 1918 r. szef Czeka w Piotrogrodzie Moisiej Uricki[11] komisarz ludowy prasy, propagandy i agitacji W. Wołodarski, strzelcy łotewscy uczestniczący w walkach podczas powstania w Jarosławiu w lipcu 1918 r., a także ich dawny komisarz Siemion Nachimson, który został w Jarosławiu rozstrzelany przez białych[12][7]. W tym samym roku pochowano w tym miejscu czerwonego dowódcę Rudolfa Siwersa[13]. W 1919 r. na Polu Marsowym pochowano uczestników bitwy o Piotrogród[7], a także poległego komisarza Nikołaja Tołmaczowa[13]. 7 listopada 1919 r. na Polu Marsowym urządzono kompleks pomnikowy ku czci poległych rewolucjonistów, według wyłonionego drogą konkursu projektu Lwa Rudniewa[13]. Na granitowych płytach pomnika, otaczających płyty nagrobne, zapisano inskrypcje ku czci rosyjskich rewolucjonistów autorstwa Anatolija Łunaczarskiego[13]. W porządkowaniu Pola Marsowego i urządzaniu pomnika brali udział sami mieszkańcy miasta[14]. Kolejne pochówki działaczy partyjnych i wojskowych odbywały się na Polu Marsowym jeszcze do 1933 r.[7] Miejsce otrzymało również nazwę Placu Ofiar Rewolucji[15]. W latach 20. XX w. w bezpośrednim sąsiedztwie pomnika zaaranżowano ogrody miejskie. W 1957 pod kierunkiem architekta Sołomona Majofisa dokonano rekonstrukcji centralnej części pomnika. W tym samym roku zapalono na nim pierwszy w Związku Radzieckim wieczny ogień[13].

Po 1991 r.

W latach 2012–2017 Pole Marsowe było jednym z kilku miejsc w Petersburgu, gdzie możliwe było organizowanie zgromadzeń publicznych bez zgody władz, jedynie po ich poinformowaniu[16].

Fotogaleria

Czasy współczesne

Pole Marsowe w sztuce

Przypisy

  1. a b c d M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7, s. 22.
  2. a b c d e f Энциклопедия Санкт-Петербурга: Марсово поле, ансамбль, www.encspb.ru [dostęp 2021-06-29].
  3. Escape to Sensational St. Petersburg, web.archive.org, 12 maja 2008 [dostęp 2021-06-29] [zarchiwizowane z adresu 2008-05-12].
  4. a b L. Bazylow, Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, ISBN 83-01-05684-3, s. 311.
  5. B. Piotrowski (red.), O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel’stwo Bol’szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1, s. 395.
  6. J. Miles, Petersburg, Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-11-15862-7, s. 169.
  7. a b c d e f g h Red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel’stwo Bol’szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1, s. 365–366.
  8. a b Родина-мать сдает // Татьяна Лиханова, scepsis.net [dostęp 2021-06-29].
  9. Olga Małecka-Malcew (pod redakcją), Petersburg, seria wydawnicza Miasta Marzeń (Biblioteka Gazety Wyborczej).
  10. a b M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7, s. 247.
  11. Моисей Соломонович Урицкий | Государственное управление в России в портретах [dostęp 2021-07-08] (ros.).
  12. Бомбить Ярославль!, www.kommersant.ru, 30 czerwca 2018 [dostęp 2021-06-29] (ros.).
  13. a b c d e Энциклопедия Санкт-Петербурга: Борцам революции, памятник, www.encspb.ru [dostęp 2021-06-29].
  14. M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7, s. 275.
  15. M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7, s. 278.
  16. Марсово поле исключили из перечня «гайд-парков», www.fontanka.ru, 21 sierpnia 2017 [dostęp 2021-06-29] (ros.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Spb-locator.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Obersachse (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Object: Saint Petersburg

Russia edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 54.0° N

Central meridian :

* E: 100.0° E

Standard parallels:

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Anti-Corruption Rally in Saint Petersburg (2017-06-12) 40.jpg
(c) Alexei Kouprianov, CC BY 2.0
2017-06-12 Anti-corruption rally in St. Petersburg, Russia. Campus Martii. The duck escapes.
RUS-2016-Aerial-SPB-Field of Mars.jpg
(c) Andrew Shiva / Wikipedia, CC BY-SA 4.0
The Field of Mars or Marsovo Polye (Ма́рсово по́ле) in the center of Saint Petersburg, Russia.
Field of Mars IMG 7611.JPG
Autor: Deror avi, Licencja: CC BY-SA 3.0
Field of Mars (Saint Petersburg)
View to St. Michael's Castle.jpg
(c) Alex 'Florstein' Fedorov, CC BY-SA 4.0
View to Saint Michael's Castle from the Field of Mars. Saint Petersburg
1600. Санкт-Петербург. Марсово Поле.jpg
Autor: GAlexandrova, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Марсово поле в Санкт-Петербурге.jpg
Autor: Timin Ilya, Licencja: CC BY-SA 4.0
Марсово поле в Санкт-Петербурге.
Waterslides on the Mars field place in 1820s.jpg
Shrove-tide Fete with Tobogganing on the Tsar's Meadow in St Petersburg. 1820s. Lithograph tinted with watercolour, 29.7x43 cm. State Hermitage.
Field of Mars SPb 3.jpg
Autor: 13243546A, Licencja: CC BY-SA 3.0
Марсово поле. Вечный огонь.
Григорій Чернецов Парад на Царициному лузі.jpg
Григорій Чернецов, «Парад на Царициному лузі 6 жовтня 1831»
Русский: картина «Парад на Царицыном лугу 6 октября 1831»