Polska Lubelska

Obszar Polski Lubelskiej (zaznaczony na różowo)

Polska Lubelska – nieoficjalne określenie dla fragmentu ziem polskich zdobytych w 1944 roku w wyniku lipcowo-sierpniowej ofensywy Armii Czerwonej i walczących u jej boku jednostek I Armii Wojska Polskiego. Zajęty przez Rosjan został obszar o powierzchni 78 tysięcy km², w tym całe województwo lubelskie, białostockie, rzeszowskie, część województwa kieleckiego i warszawskiego. Liczba mieszkańców wynosiła około 5,6 mln[1]. Okres istnienia Polski Lubelskiej otwiera uchwała Krajowej Rady Narodowej z 21 lipca 1944 r. powołująca do życia Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, zamyka zaś postanowienie KRN z 1 lutego 1945 r. o przeniesieniu najwyższych organów władzy państwowej - Prezydium KRN i Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej - do Warszawy[2].

W ciągu 5 miesięcy na wschodnich obszarach Polski powstało państwo ludowe. Utworzono nową administrację państwową i gospodarczą, uruchomiono przemysł, który pod koniec roku zatrudniał 85 tysięcy osób. W wyniku reformy rolnej państwo przejęło 1,7 tys. folwarków (320 tys. ha). Rozparcelowanymi ziemiami obdzielono ok. 110 tys. rodzin chłopskich i fornalskich. Uruchomiono transport, komunikację i łączność. Pod koniec roku na ziemiach wyzwolonych działało 4645 szkół powszechnych (ok. 30 tys. uczniów i 1450 nauczycieli), 77 szkół zawodowych, 28 zawodowych dokształcających (ok. 14 tysięcy uczniów), Uniwersytet im. Marii Skłodowskiej-Curie, częściowo Politechnika Warszawska (z tymczasową siedzibą w Lublinie). Poważnie rozbudowano Wojsko Polskie. Pod koniec roku liczyło ono 286 tys. żołnierzy i stanowiło poważną siłę bojową. 1 Armia WP znajdowała się na froncie w rejonie Warszawy. 2 Armia i jednostki odwodu Naczelnego Dowództwa kończyły szkolenie. W Polsce lubelskiej początkowo wpływy PPR i partii z nią zblokowanych nie były większe niż 15%[3]. Pod koniec roku PPR liczyła 21,6 tys. członków i miała całkowicie ukształtowane władze od centralnych do podstawowych. PPS liczyła 7,6 tys. członków. Na zachód od Narwi, Wisły i Wisłoki trwała okupacja niemiecka, terror i eksploatacja gospodarcza[4]. W ślad za frontem posuwały się grupy operacyjne administracji państwowej, wojskowej oraz partii robotniczych. Po przybyciu do wyznaczonych miejsc tworzyły one, opierając się na lokalnym aktywie, zręby aparatu państwowego i partyjnego. Dzięki temu proces przejmowania władzy na wyzwolonych obszarach przez Rząd Tymczasowy przebiegał stosunkowo szybko i sprawnie[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ryszard Halaba, Władysław Ważniewski, Rola PPR w walce o wyzwolenie i budowę władzy ludowej (1944-1945), [w:] Wanda Duraczyńska, Barbara Jasińska (red.), Polska Partia Robotnicza 1942-1948, wyd. I, Warszawa: MON, 1971, s. 81.
  2. ↑ Tadeusz Chabros, Kronika wydarzeń w Lublinie 21 VII 1944 - 1 II 1945, Mieczysław Zapał (red.), Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1974, s. 7.
  3. ↑ Zbigniew Branach, Czas „zabijaczy”, „Dziennik Polski”, 91 (16061), 18 kwietnia 1997, s. 49.
  4. ↑ Tadeusz Rawski, 100 lat polskiego ruchu robotniczego. Kronika wydarzeń. Elżbieta Brodzianka (red.), Warszawa: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza "Prasa-Książka-Ruch". Wydawnictwo "Książka i Wiedza", 1978, s. 240.
  5. ↑ Tadeusz Rawski, 100 lat polskiego ruchu robotniczego. Kronika wydarzeń. Elżbieta Brodzianka (red.), Warszawa: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza "Prasa-Książka-Ruch". Wydawnictwo "Książka i Wiedza", 1978, s. 241.

Media użyte na tej stronie

Polish Committee of National Liberation in September 1944.PNG
Autor: Mathiasrex, Maciej Szczepańczyk, based on layers of User:Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polish Committee of National Liberation in September 1944