Polska kolęda patriotyczna

Polska kolęda patriotyczna – pojawiła się w Polsce w latach 30. XIX wieku, w okresie powstania listopadowego. Już w XVIII wieku kolęda nabrała charakteru łączonego z tradycyjnymi wartościami polskimi. Od powstania listopadowego patriotyczne kolędy powstawały regularnie – podczas innych powstań (styczniowe), wojen (legionowe) i czasów PRL (kolędy robotnicze lat 70., kolędy internowanych stanu wojennego itp.).

Pod wpływem różnych wydarzeń twórcy (zazwyczaj anonimowi) pisali nowe teksty, dostosowując je do melodii klasycznych kolęd. W czasach szczególnie tragicznych dla Polski powstawały kolędy smutne i rozpaczliwe. W innych czasach widoczna jest w nich głęboka wiara w szczęśliwą przyszłość i opatrzność Bożą. Często widoczna jest też satyra i poważna krytyka wad ustroju politycznego i stosunków międzyludzkich.

Bibliografia

• Hanna i Witold Szymanderscy (wybór i oprac.), Błogosław Ojczyźnie, wyrwij ją z niewoli ... : polskie kolędy patriotyczne 1831-1983, [Warszawa], Wydawnictwo Społeczne - KOS, [1987] (r. wyd. za Biblioteką Narodową), seria: Biblioteka Literacka, 94 str.
• Hanna i Witold Szymanderscy, Polskie kolędy patriotyczne. 1830 – do dzisiaj, Warszawa, Epoka, 1989.
• Maciej St. Zięba, Polskie kolędy patriotyczne i nie tylko, „Kalendarz Polski - t. XXVI – na rok 1995", Philadelphia – Ottawa, Promyk, 1994, s. 93-96 (kolędy grudnia 1970 r., jakich brak w poprzedniej publikacji).
• Magiczna Kolęda, Słowo Życia, GAZETA DIECEZJI GRODZIEŃSKIEJ, N 1 (246), 13 stycznia 2008 (Uwaga: ten link nie działa, 21.06.2013).
• Piotrowska, Anna G.; Polskie pieśni o funkcji hymnu narodowego, Nationalities Affairs (24-25/2004), 24-25/2004, s. 155-161.